I- GİRİŞ
KDV Kanunu’nun 9. maddesinin (1) numaralı fıkrasına göre, mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutma yetkisine sahiptir. Bu yetkiye istinaden Maliye Bakanlığı son olarak 117 Seri No.lu KDV Genel Tebliği’ni yayınlayarak konuya ilgili düzenlemeler yapmış bulunmaktadır. Bu bağlamda, anılan Tebliğ esas alınarak kısmi tevkifat uygulamasında gelinen son nokta aşağıda açıklanacaktır.
II- KISMİ TEVKİFAT UYGULAMASININ USUL VE ESASLARI
A- KISMİ TEVKİFAT YAPMAKLA SORUMLU TUTULANLAR
Kısmi tevkifat uygulaması kapsamında KDV tevkifatı yapmak üzere sorumlu tutulabilecekler aşağıda iki grup halinde sayılmış olup, tevkifat uygulaması kapsamındaki her bir işlem bazında tevkifat yapacaklar, söz konusu gruplardan birine veya ikisine veyahut söz konusu gruplar kapsamında olan bazı sorumlulara atıf yapılmak suretiyle Tebliğin ilgili bölümlerinde belirtilmiştir.
1- KDV mükellefleri (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler bu kapsama dahil değildir.)
2- Belirlenmiş alıcılar (KDV mükellefi olsun olmasın):
a) 5018 sayılı Kanun’a ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri ve bunların teşkil ettikleri birlikler, belediyelerin teşkil ettikleri birlikler ile köylere hizmet götürme birlikleri,
b) Yukarıda sayılanlar dışındaki, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,
c) Döner sermayeli kuruluşlar,
d) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
e) Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları,
f) Bankalar,
g) Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri),
h) Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar,
i) Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar,
j) Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan idare, kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler,
k) Payları İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören şirketler.
Öte yandan, kalkınma ve yatırım ajansları belirlenmiş alıcılar ayrımı kapsamındadır. Ancak okul aile birlikleri ve Sağlık Bakanlığı’na bağlı aile hekimliği kurumları bu kapsamda değerlendirilmeyecektir.
Diğer taraftan, belirlenmiş alıcıların birbirlerine karşı yaptıkları teslim ve hizmetlerde (şirketleşenler dahil profesyonel spor kulüplerince yapılanlar hariç), KDV tevkifatı uygulanmayacaktır.
B- KISMİ TEVKİFAT UYGULANACAK HİZMETLER
Kısmi tevkifat kapsamındaki işlemlerin tamamı “hizmet” mahiyetinde olup, “teslim” mahiyetindeki işlemler bu bölüm kapsamına girmemektedir.
Bu nedenle, bu bölüm kapsamında tevkifat uygulayacak alıcıların tevkifat kapsamına giren hizmetlerde kullanılmak üzere piyasadan yapacakları emtia alımlarında tevkifat uygulanmayacaktır.
Ancak, bu bölüm kapsamına giren hizmetleri ifa edenlerin bu amaçla kullandıkları mallara ait tutarlar hizmet bedelinden düşülmeyecek; tevkifat, kullanılan mallara ait tutarlar da dahil olmak üzere toplam hizmet bedeli üzerinden hesaplanan KDV tutarına göre belirlenecektir.
Kısmi tevkifat uygulanacak hizmetleri ile bu hizmet bedelleri üzerinden tevkifat yapmak zorunda olanlar ve uygulanacak tevkifat oranları aşağıdaki tabloda açıklanacaktır.
