TMS/12 Gelir Vergileri Standardı Kapsamında Ertelenmiş Vergi Varlığı / Ertelenmiş Vergi Borcu Uygulamaları
Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri doğrultusunda işletmeler, gelir/gider/maliyet hesaplarıyla ilgili muhasebe kayıtlarını, muhasebenin temel kavramlarına / tek düzen hesap planına uygun olarak yapmak durumundadırlar.
Uygulanmakta olan Tek Düzen Hesap Planı uyarınca, 690-Dönem Kârı veya Zararı hesabı, dönem sonlarında sonuç hesaplarında yer alan gelir ve gider hesaplarının aktarıldığı hesaptır.
Hesabın kalanı, vergiden önceki dönem kârı veya zararını gösterir. İşletmelerde, Gelir Tablosunda yer alan ve dönem sonunda 690 hesaba aktarılan 600-689 kodlu hesaplarda izlenen tüm gelir, gider ve maliyet kayıtları, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri hükümlerine uygun olarak, Vergi Kanunlarımızın ilgili işlemin gider/maliyet veya gelir yazılmasına izin verip-vermediğine bakılmaksızın muhasebeleştirilir.
Ancak, muhasebe kayıtlarının vergisel etkileri, işlemin yapıldığı tarihte eş zamanlı olarak Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler (KKEG), indirim/istisnalar şeklinde bilgi mahiyetinde ayrıca 9-Nazım Hesaplar’da izlenir. 690-Dönem Kârı veya Zararı hesabının bakiyesi, işletmeler için Ticari Kâr veya Zarar’dır. Bu Ticari K/Z’a, Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler’in eklenmesi ve vergiye tabi olmayan istisna/indirim tutarlarının düşülmesiyle Mali Kâr veya Zarar’a ulaşılır. Mali Kâr olması durumunda (vergi matrahı) vergi hesaplanır.
Mali Zarar olması durumunda, bu zararlar müteakip beş yılın mali kârlarından mahsup edilebilir… Kurumlar Vergisi mükellefi olan işletmelerin bilançolarında yer alan Dönem Kârı veya Zararı, Kurumlar Vergisi hesaplanmış/karşılığı ayrılmış, vergi sonrası net K/Z’dır.
İşletmelerde döneme ilişkin muhasebe kayıtlarında yer alan bazı giderler/maliyetler, gelir/hasılat yazılan bazı tutarlar, Vergi Kanunlarımız açısından ilgili hükümler gereği gider/maliyet, gelir/hasılat kabul edilmemektedir. Bu nedenlerle, işletmelerde kendi kayıtları üzerinden oluşan Ticari K/Z ile, bu Ticari K/Z’ın Vergi Kanunlarımıza uyarlanması sonucu hesaplanan Mali K/Z arasında farklar olabilecektir.
Vergi Kanunlarımız hükümleri uyarınca bu farklar, izleyen dönem veya dönemlerde hiçbir zaman vergi matrahının tespitinde dikkate alınmayacak SÜREKLİ FARKLAR olabileceği gibi, bazı şartların yerine getirilmesi/koşulların sağlanması durumunda, izleyen dönem veya dönemlerde vergi matrahının tespitinde dikkate alınabilecek türden GEÇİCİ FARKLAR olabilecektir… Sürekli farkları oluşturan tutarların izleyen dönem veya dönemlerde Mali K/Z’ın tespitinde tekrar gündeme gelmesi söz konusu olmayacaktır. Ancak, Geçici Farklara ilişkin tutarlar, izleyen dönem veya dönemlerde Mali K/Z hesaplanmasında tekrar gündeme geleceğinden, bu farklar nedeniyle işletmeler ileride daha az veya daha fazla vergi ödeyebileceklerdir… İşte bu geçici farklara ilişkin olarak, geçmiş dönemin işlemleri nedeniyle, gelecek dönem veya dönemlerde geri kazanılacak veya ödenecek vergiler, TMS/12 Gelir Vergileri Standardı uyarınca ERTELENMİŞ VERGİ VARLIĞI veya ERTELENMİŞ VERGİ BORCU şeklinde muhasebeleştirilmelidir.
Özet Uygulama:
(abc)Ltd.Şti.de 31/12/2012 de 690-Dönem K/Z hesabı alacak bakiyesi 90.000 TL dır. İşletmede dönem içinde:
8.000 TL Vergi gecikme zammı ve ileride emekli olacak personel için 12.000 TL kıdem tazminatı karşılığı hesaplanmış/ gider yazılmıştır. Ayrıca, yatırım amacıyla edinilmiş Hisse senetlerinin dönem sonu değerlemesinden ortaya çıkan 3.000 TL değer artışı ile, tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun sermayesine katılma nedeniyle elde edilen 7.000 TL iştirak kazancı gelir yazılmıştır.
Vergi Kanunlarımız hükümlerince,
* Vergi gecikme zammı gider kabul edilmez.
* Kıdem tazminatı karşılık ayrılarak gider yazılamaz.
* Hisse senetleri alış bedeliyle değerlenir.
* İştirak Kazançları Kurumlar Vergisinden istisnadır.
Buna göre, 2012 hesap döneminde:
Ticari Kâr 90.000
Kanunen kabul edilmeyen giderler (+) 20.000
İstisna/indirimler (-) 10.000
Mali Kâr 100.000
Hesaplanan Kurumlar Vergisi % 20 20.000
· Ticari Kâr ile Mali Kâr arasında FARK var!
· KKEG’ler arasında yer alan 8.000 TL Vergi gecikme zammı Sürekli farktır. Hiçbir dönemde vergi matrahından indirilemez. Ancak, bu dönemde gider kabul edilmeyen 12.000 TL kıdem tazminatı karşılığı, ileride personel emekli olduğunda/tazminat ödendiğinde gider kabul edilecektir. 12.000 TL kıdem tazminatı karşılığı GEÇİCİ FARK’tır.
Bu geçici fark nedeniyle işletme, izleyen dönem veya dönemlerde 12.000 TL .na isabet eden (% 20) 2.400 TL daha az Kurumlar Vergisi hesaplayacaktır. Bu tutarın, Ertelenmiş Vergi Varlığı olarak kayda alınması gerekir.
------------------------------31/12/2012------------------------------------
***Ertelenmiş Vergi Varlığı 2.400
***Ertelenmiş Vergi 2.400
Gelir Etkisi
------------------------------------/--------------------------------------------
İstisna/İndirimler arasında yer alan ve bu dönem üzerinden vergi hesaplanmayan 7.000 TL iştirak kazancı, sürekli farktır.Bu kazanç hiçbir dönemde vergi matrahına dahil edilmeyecektir. Ancak, Hisse senedi değer artış kazancı 3.000 TL , ileride hisse senetleri elden çıkarıldığında (kazancın ilgili o dönemde de var olacağı beklentisiyle…) gelir olarak dikkate alınacaktır. 3.000 TL Hisse senedi değer artış kazancı GEÇİCİ FARK’tır. Bu geçici fark nedeniyle işletme, izleyen dönem veya dönemlerde 3.000 TL .na isabet eden (% 20) 600 TL daha fazla Kurumlar Vergisi hesaplayacaktır. Bu tutarın, Ertelenmiş Vergi Borcu olarak kayda alınması gerekir.
------------------------------------31/12/2012---------------------------------
*** Ertelenmiş Vergi 600
Gider Etkisi (-)
*** Ertelenmiş Vergi Borcu 600
------------------------------------------/------------------------------------------
Recep Selimoğlu
Yeminli Mali Müşavir
http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/recepselimoglu/003/
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya elektronik ortamda kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır .)
