İşsizlik ödeneği nasıl ve ne kadar sürede alınır?İşsizlik ödeneği almak için en önemli şart işçinin çalışma istek ve arzusunda olmasına rağmen işinin her hangi bir kusuru olmadan kaybetmesi halidir. Bu şart işsizlik ödeneği için daha doğrusu işsizlik sigortası için uygulama gerekçesini de oluşturur. Bu yazımızda işsizlik ödeneğinin nasıl alınacağı konusunu izah edelim.
.
Ödeneğe hak kazanma
İş Kanunu, Basın İş Kanunu ve Deniz İş Kanunu kapsamında bulunan çalışanların İşsizlik ödeneğini hak kazanabilmeleri için üç şartı sağlayarak işten ayrılmaları gerekir.
1- İşçinin işten çıkmasında kendisinin irade ve tasarrufu olmamalı veya işçinin haklı nedenle derhal fesih koşulları sağlanarak işten çıkmış olmalıdır. Yani istifa eden bir işçi işsizlik ödeneği alamaz. Ancak daha öncede belirtildiği üzere işverence işçinin ahlaka uymayan davranışı haricinde sözleşmenin feshedilmesi ile işçinin sağlık, ahlaki, iyi niyete uymama gibi sebeplerle işten ayrılması halinde işsizlik ödeneği verilir. Örneğin doğum sebebiyle işten ayrılan işçi işsizlik ödeneği alamazken sigortası doğru yatırılmadığı için işten ayrılan işçi işsizlik ödeneğine alır.
2- İşçi adına son 3 yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödenmiş olması gerekir. İşsizlik sigortası sosyal sigorta bildirimi ile beraber ilgili Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’ne yapılmaktadır.
3- İşçinin işten ayrılmadan önceki son 120 gün sürekli çalışmış olması gerekir. Ancak işçinin iş sözleşmesinin devam etmesi şartıyla, hastalık, ücretsiz izin, disiplin cezası, gözaltına alınma, hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali, kısmi istihdam ile grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, ekonomik kriz, doğal afetler nedeniyle işyerinde faaliyetin durdurulması veya işe ara verilmesi halleri prim yatırılmamış olsa bile son 120 günün hesabında kesinti sayılmaz.
1 ay içinde başvuru…
Yukarıda belirttiğimiz 3 şartı yerine getirerek işten ayrılan sigortalı işsizin işsizlik ödeneğinden yararlanabilmesi için işten ayrılma bildirgesi ile birlikte iş sözleşmesinin feshedildiği tarihi izleyen günden itibaren otuz gün içinde İş-Kur’a doğrudan veya elektronik ortamda başvurması gerekiyor. Zorlayıcı sebepler dışında, başvuruda gecikilen süre işsizlik ödeneği almaya hak kazanılan toplam süreden düşülüyor. Örneğin; işten ayrıldıktan 60 gün sonra başvurursa 60 günlük ödenek kesilir.
Ödeme takvimi yapılır
Başvurusu Müdürlükçe incelenen işçiye son 120 günü kesintisiz olmak kaydıyla, son üç yıldaki toplam ödenen işsizlik sigortası primine göre işsizlik ödeneği verilir ve bununla ilgili ödeme takvimi oluşturulur. Buna göre;
600 gün çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olanlar 6 ay, (180 gün)
900 gün çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olanlar 8 ay, (240 gün)
1080 gün çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olanlar 10 ay, (300 gün) Süreyle işsizlik ödeneği ödenir.
Kim ne kadar alır?
Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son 4 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 40’ıdır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemez.
Ödeneğin ödenmesi…
Bu sebeple; 1 Ocak-30 Haziran 2012 tarihleri arasında prime esas kazanç alt sınırı 16 yaşından büyükler için günlük 29.55 TL, aylık 886.50 TL; olduğu için, en düşük işsizlik ödeneği; 314.35TL olacaktır. Kısacası asgari ücretle çalışan bir işçiye ödenecek işsizlik ödeneği 314.35TL olacaktır. Ayrıca aylık işsizlik ödeneğinin miktarı, 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemeyeceğinden en yüksek miktardan da işçinin bildirimi yapılsa alabileceği ödenek miktarı en fazla 709.20TL olabiliyor.
İlk işsizlik ödeneği ödemesinin ödeneğe hak kazanılan tarihi izleyen ayın sonuna kadar yapılması gerekiyor, ancak müdürlüklerdeki yoğunluklardan dolayı bu süre bazen uzayabiliyor. İşsizlik ödeneğinin sigortalılara ödemeleri ilgili PTT şubelerinden yapılmaktadır. İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmuyor. İşsizlik ödeneği, nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir ve temlik edilemiyor.
Süre dolmadan işe girenin ödeneği kesilir
Öncelikle işsizlik ödeneği belirtilen süre sonunda kesilir. Ayrıca sigortalı, işsizlik ödeneğinden yararlanma süresini doldurmadan tekrar işe girerse de ödeneği kesilir. Ancak işsizlik sigortası ödeneğinden yararlanmak için gerekli süre şartını yerine getiremeden yeniden işsiz kalırsa, daha önce hak ettiği işsizlik ödeneği süresini dolduruncaya kadar bu haktan yararlanmaya devam eder.
Ödenek alındığı sürede sağlık yardımı da olur
1 Ekim’de yürürlüğe giren 5510 sayılı SSGSS Kanunu’nda işten ayrılanlar son bir yılda 90 günlük çalışmaları varsa 3 ay 10 gün GSS kapsamında sağlıktan yararlanacaklarken işsizlik ödeneği alanlar aldıkları sürece sağlıktan yararlanırlar. örneğin; 6 ay işsizlik ödeneği alması durumunda 6 ay boyunca GSS ödemeden sağlık yardımlarından faydalanabilecek.
Cüneyt Olgaç SGK'ya Genel Müdür oldu
Sosyal Güvenlik Kurumu’ndaki hizmetlerine 1999 Yılında sigorta müfettişi olarak başlayıp uzun yıllar teftişte görev yaptıktan sonra 4 yıl süreyle bilhassa Sosyal Güvenlik Kurumu’nun kuruluş sürecinde SGK Başkan Başdanışmanlığı ve kısa süreli Emeklilik Hizmetleri Daire Başkanlığı yapan Sayın Cüneyt Olgaç, Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü’ne atandı.
SGK Müfettişleri Derneği'nden vefa gecesi
Sosyal Güvenlik Müfettişleri Derneği tarafından 24 Şubat'ta İstanbul’da düzenlenen “vefa gecesinde” Kuruma uzun yıllar hizmet ederek nihayetinde emekli olmuş Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişlere (Üstatlara) plaketler verildi.
Ersin Umdu - eumdu@gazetevatan.com
