Emekli Sandığı Yetim Aylıklarında Muhtaçlık Şartı Kimler İçin Aranıyor?
Soru: Bir okuyucunuza verdiğiniz "Mal Varlığı Yetim Aylığına Değil, Özürlü Aylığına Engeldir" başlıklı yazınızda söz konusu yetimin bay ya da bayan olması sonucu değiştirir mi? başlıklı yazınıza istinaden sormak istiyorum. Emekli sandığı emeklisinin vefatı daha önceleri, örneğin 2004 tarihinde olsaydı. Malûl, 25 yaş üstü erkek evlat içinde intikal ile elde edilmiş mal varlığı yetim aylığına engel değildir, diyebilir miyiz? Engel ise gelir getirmeyen gayrimenkulün yetim aylığı almaya engel olmaması için değer ya da büyüklük olarak hangi sınırlar içinde olmalıdır? Bu konuya da açıklık getirirseniz çok memnun olurum. Adil B.
Cevap: Emekli Sandığı’ndan yetim aylığı alan kız çocukları ile malul olduğu için yaş sınırına bakmaksızın yetim aylığı almaya devam eden erkek çocuklarının durumu farklıdır. Yani cinsiyet önemli, fakat ebeveynin ölüm tarihi önemli değildir. Emekli Sandığı iştirakçisi veya emeklisinin kız çocukları evli olmamaları durumunda SSK veya Bağ-Kur’a tabi çalışması veyahut buralardan yüksek maaşla bile emekli olmaları halinde yetim aylıklarını alabilirken erkek çocukları yüzde 60 ila yüzde 100 arasında çalışma gücü kayıp oranına sahip olsalar bile ayrıca muhtaçlık şartı aranmaktadır.
Bu muhtaçlık şartı 2005 yılına kadar önemli bir ihtilafa neden olmamıştır. Zira 2005 yılı öncesinde kanunda muhtaçlığın tanımı yapılmamış sadece muhtarların muhtaçlık belgesi vermesi yeterli görülmüştür. Oysa 2005 yılında 5434 Sayılı Kanun`un `Muhtaçlık` başlıklı 108`inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve muhtaçlığa somut tanım getirilmiştir.
5434 sayılı Kanunun 108 inci maddesini değiştirerek getirilen bu tanıma göre 4857 sayılı İş Kanunu`nun 39`uncu maddesi uyarınca 16 yaşından büyük işçiler için tespit edilen asgari ücretin net tutarından (2012/1. dönem için 634,64 TL’den; 2012/2. dönem için 673,30 TL’den) daha az aylık geliri olup, kendisini ve Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre bakmaya mecbur olduğu ailesi fertlerini geçindirmeye yetecek kadar malı da (para veya o mahiyetteki kıymetler dâhil) olmayanlar 5434 sayılı Kanunun uygulanmasında muhtaç sayılmaya başlamışlardır.
İşte bu hükmün getirildiği 2005 yılından beri kendisi SSK veya Bağ-Kur’a tabi çalışan veya buralardan emekli olan yahut başka tür düzenli gelirleri olan malûl erkek çocukları buralardan elde ettikleri gelirler nedeniyle muhtaçlık sınırının dışında bırakılmaya başlanarak anne yahut babalarından dolayı malûl çocuk olarak almakta oldukları Emekli Sandığı yetim aylıklarını yitirmeye başlamışlardır.
Vefat eden annesi veya babası Emekli Sandığı iştirakçisi yahut emeklisi olup kendisi SSK veya Bağ-Kur’dan emekli olmayan veya buralara tabi çalışmayanların böyle bir sorunu bulunmamaktadır. Keza kendisi de Emekli Sandığı’na tabi olduğu için bu hakka önceden de sahip olmayan malul erkek çocuklarının da böyle bir sorunu bulunmamaktadır.
Soru: Daha önce bir çok yerden staj başlangıcının hizmet süresi başlangıcında değerlendirilmediğini okudum. Ancak benim hizmet dökümümde ekte göründüğü üzere staj dönemime ait 84 gün ve karşılığında 75.218 gelir görünüyor. Buradan emeklilik primlerinin yatırıldığı ve hizmet başlangıcı olarak kabul edileceği sonucunu çıkarabilir miyim? Aydın DURMAZ
Cevap: Anlaşılan staj yaptığınız işvereniniz atıfet kabilinden primlerinizi tam olarak yatırmış. Elbette bu şekilde olunca stajyerlik amacıyla da olsa bu başlangıcınız emeklilik hesaplamalarınıza esas sigorta süresi başlangıcı sayılacaktır.
Soru: 06.09.1965 doğumluyum. 01.08.1985 tarihindeki sigorta başlangıcımdan sonra 4 bin 744 günlük çalışmam oldu. 2000 yılından beri ise Bağ-Kur'a devam ettim. Buradan da 4 bin 215 günüm oldu. Ne zaman emekli olabilirim? İbrahim AYDIN
Cevap: 01.06.2002 tarihinde 25 yılı doldurmanıza kalan süreye göre Bağ-Kur'dan normal emeklilik yaşınız 50'dir. Ancak şayet askerlik yapmış ve bu süreyi borçlanmamışsanız borçlanarak 49 yaşınızı dolduracağınız 06.09.2014'te de emekli olabilirsiniz.
Şevket TEZEL
