2013 YILINDA TUTULACAK DEFTERLER BİLMECESİ
Değerli Meslektaşlarım,
6102 sayılı kanun olmasa idi, bizler her yıl yaptığımız gibi belirli hadlere esas olanlar için İşletme Defteri veya Serbest Meslek Defteri öteden beri bilanço esasına tabi olanlar ile sermaye şirketleri ve hadlerin üzerine çıkanlara ise en azından yevmiye ve envanter defteri, benim gibi işi abartanlar ise kebirdir, Karar Defteridir, tasdik ettireceklerdi. En azından 1960 yılından beri uygulanmakta olup 30.06.2012 tarihinde vazgeçmiş olduğumuz, o güzelim Türk Ticaret Kanununda veya yapmış olduğumuz devrime kadar hal böyle idi.
Kısaca, klasik defter tasdik muhabbeti atadan dededen kalma yorumlar ve düzen içinde yapacaktık.
Değerli Meslektaşlarım! Çoğu meslektaşım gibi bende muhasebe körlüğüne sahibimdir. Ne demek şimdi bu diyeceksiniz? İzah edeyim. Daima yaptığımız için kanuni şekline ve hukukunu hatırlamayız. Bu da çok doğaldır. Çünkü bizler teorisyen değilizdir. Pratisyenizdir. Kısacası konuşmayız işimizi yaparız. Ancak Yeni TTK ile kafalar karışınca en basit ve kolay hususların dahi yeniden incelenmesi ve bilgilenilmesi gerekti. Bu anlamda bizde defter tasdikinin hukukuna bakalım istedik.
Klasik anlamda 213 Sayılı Vergi Usul Kanununun 172. Maddesinde defter tutacak yükümlüler belirtilmiş olup bu yükümlülerin tutacakları defter ise anılan kanuna göre şu şekilde belirtilmiştir;
1-Bilanço Esasına Göre Tutulacak Defterler (VUK Mad.182);
a) Yevmiye Defteri
b)Defteri Kebir
c)Envanter ve Bilanço Defteri (Mevcudat ve muvazene defteri)
2-İşletme Esasına Göre Tutulacak Defter (VUK Mad.193);
- İşletme Defteri
3-Serbest Meslek Erbabının Tutacağı Defter (VUK Mad.210);
- Serbest Meslek Kazanç Defteri
4-Yukarıda sayılanlar dışında 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ihtiyaç halinde tutulması gereken diğer defterler ise şunlardır;
İmalat defteri (VUK Mad.197), kombine imalatta imalat defteri (VUK Mad.199), bitim işleri defteri (VUK Mad.200), Banka, Banker ve Sigorta Şirketlerinin Gider Vergisi defteri(VUK Mad.204), Damga Resmi defteri (VUK Mad.205), yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri (VUK Mad.207), ambar defteri (VUK Mad.209) ve çiftçi işletme defteri (VUK Mad.213).
VUK ‘nun 220. Maddesinde “Yevmiye ve envanter defterleri, İşletme defteri, Çiftçi işletme defteri, İmalat ve İstihsal Vergisi defterleri; (Basit İstihsal Vergisi defteri dahil), Nakliyat Vergisi defteri, Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri, Serbest meslek kazanç defteri, bu kanunla cevaz verilen hallerde yukarıda yazılı olanların yerine kullanılacak olan defterler de tasdike tabi tutulur.” denilmekle tasdike tabi defterler, kanununun 221. Maddesi de defterlerin tasdik zamanı hükmolunmuştur.
Devrim niteliğinde olduğu açıklanan 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanununun 6335 Sayılı kanunla değişikliğe uğramamış olsaydı gerçekten ciddi yükümlülükler ve düzenlemeler getirdiği noktasında hiç kimsenin şüphesi yoktu. Ancak anılan değişiklik ve değişiklik sonrası diğer otoriteler tarafından alınan kararlar kafaları bir hayli karıştırmıştır. 6102 sayılı kanunun 6335 sayılı kanunla değişik 64. Maddesine bakıldığında;
(1)- (Değişik fıkra: 6335 S.K.-26.06.2012/m.8) "Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari işlemleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak ilişkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, bu Kanuna göre açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır.Defterler, üçüncü kişi uzmanlara, makul bir süre içinde yapacakları incelemede işletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir verebilecek şekilde tutulur. İşletme faaliyetlerinin oluşumu ve gelişmesi defterlerden izlenebilmelidir."
