Okurumuz Salih TEMEL soruyor: “Halen çalıştığım işyerinden ayrılacağım. İki yıl üç aydır bu şirkette çalışıyorum. Sigortam aldığım ücret üzerinden yatıyor. Ama daha iyi bir işe girmek istediğimden işten ayrılmayı düşünüyorum. Patronuma işten ayrılacağımı söyledim. Kanuna göre iş aramam için patronumun bana izin vermesi gerektiğini duydum. Doğru mudur, bu izni nasıl kullanırım? Bilgi verirseniz sevinirim.”
Sayın okurum,
Öncelikle yeni ve daha iyi koşullarda, hem kendiniz hem de insanlık için en azami katkıyı sunabileceğiniz, yeteneklerinizi en üst düzeyde kullanabileceğiniz bir iş bulmanızı dilemekle başlayalım yazımıza.
Sorunuza gelince evet 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca iş arama izni hakkınız bulunmaktadır. İş arama izni İş Kanununun işçinin işsiz kalması dolayısıyla sıkıntıya düşmemesi ve yeni iş bulması suretiyle kendini idame ettirebilmesi için sağladığı pozitif ayrımcılık niteliğinde bir haktır.
Yeni İş Arama İzni Nedir?
İş Kanununa göre bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur.
İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır.
Başka bir deyişle isterseniz günlük iki saat yerine işten ayrılmadan önceki sürede tüm gün iş arama izni kullanabilirsiniz. Bu sürede ücretinizi de alırsınız.
İş akdinin hangi tarafça feshedildiği iş arama izninin kullandırılmasında önemli değildir. İşyerinden kendi isteğinizle yani istifa ederek ayrılsanız da iş arama iznini kullanabilirsiniz.
İhbar Süresi İçerisinde Kullandırılır
İhbar süresi, halk diliyle anlatacak olursak işçinin işyerinde çalıştığı süre ile orantılı olarak işten ayrılması için hem patronun hem de işçinin birbirine önceden işten ayrılacağını yada işten çıkartılacağını söylemesi gereken süreyi ifade eder.
İş sözleşmeleri;
a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,
b) İşi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,
c) İşi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,
d) İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra feshedilmiş sayılır. Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabilir.
Bildirim süresine işçi yada işveren uymazsa diğer tarafa bildirim süresi kadar ücret tazminat ödemek zorunda kalır. İşveren bildirim süresinin ücretini peşin öderse iş akdi tüm hukuki sonuçları ile sona erdiğinden iş arama izni istenemez.
İş Arama İzni Nasıl Hesaplanır?
Sizin verdiğiniz bilgiye göre eğer sözleşmenizde daha fazla bir süre öngörülmemiş ise ihbar süreniz altı haftadır. Bu süre içerisinde iş arama iznini kullanabilirsiniz. Altı hafta içerisinde çalıştığınız günlerde her gün iki saat iş arama izni kullanabilirsiniz. Haftada 6 gün çalışılan bir gün tatil yapılan bir işte iseniz 6*2=12 saat, toplamda 12*6=72 saat iş arama izniniz vardır.
Eğer bu izni toplu halde kullanmak isterseniz 72/7,5=9 gün iş arama iznini kullanarak erken işten çıkabilirsiniz. Bu sürede ücretinizi de hak edersiniz.
İşveren İş Aramak İçin İzin Vermezse Ne Olur?
İşverenler kanuni bir hak olan iş arama iznini vermek zorundadır, bu hak ihtiyari değildir. İşverenlerin bu iznin verilmesinde işin yoğunluğu yanında hakkaniyet kurallarına riayet etmesi, iş bulmak için kullanılabilecek zamanlarda izin vermesi gerekir. İş aramanın mümkün olmadığı örneğin gece saatlerinde iş arama izni verilmesi doğru olmaz.
İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenmek zorundadır. Yani iş arama izni ücret almanıza engel değildir.
İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder. Yani başka bir deyişle iş arama izni süresinde çalışılan sürelerin ücreti üç katı ücret olarak ödenir
Eğer işvereniniz bu hakkınızı kullandırmaz ise konuyu ALO 170 Hattından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şikayet edebilirsiniz. İşveren, iş müfettişlerince yapılacak denetimde puantaj kayıtları ile işçiye iş arama izninin kullandırıldığını ispatlamak zorundadır.
*Bünyamin ESEN
http://sgkrehberi.com/haber/1652/
