İnşaatlarda asgari işçilik uygulaması
Özellikle yeni bina alanlar veya kendi binasını kendi yapanları ilgilendiren konulardan birisi de asgari işçilik uygulaması. Yeni binalarda kat mülkiyetine geçiş için 'yapı kullanma izin belgesi', yapı kullanma izin belgesi için de Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan 'ilişiksizlik belgesi' alınması şart.
Bunun için de asgari işçilik konusu son derece önem taşıyor. Konu teknik özellik taşıyan bir konu olduğundan okurlarımızın kolay anlayabileceği şekilde aktarmaya çalışacağız.
Asgari işçilik uygulaması, inşaatı yapan işgücünün Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilip bildirilmediğinin denetimini amaçlıyor. Kuruma yeterli işçiliğin bildirilmiş olup olmadığına ilişkin araştırma ve re'sen yapılacak işlemler genel olarak üç aşamadan oluşuyor.
.
AŞAMALAR
Birinci aşamada, kurum ünitesinin işveren servisince bir ön değerlendirme-araştırma işlemi yapılıyor. Bu işlemde, kuruma bildirilen sigorta primine esas kazanç toplamı ile ihaleli inşaat işerinde toplam istihkak tutarına, özel bina inşaatlarında yapı yaklaşık maliyet bedeline asgari işçilik oranının yüzde 25 eksiği ile uygulanması yoluyla bulunacak asgari işçilik tutarının karşılaştırması yapılıyor.
.
Eğer kuruma bildirilen sigorta primine esas kazanç tutarı, hesaplama sonucu bulunacak işçilik tutarından fazla ise yeterli işçiliğin bildirildiği (yani bir anlamda çalıştırılan sigortalıların gerçek çalışma günü ve prime esas kazanç tutarı üzerinden bildirilmiş olduğu) kabul ediliyor. Ön değerlendirme sonucunda, kuruma bildirilen prime esas kazanç tutarının az olduğunun belirlenmesi halinde ikinci aşamaya geçiliyor.
.
İkinci aşamada, birinci aşamada yapılan ön değerlendirme-araştırma sonucunda tespit edilen ve kuruma bildirilmediği kabul edilen asgari işçilik miktarı üzerinden hesaplanan prim tutarı, aksine bir tespit olmaması halinde, faaliyet süresinin son ayına mal edilerek tahakkuk ettirilmek suretiyle gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte ödenmek üzere işverene tebliğ ediliyor.
.
İşverence borcun bir ay içinde ödeneceğinin ve daha sonra kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca inceleme yapılması istenilmeyeceğinin bir dilekçeyle bildirilmesi halinde, borç kesinleşiyor ve işlem sonuçlandırılıyor.
.
Üçüncü aşamada ise ikinci aşamada hesaplanan borcun yapılan tebligata rağmen ödenmeyeceğinin işveren tarafından bildirilmesi veya tebligatta belirtilen sürede bildirimde bulunulmaması durumunda, kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca inceleme yapılıyor.
.
HESAPLAMA NASIL YAPILIYOR?
Özel nitelikteki inşaat işyerleri hakkında yapılacak ön değerlendirme-araştırma işleminde önce, binanın toplam maliyet bedeline, o iş için belirlenmiş olan asgari işçilik oranı yüzde 25 eksiğiyle uygulanarak, asgari işçilik miktarı bulunuyor, sonra faaliyet döneminde kuruma aylık prim ve hizmet belgeleriyle bildirilmiş olan sigorta primine esas kazançlar toplamı asgari işçilik miktarı ile karşılaştırılıyor.
.
Ön değerlendirme-araştırma işleminde inşaatın bitirildiği tarihe kadar Kuruma bildirilmiş olan işçilik miktarı dikkate alınıyor. İşin başlangıç tarihinden önce ve bitim tarihinden sonra kuruma bildirilmiş olan işçilik tutarları dikkate alınmıyor. Ancak aksine tespit yoksa, bu prim ve gün sayılarının iptali de yapılmıyor. Kuruma bildirilen işçilik toplamının, hesaplanan asgari işçilik tutarından fazla olması halinde, işverenin kuruma borcunun da bulunmaması kaydıyla, herhangi bir kayıt incelemesi raporu aranmaksızın kurumca hemen ilişiksizlik belgesi verilebiliyor.
Limited şirket ortağının 4/a statüsünde sigortalılığı
30.03.2007'de hisse devir alarak limited şirket ortağı olan bir kişi 4/b'li olarak tescil yaptırmayı unutmuş olup, 17.05.2007'de başka bir şirkette 4/a'lı olarak çalışmaya başlamış ve çalışmasını aralıksız şekilde halen sürdürmektedir. Bu kişi sigortalılığını 4/a mı yoksa 4/b kapsamında mı sürdürmelidir? Başka şirketten kastedilenin ortağı olduğu bir şirket mi olmalı yoksa ortağı olmadığı bir şirkette olabilir mi? Asuman Yalçın
.
5510 sayılı SS ve GSS Kanunu'nun geçici 8. maddesine göre, 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalılık niteliği taşıdığı halde 01.10.2008 tarihine kadar kayıt ve tescillerini yaptırmayanların sigortalılık hak ve yükümlülüğü 01.10.2008 tarihinden itibaren başlıyor.
.
Yine 5510 sayılı kanun'un 53. maddesinin 01.10.2008 tarihinde yürürlükte olan hükmüne göre, sigortalının 4/a ve 4/b sigortalılık statüsüne aynı anda tabi olacak şekilde kanun kapsamına girmesi halinde, önce başlayan sigortalılık ilişkisi esas alınarak sigortalı sayılıyordu. 01.03.2011 tarihinden geçerli olmak üzere yapılan değişiklikle de önce başlamış olma kuralı kaldırılarak 4/a kapsamındaki sigortalılığa öncelik verildi.
.
Söz konusu kişinin, 01.10.2008 tarihi itibariyle daha önce başlayan 4/a (SSK) kapsamındaki sigortalılığı devam ettiğinden ve sosyal güvenlikte de teklik ilkesi geçerli olduğundan, 4/b sigortalılığı başlamaz. 4/a kapsamındaki sigortalılığı 01.03.2011 tarihine kadar aralıksız devam ettiğinden, bu tarihten itibaren de 4/a sigortalılığına öncelik verildiğinden, sigortalılığını 4/a kapsamında sürdürmesinde sakınca yok.
.
4/b kapsamında sayılanlar, kendilerine ait veya ortağı oldukları işyerlerinde 4/a kapsamında sigortalı olamıyorlar. Ancak kendilerine ait olmayan veya ortağı olmadıkları şirkette 4/a kapsamında sigortalı olabiliyorlar.
Arsa karşılığı inşaatta pay devri
ARSA payı karşılığı inşaat yapım sözleşmelerinde arsa sahibinin payı devretmesi ödeme niteliğinde olmayıp, yüklenicinin sözleşme gereği taahhüt ettiği yükümlülüğüne mahsuben yapılan bir avans ödemesi vasfındadır. Bu nedenle gerçek bir satış işlemi söz konusu değildir. Gerçek mülkiyet hakkı sahibi olan arsa sahibinin, sözleşmeye aykırılıkların oluşması halinde sözleşmenin feshini ve tapu kaydının iptal ve tescilini isteme hakkı vardır.
GÜNÜN SÖZÜ
'Bir şeyi istediğimiz zaman hep onun çekici yanlarını; onu elde ettikten sonra da hep kötü yanlarını görürüz.' Jonathan Swift