(2) -Tacir, işletmesiyle ilgili olarak gönderilmiş bulunan her türlü belgenin, fotokopi, karbonlu kopya, mikrofiş, bilgisayar kaydı veya benzer şekildeki bir kopyasını, yazılı, görsel veya elektronik ortamda saklamakla yükümlüdür.
(3) - (Değişik fıkra: 6335-26.06.2012/m.8) "Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri ile dördüncü fıkrada sayılan defterlerin açılış onayları, kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce noter tarafından yapılır. Bu defterlerin izleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onayları, defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın sonuna kadar notere yaptırılır. Pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde de açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. Yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna kadar notere yaptırılır. Ticaret şirketlerinin ticaret siciline tescili sırasında defterlerin açılışı ticaret sicili müdürlükleri tarafından da onaylanabilir. Açılış onayının noter tarafından yapıldığı hâllerde noter, ticaret sicili tasdiknamesini aramak zorundadır. Ticari defterlerin elektronik ortamda tutulması hâlinde bu defterlerin açılışlarında ve yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanışında noter onayı aranmaz. Fiziki ortamda veya elektronik ortamda tutulan ticari defterlerin nasıl tutulacağı, defterlere kayıt zamanı, onay yenileme ile açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken çıkarılan tebliğle belirlenir.”
(4) -Pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri gibi işletmenin muhasebesiyle ilgili olmayan defterler de ticari defterlerdir.
(5) - (Değişik fıkra: 6335 S.K.-26.06.2012/m.8) "Bu Kanuna tabi gerçek ve tüzel kişiler, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun defter tutma ve kayıt zamanıyla ilgili hükümleri ile aynı Kanunun 175 inci ve mükerrer 257 nci maddelerinde yer alan yetkiye istinaden yapılan düzenlemelere uymak zorundadır. Bu Kanunun defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi, aktifleştirme, karşılıklar, hesaplar, değerleme, saklama ve ibraz hükümleri 213 sayılı Kanun ile diğer vergi kanunlarının aynı hususları düzenleyen hükümlerinin uygulanmasına, vergi kanunlarına uygun olarak vergi matrahının tespit edilmesine ve buna yönelik mali tabloların hazırlanmasına engel teşkil etmez.”
Akla takılanlar;
1.Görüldüğü üzere 6102 sayılı kanun vergi kanunlarınca kabul edilip tutulacak defterler ile vergi kanunlarınca alınacak kayıt nizamı hakkında bir engel görmemekte ve bunu kendi hukukuna muhalif saymamaktadır. Kısacası VUK ile Vergi kanunlarına göre defter tutmak TTK hükümlerine göre defter tutmaya engel teşkil etmeyecekse TFRS ye tabi olan işletme vergi kayıtları için ayrı bir defter tutmak zorunda mıdır?
2.Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) nun B.07.6.KGK.0.01.00-050.01.04-[01/7] sayılı kararına göre (17.11.2012 Tarih 28470 Nolu R.G.) 01.01.2013 tarihinden itibaren Türkiye Muhasebe Standartları Kapsamında defter tutmayacaklar için 64. Maddenin 1. Fıkrası nasıl algılanmalıdır. Daha bariz bir ifade ile vergi kanunlarına göre hesap edilen değerler ve tutarlar üzerinden “…İşletme faaliyetlerinin oluşumu ve gelişmesi izlenebilmesi.” mümkün müdür?
3.64. Maddenin 3. Fıkrasında “…Pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde de açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir.”
