Kimler çeyiz yardımından yararlanır?
Evlenme Ödeneği’, ‘Çeyiz Yardımı’ hakkında Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) yetim aylığı almakta olan kız çocuklarının evlenmeleri halinde hem aylıkları kesildiği için hem de evliliklerine destek olmak için kendilerine bilinen adıyla ‘Çeyiz Parası’, 5510 sayılı Kanun’un 37. maddesi gereğince ‘Evlenme Yardımı’ ödenmektedir.
Sosyal Güvenlik Reformu kapsamında yeniden düzenlenerek evlenme yardımıyla, eski Bağ-Kur yeni 4/B sigortalıların yetim aylığı almakta olan kız çocuklarına da çeyiz parası verilmeye başlanmıştır.
Sosyal Güvenlik reformundan önce devlet memuru olanların eş ve analarına, yetim çocuklarına 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu doğrultusunda çeyiz parası ödenecektir.
Hem eski sigorta kolları açısından hem de yeni dönemdeki göre çeyiz parasını incelersek;
a) Devlet Memurlarını Yönünden: 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nun 90. Maddesi’ne göre, “Evlenmeleri sebebiyle dul ve yetim aylığı kesilen eş ve kız çocuklarla, anaya bir defaya mahsus olmak üzere almakta oldukları dul veya yetim aylıklarının on iki aylık tutarı evlenme ikramiyesi olarak ödenir.”
Emekli Sandığı’ndan eş veya çocuklarından dolayı dul ve yetim aylığı alan eş, kız çocuk ve anaya evlenmeleri durumunda bir defaya mahsus olarak almakta oldukları aylığın 12 katı tutarında çeyiz parası (evlenme yardımı) verilir.
Çeyiz parası bir defaya mahsus olduğu için sonraki evliliklerde ikince defa çeyiz parası (evlenme ikramiyesi) ödenmez.
Evlenmesi sonucu aylığı kesilen eş, ana veya kız çocuğundan dolayı diğer hak sahiplerinin almakta oldukları aylıkları 12 aylık süre beklemeden yeniden düzenlenerek artırılır. Ancak 12 aylık süre dolmadan evlilik son bulursa 12 aylık süre dolmadan tekrar aylık bağlanmaz.
Diğer taraftan, 1 Ekim 2008 tarihinden önce ölen ancak 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’na göre, 10 tam yıl fiili hizmet süresi bulunmadığı için dul ve yetimlerine aylık bağlanamamış olanlardan en az 1800 gün prim (5 yıl fiili hizmet süresi) olanların dul ve yetimlerine yeni dönemde 5510 sayılı Kanun kapsamında dul ve yetim aylığı bağlanabiliyor.
Bu şekilde hizmet azlığı nedeniyle aylık bağlanamayan ancak 5510 Sayılı Kanun uyarınca aylık bağlanmış kız çocuklarının evlenmeleri halinde almakta oldukları aylıkların 24 aylık tutarı kadar çeyiz parası verilir.
5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu kapsamında memuriyete tabi olanlar için yukarıdaki hükümler uygulanacaktır.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında ilk defa memur olanlar için, yeni dönemdeki hükümler uygulanacaktır.
b) Eski SSK ve Eski Bağ-Kur Yönünden: Eski SSK kapsamındaki çeyiz parası (evlilik yardımı) 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun Ek 12. Maddesi’ne göre, sigortalının ölümünden dolayı aylık ve gelir almakta olan hak sahibi kız çocuklarına evlenmeleri halinde bir defaya mahsus olmak üzere, aldıkları aylık ve gelirlerin 24 aylık tutarı çeyiz parası (Evlilik yardımı) olarak verilirdi.
24 aylık süre içersinde evlenmenin son bulması durumunda, 24 aylık süre tamamlanıncaya kadar hak sahibi kız çocuklarına aylık bağlanmayacağı gibi, 24 aylık süre içerisinde diğer hak sahiplerinin aldıkları aylık ve gelirlerinin oranı da artırılmazdı.
Eski Bağ-Kur sigortalılar yönünden 1479 Sayılı Kanun’da evlenme yardımı (çeyiz parası) ödenmesi yönünde bir hüküm bulunmadığı için, ölen Bağ-Kur sigortalıların yetim aylığı almakta olan kız çocuklarına çeyiz parası ödenmezdi. Eski SSK ve Bağ-Kur kapsamındaki sigortalılar için yeni dönemdeki hükümler uygulanacaktır.
*****************
SORU VE CEVAP
Soru: Özgür Bey, askere gideceğim asgari ücretle çalışıyorum. Askere giden biri tazminat alabilir mi? Metin ŞEKERCİ
Cevap: Metin Bey, ihbar kıdem tazminatında bana çok sık sorulan sorulardan biri de askere giden işçinin tazminatı konusudur. Askere giden işçi işten ayrılması sonucunda sadece kıdem tazminatı alabilir. Askere giden işçi işten ayrılırken ihbar tazminatı alamaz. Kıdem tazminatı da alabilmesi için bazı şartları yerine getirmesi gerekir. Askere giden işçi işyerinden ayrıldığı tarih itibariyle 1 yıllık çalışma süresini doldurmuş olması gerekmektedir. Bir yıllık çalışma süresi kıdem tazminatı için çok önemlidir. Bir yıllık çalışma süresini doldurmayan çalışan işten ayrılıp askere gideceğini işyerine bildirdiğinde kıdem tazminatını da alamaz.
Özgür ERDURSUN
http://www.kentgazetesi.com/?p=13950
