İş Kazasında ölen kişiler genelde genç işçiler ve hemen tamamı 2000 yılı ve sonrasında işe girip SSK'lı olmuşlardır. Bu sebeple SOSYAL GÜVENLİK REFORMU sebebiyle çok düşük emekli-dul veya yetim aylığı veya geliri sahibi olacaklar. Öte yandan, Soma benzeri düzenleme yapılmazsa bu çocukların büyük çoğunluğu da ya 5 yıllık sigortalılık süresi veya 900 günü olmadığından geride kalanlara ÖLÜM AYLIĞI da verilmeyecektir.
Ölüm bu ne zaman geleceği belli değil ve sosyal güvenlik mevzuatımız işkazasından ölenlerin geride kalanlarına ölüm geliri verir ama ölüm aylığı için en az 5 yıllık sigorta ve bu süre içinde en az 900 günlük prim ödeme günü arar. Üstelik bunları askerlik veya yurtdışı ile borçlanmayı da kabul etmez. Şimdi hazır torba yasa TBMM'de iken tüm ölümler için 5 yıllık ve 900 gün şartı ortadan kaldırılmalıdır.
Asansör kazasın ölenlerin geride kalanlarına Sosyal Güvenlik Kurumu;
1-Olay işkazası olduğunda öncelikle ÖLÜM GELİRİ bağlayacaktır.
Ölüm geliri vefat edenin eşine, çocuklarına ve şartları tutuyorsa ana-babasına verilir.
2-Vefat edenlerin en az 5 yıllık sigorta geçmişleri var ve bu 5 yıl içinde en az 900 günleri varsa bir de ÖLÜM AYLIĞI bağlayacaktır.
NOT:Halen TBMM'de görüşülmekte olan Torba Yasa gereği Soma'daki maden iş kazasında ölenlerin yakınları için 5 yıl ve 900 gün şartı ortadan kaldırılmıştır. Bu iş kazasında ölenler ve diğerleri içinde yani iş kazasından tüm ölümlerde bu şart ortadan kaldırılması uygun olur.
3-Aynı kişi hem ölüm geliri hem de ölüm aylığına hak etmişse hesaplanan gelir ve aylıklardan hangisi rakamsal olarak yüksekse tamamı hangisi rakamsal olarak düşükse yarısı hak sahibi sıfatı devam ettiği müddetçe SGK tarafından ödenmeye devam edilecektir.
4-Bağlanan gelirlerin peşin sermaye değeri işkazasında sorumluluğu olanlara (İşverene) SGK tarafından rücu ile istenir.
5-Vefat edenler dilerlerse işverene karşı destekten yoksun kalma tazminatı olarak maddi ve manevi tazminat davası (halk arasındaki adıyla kan parası) açabilirler.
ÖLÜM GELİRİ HESAPLAMA VE DAĞITIMI
"Madde 20 - İş kazası veya meslek hastalığına bağlı nedenlerden dolayı ölen sigortalının hak sahiplerine, 17 nci madde gereğince tespit edilecek aylık kazancının % 70'i, 55 inci maddenin ikinci fıkrasına göre güncellenerek 34 üncü madde hükümlerine göre gelir olarak bağlanır.
...37 nci madde hükümlerine göre hak sahiplerine cenaze ve evlenme ödeneği verilir."
"Madde 34 - Ölen sigortalının 33 üncü madde hükümlerine göre hesaplanacak aylığının;
a) Dul eşine % 50'si; aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşine ise bu Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç bu Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde % 75'i,
b) Bu Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç bu Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan;
1) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların veya,
2) Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip malul olduğu anlaşılanların veya,
3) Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kızlarının,
her birine % 25'i,
c) (b) bendinde belirtilen çocuklardan sigortalının ölümü ile anasız ve babasız kalan veya sonradan bu duruma düşenlerle, ana ve babaları arasında evlilik bağı bulunmayan veya sigortalının ölümü tarihinde evlilik bağı bulunmakla beraber ana veya babaları sonradan evlenenler ile kendisinden başka aylık alan hak sahibi bulunmayanların her birine % 50'si,
d) Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babaya toplam % 25'i oranında; ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın yukarıdaki şartlarla toplam % 25'i,
oranında aylık bağlanır..."