Buna göre;
a.Kuruluş esnasında tasdik edilen ve öteden beri kullanılan pay defteri var ise 2013 yılı için tasdik ettirmemiz gerekir mi?
b.Anılan defterleri 2013 yılı için tasdik ettirdikten sonra bitinceye kadar kullanabilir miyiz?
4.“…Fiziki ortamda veya elektronik ortamda tutulan ticari defterlerin nasıl tutulacağı, defterlere kayıt zamanı, onay yenileme ile açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken çıkarılan tebliğle belirlenir.” İfadesi nedeni ile bu tebliğ ne zaman yayınlanacaktır son günde yayınlanması halinde süre uzatılabilir mi? Bunu meslektaşlarımın bilmesi gerektiğini düşünüyorum çünkü çok fazla da bir zaman kalmış değil.
5.KGK ‘nun almış olduğu karar gereği, TFRS tabi olmayan işletme isek; Vergi Usul Kanununun 222 inci maddesinde “tasdik yenileme” maddesi uyarınca (defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı, hesap dönemleri Maliye Bakanlığınca tespit edilenler bu dönemin ilk ayı içinde tasdiki yeniletmeye mecburdurlar) hükmünü uygulamak istiyorsak, 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanununun 64/3 maddesi gereğince kapanış onayı yaptırmadan nasıl açılış onayı yaptırmış olacağız?
6. Yeni TTK nun 65. Maddesinin 4. Fıkrasından “…şu şartla ki, muhasebenin bu tutuluş biçimleri ve bu konuda uygulanan yöntemler Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olmalıdır” kısmı çıkarıldığına göre 6102 Sayılı Kanun, KGK nun almış olduğu karar çerçevesinde TFRS ye tabi olmayan işletmeler için VUK hükümlerinde beyan ve bildirimlerin kabulü anlamına mı gelmektedir? Öyle ise TFRS ye tabi olmayan işletmeler için kapanış tasdiki yaptırmak zorunluğunun bulunması anlamsız değil midir?
7. 6102 Sayılı Kanunun 68 ile 81. maddeleri arasında yer alan Açılış bilançosu, yılsonu finansal tabloları başlıklı bölümüne göre KGK tarafından alınan karar gereği TFRS ye tabi olmayan işletmeler, vergi kanunlarına göre hazırlamış oldukları finansal tablolarını, TTK gereğince bankalar ve anılan diğer kamu kurum ve kuruluşlarına veya özel ticari kesime sunmaları hukuki olarak işletmeleri bir yükümlülük altına sokabilecek midir?
8.Son olarak ifade etmeden geçemeyeceğim. TFRS ye tabi olmayan bir işletme yarın hukuka düştüğü zaman mahkemeye hangi yasal defterini sunacaktır veya sunmuş olduğu defterin hukukumuz karşısındaki durumu nedir?
Değerli meslektaşlarım,
Belki daha birçok soru üretilebilir. Ancak sözün özü SORU şu;
Eğer 213 sayılı VUK ‘na ve diğer vergi kanunlarına göre defter tutmak 6102 sayılı devrim niteliğindeki yasa ile çelişmiyorsa ve KGK da anılan kararla TFRS den bizi muaf tutmuşsa; niçin TTK 64 maddeye göre açılış ve kapanış tasdiki yapalım? Pay defterimiz zaten var, karar defteri olmayan şirkette bulunmamakta. Yevmiye defterini de vergi kanununa göre tutmaktayız ve vergi kanunlarına göre de kapanış tasdiki yapılmayacağına göre, Karar defterleri içinde Kapanış onayı zaten eskiden de yılın ilk ayı yapıldığına göre Bunun adı ne ola?
Bakın söyleyeyim.
Biri topla iki ile
eder üç,
üçe ekle iki,
eder beş,
beşten çıkar dördü,
eder bir.
Tamam işte bu.
e sormazlar mı? “bu işlemi niçin yaptık” diye,
cevapta hazır “iş olsun.”
Dr.Adem Utku ÇAKIL
SMMM
aucakil@hotmail.com
http://www.alomaliye.com/2012/a-utku-cakil-turk-2013-yilinda-tutulacak-defterler.htm
