Vergi kanunlarına göre defter tasdikleri
Geçen haftaki yazımızda Türk Ticaret Kanunu'na göre defter tutma yükümlülüğü ve tasdik süreci ile ilgili olarak bilgi vermeye çalışmıştık.
Bu haftaki yazımızda ise; defter tutma ve tasdik süreleri hususlarında mükelleflerin üzerine düşen sorumlulukları, vergi kanunları açısından ele alacağız.
Neden defter tutuyoruz?
Mükellefler; vergi ile ilgili servet, sermaye ve hesap durumlarını tespit etmek, vergi ile ilgili faaliyet ve hesap neticelerini tayin etmek, vergi ile ilgili muamelelerini belli etmek için defter tutmak zorundalar.
Diğer taraftan bu defterlerden hareketle idare de; mükellefin vergi kanunları karşısındaki durumunu hesaplar üzerinden kontrol etme ve inceleme, mükellefin hesap ve kayıtlarının yardımıyla üçüncü şahısların vergi karşısındaki durumlarını tetkik etme imkânına sahip oluyor.
Kimler defter tutmak zorunda?
Esasen Vergi Usul Kanunu'na göre (md.172); ticaret ve sanat erbabının, ticaret şirketlerinin, iktisadi kamu müesseselerinin, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmelerin, serbest meslek erbabının ve çiftçilerin defter tutması zorunlu.
Ancak aynı kanuna göre (md.173); gelir vergisinde muaf olan esnaf, kazancı basit usulde tespit edilenler ve gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçiler hakkında defter tutma mecburiyeti uygulanmıyor.
Hangi defterlerin tutulması gerekiyor?
Vergi kanunları açısında tüccarlar; birinci sınıf (bilanço esasına tabi) ve ikinci sınıf (işletme hesabına tabi) olmak üzere ikiye ayrılmış durumda.
Bilanço esasına tabi 1. sınıf tüccarın; yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri tutması zorunlu. 2. sınıf tüccarın ise sadece işletme hesabı defteri tutması yeterli. Yevmiye defteri gibi işletme hesabı defterinin de müteharrik yapraklı olarak tutulması mümkün.
Serbest meslek erbabının ise serbest meslek kazanç defteri tutması gerekiyor. İşletme hesabı defterinde olduğu gibi serbest meslek kazanç defterinin de bir tarafına giderlerin, diğer tarafına da hâsılatın kaydolunması gerekmekte.
Hangi defterler tasdike tabi?
Yevmiye defteri, envanter defteri, işletme hesabı defteri ve serbest meslek kazanç defteri vergi kanunları uyarınca tasdike tabi. Defteri kebirin ise Vergi Usul Kanunu uyarınca tutulması zorunlu olmakla birlikte tasdiki zorunlu değil. Ancak geçen haftaki yazımızda ayrıntılı olarak ifade ettiğimiz defteri kebirin ticaret kanunu uyarınca tasdiki mecburi.
Diğer taraftan, hem vergi kanunları hem de ticaret kanunu uyarınca tasdiki zorunlu olan defterlerin yalnızca bir kere tasdik ettirilmesi yeterli.
Tasdik zamanı
- Öteden beri işe devam etmekte olanların defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda (aralık ayı),
- Tasdike tabi defterlerinin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanların bunları kullanmaya başlamadan önce,
- Defterlerini ertesi yıl da kullanmak isteyenlerin ise ocak ayı içinde defterlerini tasdik ettirmesi gerekmekte.
Defterlerin, iş yerinin, iş yeri olmayanlar için ise ikametgâhın bulunduğu yerdeki noter tarafından tasdik olunması gerekiyor.
Defter tasdik ettirmemenin yaptırımı
Defter tasdik zorunluluğuna uyulmaması veyahut tasdikin geç yaptırılması durumunda usulsüzlük cezası kesiliyor. Ayrıca tasdiksiz defterlere yapılan kayıtlar yapılmamış hükmünde olduğundan dönem kazancının idare tarafından re'sen takdir edilmesi söz konusu oluyor.
Defter tasdik ettirmemenin en büyük yaptırımı ise katma değer vergisinde indirim hakkından yararlanılamaması.
KDV Kanunu uyarınca; tasdiksiz yevmiye defterine yapılan kayıtların, yasal defterlere yapılmış kayıt olarak kabulüne olanak bulunmadığından, böyle bir durumda mal alış ve gider faturalarında yer alan katma değer vergilerinin indirime konu edilmesi mümkün bulunmuyor.
İsmail KÖKBULUT
ikokbulut@bugun.com.tr
http://ekonomi.bugun.com.tr/vergi-kanunlarina-gore-defter-tasdikleri-yazisi-216561
