İş sağlığı ve güvenliğine hazır mısınız?
Meclis kapanmadan önce çıkarılan önemli yasalardan birisi de İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası'ydı.
Yasayla birlikte kamu ve özel işyerlerinin tamamına yakını iş sağlığı ve güvenliği kapsamına alındı. İşyerinizde bir kişi bile çalışsa, o işyeri yasa kapsamında sayılacak. Yasaya göre 30 Aralık 2012 itibariyle bütün işverenler;
· Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dahil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapmak,
· İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izlemek, denetlemek ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlamak,
· Risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak,
· Risk değerlendirmesi sonucuna göre alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile kullanılması gereken koruyucu donanım veya ekipmanı belirlemek,
· Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne almak,
· Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri almak,
· İş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlamak,
· Acil durum, yangınla mücadele ve ilk yardım tedbirlerini almak, planlar yapmak ve bu konularda personel görevlendirmek,
· İşyerindeki sağlık ve güvenlik riskleriyle ilgili çalışanları bilgilendirmek,
· İşe başlamadan önce ve gerektiğinde işin devamında çalışanlara yönelik iş sağlığı ve güvenliği konusunda
eğitim vermek zorunda olacak. Diğer bazı yükümlülükler de zamana yayılmış durumda. Pek çok işverenin yasanın çıktığından bile haberdar olmadığına bakılırsa, bu kış işverenler için hararetli geçeceğe benziyor.
Borçlanmada Türk vatandaşlığı
Soru: Sadettin Bey, Belçika vatandaşıyken orada 7 yıl çalışmışlığım var. Türkiye'de hiç çalışmadım ve artık Belçika vatandaşı değilim. Elimde sadece Belçika'da çalıştığım gün sayısını gösteren belge var. Acaba Belçika günlerini de değerlendirerek Türkiye'de nasıl emekli olabilirim? Ali Ö.
Cevap: Ali Bey, yurtdışı hizmetleri borçlanabilmek için Türk vatandaşlığı şartı gerekiyor. Türk vatandaşlığı şartı hem yurtdışı çalışmaların gerçekleştiği sürede muhafaza edilmiş olacak hem de borçlanma başvurusu yaptığınız tarihte Türk vatandaşı olacaksınız. Eğer Belçika'da çalıştığınız sürede Türk vatandaşı değil de Belçika vatandaşı olarak çalıştıysanız, borçlanma yapamazsınız. Yok eğer Türk vatandaşlığınızı koruyarak çalıştıysanız, elinizdeki belgelerle SGK'ya başvurabilir ve günlüğü 10 liradan borçlanabilirsiniz. Borçlanma yapmadan önce SSK'lı olarak birkaç ay da olsa çalışmanızı tavsiye ederim. Bu çalışma sonrasında borçlanır, arkasından da 4500 günü tamamlarsanız, 60 yaşınızı doldurduğunuz tarihte emekli olursunuz.
Diğer taraftan yurtdışı çalışması sırasında Türk vatandaşı olduğu halde borçlanma yaptığı tarihte vatandaşlıktan çıkmış olanların başvurusu SGK tarafından reddediliyor. Fakat bu durumda olup da başvurusu reddedilenlerden yargı yoluna başvuranlar, borçlanma hakkı elde ediyorlar. (Yargıtay 10. H. D. 2008/18641 E. 2009/13146 K.). Ancak vatandaşlıktan çıkarılanlar değil, izinle çıkmış olanlar bu haktan yararlanabiliyor.
· Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dahil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapmak,
· İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izlemek, denetlemek ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlamak,
· Risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak,
· Risk değerlendirmesi sonucuna göre alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile kullanılması gereken koruyucu donanım veya ekipmanı belirlemek,
· Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne almak,
· Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri almak,
· İş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlamak,
· Acil durum, yangınla mücadele ve ilk yardım tedbirlerini almak, planlar yapmak ve bu konularda personel görevlendirmek,
· İşyerindeki sağlık ve güvenlik riskleriyle ilgili çalışanları bilgilendirmek,
· İşe başlamadan önce ve gerektiğinde işin devamında çalışanlara yönelik iş sağlığı ve güvenliği konusunda
eğitim vermek zorunda olacak. Diğer bazı yükümlülükler de zamana yayılmış durumda. Pek çok işverenin yasanın çıktığından bile haberdar olmadığına bakılırsa, bu kış işverenler için hararetli geçeceğe benziyor.
Borçlanmada Türk vatandaşlığı
Soru: Sadettin Bey, Belçika vatandaşıyken orada 7 yıl çalışmışlığım var. Türkiye'de hiç çalışmadım ve artık Belçika vatandaşı değilim. Elimde sadece Belçika'da çalıştığım gün sayısını gösteren belge var. Acaba Belçika günlerini de değerlendirerek Türkiye'de nasıl emekli olabilirim? Ali Ö.
Cevap: Ali Bey, yurtdışı hizmetleri borçlanabilmek için Türk vatandaşlığı şartı gerekiyor. Türk vatandaşlığı şartı hem yurtdışı çalışmaların gerçekleştiği sürede muhafaza edilmiş olacak hem de borçlanma başvurusu yaptığınız tarihte Türk vatandaşı olacaksınız. Eğer Belçika'da çalıştığınız sürede Türk vatandaşı değil de Belçika vatandaşı olarak çalıştıysanız, borçlanma yapamazsınız. Yok eğer Türk vatandaşlığınızı koruyarak çalıştıysanız, elinizdeki belgelerle SGK'ya başvurabilir ve günlüğü 10 liradan borçlanabilirsiniz. Borçlanma yapmadan önce SSK'lı olarak birkaç ay da olsa çalışmanızı tavsiye ederim. Bu çalışma sonrasında borçlanır, arkasından da 4500 günü tamamlarsanız, 60 yaşınızı doldurduğunuz tarihte emekli olursunuz.
Diğer taraftan yurtdışı çalışması sırasında Türk vatandaşı olduğu halde borçlanma yaptığı tarihte vatandaşlıktan çıkmış olanların başvurusu SGK tarafından reddediliyor. Fakat bu durumda olup da başvurusu reddedilenlerden yargı yoluna başvuranlar, borçlanma hakkı elde ediyorlar. (Yargıtay 10. H. D. 2008/18641 E. 2009/13146 K.). Ancak vatandaşlıktan çıkarılanlar değil, izinle çıkmış olanlar bu haktan yararlanabiliyor.
Sadettin ORHAN