Açıklama;
Vefat edenlerin geride kalanlarına işkazası geliri hesabında son ücretlerinin asgari ücret (1171 lira) olduğu savı ile hesaplama yapılmıştır.
BEKAR OLANLAR
1-Ferdi Kara (19)- (Bekar)
2-Tahir Kara (25).. Gümüşhane- İKİ KARDEŞ.. (Bekar)
(Not) İki kardeş de bekar olduklarından aşağıda anlatılan gibi ana-babaya şartları varsa gelir bağlanacaktır. Ancak, her iki çocuğundan ayrı ayrı değil en yüksek aylığı veren çocuktan (ki çocukların her ikisi de asgari ücret ise eşit rakam çıkar) sanki tek çocuğu vefat etmiş gibi gelir bağlanır.
3-Hıdır Ali Genç (21) yaşında.. Tunceli (Bekar)
4-Vahdet Biçer (30) .. Manişa........Bekar
5-Menderes Meşe (23) Sivas.....Bekar.
6-Cengiz Belgi (30) Bursa.. Bekar
7-Bilal Bal ..(23) (Giresun).. bekar
Yukarıdaki kişilerin hepsi bekar olup eş ve çocuğu olmadığından ana-babasına gelir bağlanabilir. Ana veya baba ayrı ayrı değerlendirilip aylık gelirleri asgari ücretten az ise oğulları üzerinden ana-babaya ölüm geliri bağlanır. Ana-Babanın aylık geliri asgari ücretten çok ise HİÇ KİMSE ölüm geliri veya aylığı alamaz.
Ana ve babanın gelirlerinin asgari ücretten az olduğu kabul edilirse, vefat eden çocuklarının aylık gelirinin yüzde 70'i (820 lira) baz alınarak, anaya yüz12,5, babaya yüzde 12,5 oranında yani 102'şer lira ölüm geliri verilmesi lazım gelirken, taban aylık uygulaması nedeniyle asgari ücretin yüzde 35'i yüzde 17,5 oranında ana-babaya verilecektir. Yani anaya 204 lira babaya 204 lira. Şayet, bu geliri sadece ana veya sadece baba alacaksa 408 lira gelir SGK tarafından ödenir.
***İŞVERENDEN RÜCU PARASI
Ana ve babanın aktif ve pasif dönemine göre SGK ödeyeceği tüm gelirlerin peşin sermaye değerini işverenden talep eder. Mesela sadece ana ayda 408 lira alacaksa ve 50 yaşında ise SGK'nın talep edeceği rücu parası, bu kişi için 35 bin lira gibidir.
*********************
****************
Murat Usta (28).. Giresun... Evli eşi 8 aylık hamile
*********
Evli olan bu kişinin geride kalan eşine önce dul (ölüm) geliri bağlanacak olup, asgari ücret ile çalışıyorsa 1171 X %70=820 liranın yüzde 75'i yani 615 lira ölüm geliri sahibi olacaktır. Çocuk henüz doğmadığından hak sahibi değildir.
Ayrıca, Murat Usta'nın 5 yıllık sigortası ve en az 900 günü varsa bir de ölüm aylığı bağlanacaktır ki geçmiş çalışmalarının da asgari ücretle geçtiğini kabul edersek 1171 X %40= 468 liranın yüzde 75'i olan 351 ölüm aylığı alması gerekir ama gelir ve aylık birleştiğinden çok olan gelirin tamamı az olan aylığın yarısı yani 175 lira ölüm aylığı ile birlikte toplamda 643 lira dul aylık ve geliri alacaktır.
