Fatura ve irsaliyeli faturaVergi Usul Kanunu düzenlenmesi gereken belgelerin neler olduğunu ve nasıl düzenleneceğini hüküm altına almıştır.
Bugün fatura ve irsaliyeli faturayı ele alacağız.
Faturanın tarifi:
Kanunun 229`uncu maddesinde; “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.” diye tanıtılmış ve V.U.K.230`uncu maddesinde de faturanın şekli aşağıdaki şekilde açıklanmıştır:
(2365 sayılı Kanunun 34'üncü maddesiyle değişen madde) Faturada en az aşağıdaki bilgiler bulunur:
1. Faturanın düzenlenme tarihi, seri ve sıra numarası;
2. Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası;
3. Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası;
4. Malın veya işin nevi, miktarı, fiyatı ve tutarı;
5. (3239 sayılı Kanunun 19'uncu maddesiyle değişen bent) Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası, (Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının, taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmesi ve taşıtta bulundurulması şarttır.)
Malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşındığı veya satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hallerde de, malın gönderen tarafından sevk irsaliyesine bağlanması gereklidir. Bu bentte yazılı irsaliyeler hakkında fiyat ve bedel ile ilgili bilgiler hariç olmak üzere, bu madde hükmü ile 231'inci madde hükmü uygulanır. İrsaliyelerde malın nereye ve kime gönderildiği ayrıca belirtilir.
Şu kadar ki nihai tüketicilerin tüketim amacıyla perakende olarak satın
aldıkları malları kendilerinin taşıması veya taşıttırması halinde bu mallara ait fatura veya perakende satış fişinin bulunması şartıyla sevk irsaliyesi aranmaz.
Faturanın nizamı:
Kanunun 231`inci maddesinde; “(2365 sayılı Kanunun 35'inci maddesiyle değişen madde)
Faturanın düzenlenmesinde aşağıdaki kaidelere uyulur:
1.Faturalar sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir. Aynı müessesenin muhtelif şube ve kısımlarında her biri aynı numara ile başlamak üzere ayrı ayrı fatura kullanıldığı takdirde bu faturaları şube ve kısımlarına göre şube veya kısmın isimlerinin yazılması veya özel işaretle seri tefriki yapılması mecburidir.
2. Faturalar mürekkeple, makine ile veya kopya kurşun kalemi ile doldurulur.
3. Faturalar en az bir asıl ve bir örnek olarak düzenlenir. Birden fazla örnek düzenlendiği takdirde her birine kaçıncı örnek olduğu işaret edilir.
4. Faturaların baş tarafında iş sahibinin veya namına imzaya mezun olanların imzası bulunur.
5. (3239 sayılı Kanunun 20'nci maddesiyle değişen bent) Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azamî (5035 Sayılı Kanunun 48/1-b maddesiyle değişen ibare. Geçerlilik:01.01.2004; Yürürlük:02.01.2004) yedi gün içinde düzenlenir.
Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.
6. (3239 sayılı Kanunun 20'nci maddesiyle eklenen bent) Bu Kanunun 232'nci maddesinin birinci fıkrasına göre fatura düzenlemek zorunda olanlar, müşterinin adı ve soyadı ile bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarasının doğruluğundan sorumludur. (Ancak bu sorumluluk, aynı
maddenin 2'nci fıkrasının uygulandığı halleri kapsamaz.) Fatura düzenleyenin istemesi halinde müşteri kimliğini ve vergi dairesi hesap numarasını gösterir belgeyi ibraz etmek zorundadır.
Fatura kullanma mecbururiyeti:
Birinci ve (4369 sayılı Kanunun 81/A-7 nci maddesiyle değiştirilen ibare
Yürürlük: 1.1.1999) ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle
defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:
1. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;
2. Serbest meslek erbabına;
3. Kazançları (4369 sayılı Kanunun 81/A-7 nci maddesiyle değiştirilen ibare
Yürürlük: 1.1.1999) basit usulde tespit olunan tüccarlara;
4. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;
5. Vergiden muaf esnafa.
Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura
istemek ve almak mecburiyetindedirler.
İrsaliyeli fatura:
İrsaliyeli fatura uygulaması Vergi Usul Kanunu’nun 211 Seri Nolu Genel Tebligi (8) ile getirilmiştir. Buna göre mükellefler, fatura ve sevk irsaliyesini ayrı ayrı değil, “irsaliyeli fatura” şeklinde tek bir belge olarak düzenleyeceklerdir. Söz konusu tebliğden sonra 232 Seri No.lu Tebliğ ile (9), satılan malın alıcıya teslim edilmek üzere saticı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde, satıcı tarafından irsaliyeli fatura düzenlenebileceği gibi ayrı ayrı fatura ve sevk irsaliyesi de düzenlenebilecektir. Bu durumda ayrıca sevk irsaliyesi aranmayacaktır. Bu düzenleme ile; irsaliyeli faturanın, hem faturanın şartlarını hem de sevk irsaliyesinin şartlarını taşıyan bir belge olması sağlanmıştır.
VUK’nin 231'inci maddesinin 5 numaralı bendinin mükelleflere tanidığı, malın tesliminden itibaren faturanın yedi gün içinde düzenlenmesi imkanından vazgeçerek, bu yükümlülüğü derhal yerine getirmek isteyen mükellefler, fatura ve sevk irsaliyesini ayrı ayrı düzenlemeksizin, diledikleri takdirde, yukarıda sıralanan esaslara uygun olarak “irsaliyeli fatura” düzenleyebileceklerdir.
Engin MALAY
http://www.gazeteyenigun.com.tr/koseyazilari/24811/fatura-ve-irsaliyeli-fatura
