Tek kişilik yönetim kurulunda azınlık hakkı olur mu ve üyeliğin boşalması halinde ne olur?
Değerli okurlarımız, bilindiği üzere Yeni TTK ile getirilen önemli yeniliklerden birisi tek kişilik limited ve anonim şirket kurulabilmesi iken, diğer bir önemli yenilik ise tek kişilik yönetim kurulunun oluşturulabilmesidir. Gelen sorulardan anladığım kadarıyla, tek kişilik yönetim kuruluna ilişkin kafalarda birçok soru işareti bulunmakta. Bu nedenle, tek kişilik yönetim kuruluna ilişkin bilinmesi gerekenleri bu yazımda ve ilerleyen yazılarımda ele alacağım.
Yeni TTK ile anonim şirketler tek kişi ile kurulabilmektedir. Yeni TTK'nın 359'uncu maddesi ile düzenlendiği üzere, anonim şirketin esas sözleşmeyle atanmış veya genel kurul tarafından seçilmiş bir veya birden fazla kişiden oluşan bir yönetim kurulu bulunur. Bu düzenleme ile anonim şirketler ölçeğe göre ayrılmadığından büyük anonim şirketlerin de, küçük anonim şirketlerin de tek kişilik yönetim kurulu olabilecektir.
Eski TTK'da bulunan yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olma zorunluluğu da kaldırılmıştır. Yani, pay sahibi olmayan bir gerçek ya da tüzel kişi yönetim kurulu üyesi olarak seçilebilecektir.
Yine 359'uncu madde düzenlemesi uyarınca tüzel kişiler de yönetim kurulu üyesi seçilebilecektir. Ancak, bu durumda tüzel kişiyle birlikte, tüzel kişi tarafından belirlenen, sadece bir gerçek kişi de tescil ve ilan olunacaktır. Tüzel kişi adına da sadece bu tescil edilmiş gerçek kişi toplantılara katılıp oy kullanabilecektir. Hemen belirtelim ki, tek kişilik yönetim kurulunda yönetim kurulu üyesi olarak yalnızca bir tüzel kişi de seçilmiş olabilir. Yani yönetim kuruluna tüzel kişi seçilecek olursa, ayrıca başka bir tüzel kişinin ya da gerçek kişinin de yönetim kurulu üyeliğine seçilme zorunluluğu bulunmamaktadır.
Yeni TTK'nın 360'ıncı maddesi ile belirli grupların yönetim kurulunda temsili düzenlenmiştir. Buna göre, esas sözleşmede öngörülmek şartı ile, belirli pay gruplarına, özellik ve nitelikleriyle belirli bir grup oluşturan pay sahiplerine ve azlığa yönetim kurulunda temsil edilme hakkı tanınabilir. Hakkın tanındığı gruba ve azlığa mensup adayın haklı bir sebep bulunmadığı takdirde üye seçilmesi zorunludur. Bu şekilde tanınacak temsil edilme hakkı, halka açık anonim şirketlerde yönetim kurulu üye sayısının yarısını aşamayacaktır ve bağımsız yönetim kurulu üyelerine ilişkin düzenlemeler saklıdır.
Tek kişilik yönetim kurullarında azlığa tanınan yönetim kurullarında temsil edilme hakkı bakımından durum nasıl olacaktır?
Tek paylı anonim şirketlerde azlığın yönetim kurulunda temsili gündeme gelemeyecektir. Ancak, tek pay sahibi sahip olduğu payları pay gruplarına ayırarak (A grubu, B grubu, C grubu paylar gibi) ana sözleşmede bu pay gruplarından istediğine yönetim kurulunda temsil edilme hakkı tanıyabilir. Tek pay sahibi bunu yaparak, ileride yönetim kurulunda temsil edilme payını elinde tutarak diğer payları üçüncü kişilere devredecek olursa şirket yönetimini muhafaza edebilecektir.
Birden fazla ortaklı olan ve belirli grupların yönetim kurulunda temsil edilmesi esas sözleşme ile öngörülen bir anonim şirketin tek kişilik yönetim kurulu üyesinin bulunması durumunda ise, tek kişi olan yönetim kurulu üyesinin tüm pay sahiplerini temsil ettiği sonucu ortaya çıkacaktır. Bu durumda, hem azlığın hem de diğer pay sahiplerinin yönetim kurulunda temsili tek kişi aracılığı gerçekleştirilmiş olacaktır. Eğer ki, azlık olan belirli pay grupları esas sözleşmede öngörülmüş olmak şartıyla yönetimde temsil edilmek isteyecek olursa, haklı bir sebebin bulunmadığı durumda azlığı temsilen yeni bir yönetim kurulu üyesi seçilmesi zorunlu olacaktır.
Tek kişilik yönetim kurullarında üyeliğin boşalması halinde ne olacaktır?
Yeni TTK'nın 363'üncü maddesine göre, herhangi bir sebeple bir üyelik boşalırsa, yönetim kurulu, kanuni şartları haiz birini, geçici olarak yönetim kurulu üyeliğine seçip ilk genel kurulun onayına sunar. Bu yolla seçilen üye, onaya sunulduğu genel kurul toplantısına kadar görev yapar ve onaylanması halinde yerine seçildiği yönetim kurulunun süresini tamamlar.
Tek yönetim kurulu üyesinin bulunması durumunda yukarıdaki düzenlemenin bir anlamı olmayacaktır. Tek üyenin iflasına karar verilmesi, ehliyetinin kısıtlanması gibi sebeplerle üyeliğinin sona ermesi halinde, başka da yönetim kurulu üyesi bulunmadığından şirket yönetim organı mevcut olmayacaktır.
Bu durumda ne yapılacaktır sorusu akıllara gelebilir. Bu halde, genel kurul tarafından yeni bir üye atanması dışında bir yol bulunmayacaktır. Aksi durumda, Yeni TTK'nın 530'uncu maddesi uyarınca şirketin sona erme sebebi oluşabilecek ve şirketin alacaklıları ya da Gümrük ve Ticaret Bakanlığının istemi üzerine uygun bir süre içerisinde durum düzeltilmeyecek olursa mahkeme şirketin feshine karar verebilecektir.
Tek kişilik yönetim kurulu Yeni TTK ile 1 Temmuz'dan itibaren mümkün hale gelmiş ve uygulamada da yaygın olmaya başlamıştır. Ancak, tek kişilik yönetim kurulu olması halinde bilinmesi gereken birçok önemli düzenleme de bulunmaktadır. Bu yazımızla başladığımız tek kişilik yönetim kuruluna ilişkin özellikli durumlar önümüzdeki yazımızın da konusunu oluşturacaktır.