RÜCU RAKAMI:
Murat Usta'nın eşi sanırım 28 yaşından küçüktür ve 25 yaşında olduğunu kabul edersek bu durumda rücu için işverenden 150 bin lira talep edilecektir.
İsmail Sarıtaş (46) İstanbul.. Evli 11 yaşında bir çocuğu var.
Evli olan bu kişinin geride kalan eşine ve oğluna önce dul (ölüm) geliri bağlanacak olup, asgari ücret ile çalıştığı kabul edilirse 1171 X %70=820 liranın yüzde 50'si (410 lira) anneye, yüzde 25'i yani 205 lira toplam da da 615 lira ölüm geliri sahibi olacaklardır.
Ayrıca, Murat Usta'nın 5 yıllık sigortası ve en az 900 günü varsa bir de ölüm aylığı bağlanacaktır ki geçmiş çalışmalarının da asgari ücretle geçtiğini kabul edersek 1171 X %40= 468 liranın yüzde 50'si 234 lira, yüzde 25'i olan 117 ölüm aylığı alması gerekir ama gelir ve aylık birleştiğinden çok olan gelirin tamamı az olan aylığın yarısı yani anneye 117 lira çocuğa da 58,5 lira ölüm aylığı ile birlikte toplamda 527 lira anneye, 263,5 lira da yetim çocuğa aylık ve geliri bağlanacaktır.
Not: İsmail Sarıtaş'ın ilk sigorta girişi 8.9.1999 öncesi ise ölüm aylığı rakamı 720 lira üzerinden, anneye 180 lira, çocuğa da 90 liraya çıkarılır.
RÜCU RAKAMI:
İsmail Sarıtaş'ın eşi sanırım 40 yaşlarındadır, çocuğu da 11 yaşında olduğundan, çocuk için 18 yaşına kadar aylık alacağı varsayılarak, yaklaşık 11 bin lira rücu parası, eş içinde yaklaşık, 80 bin lira rücu parası işverenden SGK tarafından peşin olarak istenir.
*******
********
Cengiz Tatoğlu (38).. Zonguldak.. Evli 2 çocuğu var
Evli olan bu kişinin geride kalan eşine ve iki çocuğuna önce (ölüm) geliri bağlanacak olup, asgari ücret ile çalıştığı kabul edilirse 1171 X %70=820 liranın yüzde 50'si (410 lira) anneye, yüzde 25'i yani 205 lira birinci çocuğa, yine 205 lira da ikinci çocuğa olmak üzere toplamda da 820 lira ölüm geliri sahibi olacaklardır.
Ayrıca, vefat eden işçinin 5 yıllık sigortası ve en az 900 günü varsa bir de ölüm aylığı bağlanacaktır ki geçmiş çalışmalarının da asgari ücretle geçtiğini kabul edersek 1171 X %40= 468 liranın yüzde 50'si 234 lira, yüzde 25'i olan 117'şer de her iki çocuğa ayrı ayrı ödenecektir. Ancak, gelir ve aylık birleştiğinden çok olan gelirin tamamı az olan aylığın yarısı yani anneye 117 lira çocukların her birine de 58,5 lira ölüm aylığı ile birlikte toplamda 527 lira anneye, çocukların her birine de 263,5'şar lira da yetim aylık ve geliri bağlanacaktır.
Not: Bu kişin ilk sigorta girişi 8.9.1999 öncesi ise ölüm aylığı rakamı 720 lira üzerinden, anneye 180 lira, çocuklara da 90'ar liraya çıkarılır.
RÜCU RAKAMI:
Cengiz Tatoğlu'nun eşi sanırım 35 yaşlarındadır, çocuklarının da 8 ve 5 yaşlarında olduğu kabul edilirse, çocuklar 18 yaşına kadar aylık alacağı varsayılarak, yaklaşık 25'şer bin lira rücu parası, eş içinde yaklaşık, 105 bin lira rücu parası işverenden SGK tarafından peşin olarak istenir.
Ali TEZEL
http://www.alitezel.com/index.php?sid=yazi&id=7062