| Kısmi Tevkifat Uygulanacak Hizmetler | Tevkifat Yapmakla Sorumlu Tutulanlar | Tevkifat Oranı |
| Yapım İşleri ile bu işlerle birlikte ifa edilen Mühendislik-Mimarlık ve Etüt-Proje Hizmetleri | Belirlenmiş Alıcılar* | 2/10 |
| Etüt, Plan-proje, Danışmanlık, Denetim ve Benzeri Hizmetler | Belirlenmiş Alıcılar* | 9/10 |
| Makine, Teçhizat, Demirbaş ve Taşıtlara Ait Tadil, Bakım ve Onarım Hizmetleri | Belirlenmiş alıcılar* | 5/10 |
| Yemek Servis ve Organizasyon Hizmetleri | Belirlenmiş Alıcılar* | 5/10 |
| İşgücü Temin Hizmetleri (özel güvenlik hizmetleri dahil) | KDV Mükellefleri** ile Belirlenmiş Alcılar* | 9/10 |
| Yapı Denetim Hizmetleri | KDV Mükellefleri ** ile Belirlenmiş Alcılar* | 9/10 |
| Fason Olarak Yaptırılan Tekstil ve Konfeksiyon İşleri, Çanta ve Ayakkabı Dikim İşleri ve Bu İşlere Aracılık Hizmetleri | KDV Mükellefleri ** ile Belirlenmiş Alcılar* | 5/10 |
| Turistik Mağazalara Verilen Müşteri Bulma / Götürme Hizmetleri | KDV Mükellefleri* | 9/10 |
| Profesyonel Spor Kulüplerinin(şirketleşenler dahil) Yayın, Reklâm ve İsim Hakkı Gelirlerine Konu İşlemleri | KDV Mükellefleri ** ile Belirlenmiş Alcılar* | 9/10 |
| Temizlik, Çevre ve Bahçe Bakım Hizmetleri | KDV Mükellefleri ** ile Belirlenmiş Alcılar* | 7/10 |
| Servis Taşımacılığı Hizmeti | KDV Mükellefleri ** ile Belirlenmiş Alcılar* | 5/10 |
| Her Türlü Baskı ve Basım Hizmetleri | Belirlenmiş Alıcılar* | 5/10 |
| Bu tabloda Belirlenenler Dışındaki Hizmetler | KDV mükellefleri tarafından, 5018 sayılı Kanun’a ekli cetveller kapsamındaki idare, kurum ve kuruşlara ifa edilen ve bu tabloda belirtilmeyen diğer bütün hizmet ifaları | 5/10 |
* Belirlenmiş alıcılar, yukarıdaki II-A bölümünde “b- Belirlenmiş alıcılar” başlığı altında sayılanlar bu kapsamdadır.
** Sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler bu kapsama dahil değildir.
Örnek: (AB) Üniversitesi bünyesindeki döner sermaye işletmesi bahçe duvarının inşası işini, malzeme üniversiteye, işçilik müteahhide ait olmak üzere 16.000 TL + 2.880 TL KDV karşılığında ihale etmiştir. Üniversite döner sermaye işletmesi kum, demir, çimento, tuğla, briket vb. malzemeyi piyasadan 24.000 TL + 4.320 TL KDV’ye temin etmiştir. Döner sermaye işletmesi, malzemelerin alımı sırasında tevkifat uygulamayacak, müteahhidin yapacağı 16.000 TL tutarındaki hizmete ilişkin 2.880 TL KDV üzerinden ise 2/10 oranında tevkifat uygulanacaktır.
Üniversitenin döner sermaye işletmesi, bahçe duvarı yapım işini malzemeler de müteahhide ait olmak üzere 40.000 TL karşılığında ihale etmesi halinde, müteahhidin faturasında malzeme ve işçilik tutarları 24.000 ve 16.000 TL olarak ayrı ayrı gösterilse bile, 40.000 TL tutarındaki toplam bedel üzerinden hesaplanacak 7.200 TL KDV’ye, yapım işleri için geçerli olan oranda (2/10) tevkifat uygulanacaktır.
C- BEYAN
Tevkifat, genel bütçeli idareler hariç, tevkifata tabi işlemin yapıldığı dönemde vergi sorumlularına ait 2 No.lu KDV beyannamesi ile beyan edilecektir. 2 No.lu KDV Beyannamesi sadece tevkifata tabi işlemlerin olduğu dönemlerde verilecektir. Genel bütçeli idareler, tevkif ettikleri KDV için sorumlu sıfatıyla beyanname vermeyecekler, tevkif edilen KDV doğrudan bunların muhasebe birimlerince gelir kaydedilecektir.
KDV mükellefiyeti bulunmayan BSMV mükelleflerinin 2 No.lu KDV Beyannamesini kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairesine vermeleri gerekmektedir. Ancak, bankaların tevkif ettikleri vergiyi ödemeyi yapan şubeler itibariyle şubelerin bağlı bulundukları vergi dairesine beyan edip ödemeleri de mümkün bulunmaktadır.
Tevkifat kapsamındaki işlemlerde vergiyi doğuran olay bakımından özellikli bir durum söz konusu olmayıp, bu işlemlere ilişkin KDV’nin beyan dönemi KDV Kanunu’nun 10. maddesine göre tespit edilecektir.
Bu kapsamda, işleme ait fatura veya benzeri belge izleyen ay içinde düzenlense dahi sorumlu sıfatıyla beyan, işlemin vuku bulduğu dönemin beyan süresi içinde yapılacaktır. Kısmi tevkifat uygulamasında satıcının mükellef sıfatıyla 1 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edeceği kısım da aynı dönemde beyan edilecektir.
