Bütün Yönleriyle Sigortalıların İntibak İşlemi -1
Bu çalışmada SSK emekli aylıkları hesaplama sistemlerinde günümüze kadar yapılan değişikliklerle meydana gelen aylık farklılaşmasının nedenleri açıklanacak olup intibak için öngörüler sıralanacaktır
SSK EMEKLİLERİNİN AYLIKLARININ FARKLI OLMASININ NEDENLERİ VE İNTİBAK BEKLENTİLERİ - 1
Bu çalışmada SSK emekli aylıkları hesaplama sistemlerinde günümüze kadar yapılan değişikliklerle meydana gelen aylık farklılaşmasının nedenleri açıklanacak olup intibak için öngörüler sıralanacaktır.
Aylıkların farklılaşmasının nedenleri:
Prime esas kazanç tutarları ile prim ödeme gün sayıları aylığı etkileyen iki unsurdur. Prime esas kazançlar, ortalama kazancı belirlemede; prim ödeme gün sayıları ise aylık bağlama oranını (ABO) belirlemede kullanılmaktadır.
Aylıkların farklılaşması 2000 öncesi ve sonrası dönemlerde yapılan değişikliklerden kaynaklanmaktadır.
2000 öncesi dönemde; kazançlara göre belirlenen gösterge tespitinde dikkate alınan yıl sayılarının farklı olması, prim ödeme gün sayısına göre belirlenen ABO’nun alt sınır oranının farklı olması, gösterge tespit tablolarının farklı olması aylıkları farklılaştırmıştır.
2000 sonrası dönemde; kazançlarının güncellenmesindeki farklılıklar (2000-2008/Ekim öncesi&sonrası) ile birden fazla aylık bağlama sisteminin uygulandığı ikili veya karma sisteme göre bağlanan aylıklar arasında farklılıklar oluşmuştur.
Aylıklar talep tarihindeki aylık bağlama sistemleri ile hesap edilmektedir. Hesap edilen bu aylıklar zaman içindeki artışlardan yararlanmaktadır.
Aylıklar arasında farklılıkların temel nedeni farklı talep tarihlerindeki aylık bağlama sistemlerinin farklı oluşudur.
Aşağıdaki tabloda talep tarihlerine göre hesaplanan aylıkların bugünkü değerleri gösterilmiştir.
2000 Öncesi Aylık Bağlama Sistemleri1982 öncesi talepler:
Aylık bağlama oranının alt sınır oranı %70 olarak alınmıştır. İlave puan yalnızca yaş (50/55 yaş üzeri her yıl) için verilmektedir. Gün için ilave puan verilmemesi nedeniyle 3600 gün ile 7200 gün arasında fark oluşmamaktadır.
- Günlerin farklılaşması aylığı değiştirmemektedir.
- Kazançların (Asgari-Ortalama-Azami) farklılaşması aylığı değiştirmektedir.
- Aylık; asgari aylık ücretin %70 inden az, prime esas aylık kazancın üst sınırından çok olamaz.
1982-1987 arası talepler
Aylık bağlama oranının alt sınır oranı %60 olarak alınmıştır. İlave puan yaş ve gün için verilmektedir. (50/55 yaş üzeri her yaş, 5000 günden fazla her 240 gün için). ABO %85'i geçememektedir. Asgari kazançlar için günden ilave puan verilmesi alt sınır aylığı uygulamasından dolayı anlamsızlaşmıştır.
.
- Aylık; en düşük göstergenin, katsayı ile çarpımının %70 inden az olamaz.
- Günlerin farklılaşması asgari kazançlar için aylığı değiştirememektedir. Çünkü 5000 günden fazla her 240 gün için ilave 1 puan alındığından 7400 güne kadar ilave 10 puan alınmaktadır. Buda ABO'yu ancak %70 puana çekebilmektedir, bu oran alt sınır aylığındaki oranla aynıdır.
- Kazançların farklılaşması ise aylığı ancak azami kazanç ve 7200 günden sonra değiştirmektedir. Bunun sebebi ise asgari ile azami kazanç arasında farkın az olmasından kaynaklanmaktadır.
.
1988-2000 arası talepler
Aylık bağlama oranının alt sınır oranı %60 olarak alınmıştır. İlave puan yaş ve gün için verilmektedir. (50/55 yaş üzeri her yaş, 5000 günden fazla her 240 gün için). ABO %85'i geçememektedir. Bu dönemde de asgari kazançlar için günden ilave puan verilmesi alt sınır aylığı uygulamasından dolayı bir şey ifade etmemektedir.
Üst gösterge sistemi yürürlüğe girmiş olup 1992 yılına kadar tüm kademeler için ABO %50, bundan sonraki dönemlerde kademesine göre %50-%59,9 oranları kullanılmıştır. Günden ve yaştan ilaveler aynı usuldedir.
.
- Gösterge sisteminde Aylık; en düşük göstergenin, katsayı ile çarpımının %70 inden az olamaz.
- Günlerin farklılaşması asgari kazançlar için aylığı değiştirememektedir. Çünkü 5000 günden fazla her 240 gün için ilave 1 puan alındığından 7400 güne kadar ilave 10 puan alınmaktadır. Buda ABO'yu ancak %70 puana çekebilmektedir, bu oran alt sınır aylığındaki oranla aynıdır.
- Üst gösterge sisteminde Aylık; gösterge sistemindeki en yüksek aylıktan (ABO %60 ve ilave puanlarla hesaplanan aylıktan) az olamaz.
- Kazançların farklılaşması üst gösterge sisteminden dolayı aylığı değiştirebilmektedir.
- Ayrıca Üst gösterge sisteminde günlerinde farklılaşması anlamlıdır.
2000 Sonrası taleplere ait aylık bağlama sistemleri bir sonraki yazı dizisinde anlatılacaktır.
Tuna MİRLİVA
