Kar Dağıtımı
I. GİRİŞ
Kurumlar Vergisinin beyannamelerinin düzenlenmesi ve vergilerin tahakkuk ettirilerek, Peşin Vergiler ile mahsuplşılan bu süreçden sonra artık kurumlar ortaklarına 2011 dönemi karlarını dağıtabileceklerdir. İşte tamda bu süreçde yazımızın konusu ’’KAR DAĞITIMI’’ esaslarına ilişkin bilgilendirmeyi amaçlamaktadır.
II.KAR DAĞITIM TABLOSU OLUŞTURULMASI
TTK’ya tabi şirketlerde kar payı dağıtımı aşağıdaki tabloda özetlenmiştir;
Dönem Ticari Karı
(-) Kurumlar Vergisi ve Diğer Yasal Yükümlülükler
Net Dönem Karı (Vergiden Sonraki Kar)
(-) Geçmiş Yıl Zararları
(-) I.Tertip Kanuni Yedek Akçe (TTK 466/I)
Safi karın yirmide biri (Ödenmiş esas sermayenin beşte birini buluncaya kadar)
(-) İşletmede Bırakılması Zorunlu Fonlar
Dağıtılabilir Net Dönem Karı
(-) Ortaklara Birinci Temettü (TTK 466/III)
(Pay sahiplerine ödenmiş sermayenin % 5'i oranında ödenir.)
(-) Ana sözleşme hükümlerince kuruculara, intifa senedi sahiplerine, yönetim
kurulu üyelerine, personele dağıtılan kar payı
(-) Ortaklar İkinci Temettü
(-) II. Tertip Kanuni Yedek Akçe
Birinci temettü ayrıldıktan sonra pay sahipleri ile kara iştirak eden diğer kimselere
dağıtılması kararlaştırılan kısmın onda biri (TTK Md.466/III)
(-) İhtiyari Yedek Akçeler (Statü Yedekleri, Diğer Yedekler, Olağanüstü Yedekler)
TTK’nın 469’uncu maddesinde kanuni ve ihtiyari yedek akçelerle kanun ve esas mukavele hükmünce ayrılması gerekli diğer paralar safi kardan ayrılmadıkça kar payı dağıtılamayacağı ifade edilmiştir. Buna göre kar dağıtımından önce bu yükümlülüklerin yerine getirilmesi gerekmektedir.
III. TERMİNOLOJİK OLARAK AÇIKLAMALARA BAKIŞ
a)Dönem Ticari Kârı: Şirketlerin gelir tablosunda yer alan vergi ve yasal yükümlülüklerden önceki kardır.
b)Dönem Net Kârı: Dönem ticari karından hesaplanan vergi ve diğer yasal yükümlülükler düşülerek dönem net karına ulaşılır. Ancak verginin üzerinden hesaplandığı matrah –mali kar- dönem ticari karından farklıdır. Bir başka deyişle vergi, mali kar üzerinden hesaplanmakta, kar dağıtımında ise mali kar değil ticari kar dikkate alınmaktadır. Ticari kar ile mali kar arasında vergi muafiyet ve istisnaları ile vergi açısından kabul edilmeyen giderler nedeniyle fark oluşmaktadır. Dönem ticari karına/karından vergi
kanunları çerçevesinde gerekli eklemeler ve indirimler yapıldıktan sonra bulunan matrah üzerinden hesaplanan vergi ile diğer yasal yükümlülükler düşüldükten sonra dönem net karına ulaşılır.
c)Geçmiş Yıl Zararları: Dönem ticari karından vergi ve diğer yasal yükümlülükler düşüldükten sonra bulunan dönem net karından varsa geçmiş yıllar zararı indirilir.
d)I. Tertip Kanuni Yedek Akçe: TTK'nın 466/I fıkrasında her yıl safi karın yirmide birinin ödenmiş esas sermayenin beşte birini buluncaya kadar umumi yedek akçe olarak ayırmalarının zorunlu olduğunu düzenlemiştir. TTK kanuni yedek akçe için “ödenmiş sermayenin beşte birine kadar” gibi bir sınır çizmiş olmakla birlikte aynı maddede bu sınıra birtakım istisnalar getirmiştir. TTK 466/II’ye göre kanuni sınıra ulaştıktan sonra dahi bu akçeye aşağıdaki paralar eklenir.
- Hisse senedi ihraç primleri
- Hisse senedi iptal karları
- İkinci tertip yedek akçe
e)İşletmede Bırakılması Gereken Fonlar: Mevzuat gereği dönem karından işletmede bırakılması gereken ihtiyat ve karşılıklardır. İşletmenin mali yapısını güçlendirmek amacıyla oluşturulan fonlardır (finansman fonu, yenileme fonu vb.).
f)Ortaklara Birinci Kâr Payı : TTK’na göre pay sahiplerine %5 oranında kar payı ödenir. Ana sözleşmede tanınan ayrıcalıklar saklı kalmak kaydıyla her pay sahibi kara sermaye payı oranında katılır. Ana sözleşmede aksine bir hüküm yoksa kar payının hesaplanmasında esas sermayeye mahsuben ortağın şirkete yaptığı ödemeler esas alınır. (TTK m 455-456) Yukarıda da belirtildiği üzere kanuni ve ihtiyari yedek akçelerle kanun ve esas mukavele hükmünce ayrılması gerekenler ayrılmadıkça kar payı dağıtılamaz.
g)Diğer Kişilere Dağıtılacak Kâr Payı: Ortaklara birinci temettü dağıtıldıktan sonra esas sözleşmedeki hükümlere göre diğer kişilere de (yönetim kurulu üyeleri, personel vb.) kar payı ödemesi yapılır.
h)Ortaklara İkinci Kâr Payı: Ortaklara dağıtılmasına karar verilen ikinci tertip kar payıdır.
I)İkinci Tertip Kanuni Yedek Akçe: Birinci temettü ayrıldıktan sonra pay sahipleri ile kara iştirak eden diğer kimselere dağıtılması kararlaştırılan kısmın onda biridir (TTK Md.466/III). Bunların dışında ihtiyari yedek akçe ayrılabilir.
IV. SONUÇ
Yazımızın konusunu oluşturan KAR DAĞITIMI, açıkça ifade edildiği üzere 2011 ve öncesi dönemine ilişkin olup, Yeni TTK’nın etkilerini irdelememektedir. Uygulayıcıların yararlanılması dileklerimzle, çalışmalarınızda başarılar dileriz.
Not: Bu makale SMMM Muzaffer SERTKAYA ile birlikte hazırlanmıştır.
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya elektronik ortamda kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır .)