Hizmet işlemlerinde, hizmetin ayın sonunda tamamlanması halinde de fatura izleyen ayda düzenlense dahi bu şekilde işlem yapılacaktır. İşlem bedelinin ödenmemesi, işleme ait faturanın süresinde düzenlenmemesi, alıcıya geç gelmesi veya hiç gelmemesi tevkifatın yapılıp yukarıda belirtilen süre içinde sorumlu tarafından beyan edilmesine engel değildir.
D- İNDİRİM
2 No.lu KDV Beyannamesinde herhangi bir surette indirim yapılması mümkün olmadığından tevkif edilen KDV’nin tamamının beyan edilerek vergi dairesine ödenmesi gerekmektedir.
Öte yandan, tevkifat uygulayan alıcının KDV mükellefiyetinin bulunması ve tevkifat uyguladığı teslim veya hizmeti indirim hakkı tanınan işlemlerde kullanacak olması halinde, sorumlu sıfatıyla beyan edilen tutar, beyanın yapıldığı ay içinde verilmesi gereken 1 No.lu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılabilecektir. Bu indirimin dayanağı 2 No.lu KDV beyannamesi olacaktır.
Kısmi tevkifata tabi işlemlerde, işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV’nin;
- Satıcı tarafından beyan edilecek kısmı, takvim yılı aşılmamak şartıyla işleme ait fatura veya benzeri belgenin defterlere kaydedildiği döneme ilişkin olarak verilmesi gereken,
- Sorumlu sıfatıyla beyan edilen kısmı ise 2 No.lu KDV Beyannamesinin verildiği ay içinde verilmesi gereken,
1 No.lu KDV Beyannamesinde indirim konusu yapılacaktır. www.ozdogrular.com
Örnek: Sağlam Temizlik Ltd. Şti., Güven A.Ş.’ye 10-20 Temmuz döneminde 10 günlük 2.000 lira karşılığında işgücü temin hizmeti almış olup, genel oranda KDV’ye tabi bu hizmet ile ilgili olarak 21 Temmuz’da düzenlediği faturada hesaplanan KDV, tevkif edilecek KDV ve tahsil edilecek KDV tutarlarını, 117 Seri No.lu KDV Genel Tebliği’nin (3.4.2.) bölümündeki açıklamalara uygun olarak, sırayla 360 TL 324 TL ve 36 TL olarak göstermiştir.
Güven A.Ş., bu alışla ilgili 2 No.lu KDV beyannamesini 24 Ağustos'a kadar vermek zorundadır. Bu ödevini yerine getirmişse, söz konusu beyanname ile sorumlu sıfatıyla beyan edeceği 324 lirayı, 24 Ağustos'a kadar vermesi gereken Temmuz dönemi 1 No.lu KDV beyannamesinde indirim konusu yapabilecektir. 2 No.lu KDV beyannamesi yanlışlıkla süresinden sonra, mesela, 24 Eylül’de verilirse 324 liralık tutar da 24 Eylül’e kadar verilmesi gereken Ağustos dönemi 1 No.lu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılabilecektir.
Mükellef kurum Güven A.Ş.’nin satıcıya ödediği/borçlandığı 36 liralık tutar ise yıl geçmemek şartıyla alış faturasının defterlere kaydedildiği dönemde indirim konusu yapılabilecektir.
Satıcı Sağlam Ltd. Şti.’nin bu teslimle ilgili faturayı süresinden sonra, mesela, 10 Eylül’de düzenleyip Güven A.Ş.' ye intikal ettirmesi sorumlu sıfatıyla beyanın 24 Ağustos'a kadar yapılmasına engel değildir. Bu durumda hesaplanan verginin sorumlu sıfatıyla beyan edilecek olan 324 liralık kısmı 24 Ağustos’a kadar verilecek, satıcıya ödenmesi gereken 36 TL tutarındaki kısmı ise (vergiyi doğran olayın gerçekleştiği takvim yılı geçmemek şartıyla) faturanın defterlere kaydedildiği dönem için verilecek 1 No.lu beyannamede indirim konusu yapılabilecektir. www.ozdogrular.com
III- SONUÇ
Maliye Bakanlığı, 117 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile kısmi tevkifat uygulaması konusuyla alakalı oldukça dağınık olan düzenlemeleri tek bir tebliğde birleştirmesinin yanı sıra önemli sayılabilecek yeni düzenlemeler yapmış bulunmaktadır. Kısmi tevkifat uygulamasıyla ilgili son durum yukarıdaki bölümlerde açıklanmış olup, mükelleflerin cezai müeyyideler ile karşılaşmamaları için, bundan böyle bu düzenlemeler doğrultusunda işlem yapmaları gerekmektedir.
Şibli GÜNEŞ*
E-Yaklaşım
http://www.ozdogrular.com/content/view/20257/
