BARAJ İNŞAATINDA KAYIP OLAN 8 KİŞİNİN GAİPLİĞİNDE SOSYAL GÜVENLİK ADINA NE OLACAK?İstemediğimiz kazalarda ölüm ile karşı karşıya kaldığımızda öncelikle geride kalanların geçinme adına bir takım sosyal risk ile karşılaştıklarına şahit oluruz.
.
Özellikle İş Kazası ile ölüm meydana gelmesi halinde gelir dediğimiz aylık ölen sigortalının hak sahiplerine (eş, çocuklarına ve anne yada babasına) gelir olarak bağlanır.
Ayrıca ölen sigortalının 5 yıl sigortalılık süresi borçlanma hariç 900 gün olması halinde hak sahipleri olan(eş, çocuklarına ve anne yada babasına) aylık olarak bağlanır.
Hem gelir hem de aylık ikisi ölen sigortalının hak sahiplerine bağlanır. Fazla olanın tamamı, az olanın yarısı verilir.
Adana İlinde meydana gelen kazada 8 kayıp işçi için umutla arayış sürerken belli bir zaman içinde bulunmazlar ise gaipliklerine karar verilecektir.
Umarım aşağıdaki süreçlere gerek olmadan 8 işçinin en kısa zamanda bulunması sağlanır.
Gaiplik Nedir?
Gerçek kişiliği sona erdiren bir diğer durum ise gaipliktir.
Sözlükte gaipliğin karşılığı; yitiklik, bir kimsenin ölümüne muhtemel gözle bakılabilecek bir durumda kaybolması veya uzun zamandan beri kendisinden haber alınamaması hali olarak tanımlanmıştır.
Hukuk Anlamında Gaiplik;
Kişinin ölüp ölmediği konusunda tam olarak emin olunmayan durumlarda ölümü lehine kuvvetli şüphenin bulunması, ayrıca bazı şartların da varlığı koşuluyla kişinin ölümüne mahkeme kararıyla hükmedilmesidir. Kısacana gaiplik hukuk yolu kullanılarak ölüm olgusunun kabul edilmesidir.
4721 sayılı Medeni Kanuna Göre;
Ölüm tehlikesi içinde kaybolan veya kendisinden uzun zamandan beri haber alınamayan bir kimsenin ölümü hakkında kuvvetli olasılık varsa, hakları bu ölüme bağlı olanların başvurusu üzerine mahkeme bu kişinin gaipliğine karar verebilir.
Yetkili mahkeme, kişinin Türkiye'deki son yerleşim yeri; eğer Türkiye'de hiç yerleşmemişse nüfus sicilinde kayıtlı olduğu yer; böyle bir kayıt da yoksa anasının veya babasının kayıtlı bulunduğu yer mahkemesidir.(32.Madde)
Gaiplik kararının istenebilmesi için, ölüm tehlikesinin üzerinden en az bir yıl veya son haber tarihinin üzerinden en az beş yıl geçmiş olması gerekir.
Mahkeme, gaipliğine karar verilecek kişi hakkında bilgisi bulunan kimseleri, belirli bir sürede bilgi vermeleri için usulüne göre yapılan ilânla çağırır.
Bu süre, ilk ilânın yapıldığı günden başlayarak en az altı aydır.(33.Madde)
Gaipliğine karar verilecek kişi, ilân süresi dolmadan ortaya çıkar veya kendisinden haber alınırsa ya da öldüğü tarih tespit edilirse gaiplik istemi düşer.(34.Madde)
İlândan sonuç alınamazsa, mahkeme gaipliğe karar verir ve ölüme bağlı haklar, aynen gaibin ölümü ispatlanmış gibi kullanılır.
Gaiplik kararı ölüm tehlikesinin gerçekleştiği veya son haberin alındığı günden başlayarak hüküm doğurur.(35.Madde)
Gaiplik kararı, hâkimin bildirmesi üzerine, ölüm kütüğüne kaydolunur.(45.Madde)
Medeni Kanun yukarıda yazılı maddeler göre hareket edilecektir.
Mülki İdare Amirinin Yetkisi:
Ölen kişiye ait cesede ulaşılmaz ise ;
Bir kimse, ölümüne kesin gözle bakılmayı gerektiren durumlar içinde ortadan kaybolursa cesedi bulunamamış olsa bile, o yerin en büyük mülkî amirinin emriyle kütüğe ölü kaydı düşürülür.
Bununla birlikte her ilgili, bu kişinin ölü veya sağ olduğunun mahkemece tespitini dava edebilir.(44.Madde)
O halde, kişinin ölümüne kesin gözle bakılacak şekilde kaybolmuş ise,cesedi de bulunmamış ise gerçekten ölmüş sayılır.Bu durumda ölmüş sayılan kişinin nüfus kütüğüne müracaat edilen yerin en büyük mülkü amirinin(Valinin) emri ile ölüm tutanağı düzenlenerek ölüm kaydı düşürülür buna da ölüm karinesi denir.
Kanun koyucu, ölümüne kesin gözle bakılmayı gerektirecek durumda kaybolan bir kimsenin ölmüş olduğunun ispatında ortaya çıkacak güçlüğü dikkate alarak bu konuda karine kabul etmiştir.
Gaiplikte Özel Durum:
Gaiplik kararı verildikten sonra kişinin cesedi bulunursa, aile kütüklerine ölüm kaydı işlenir. Gaipliğine karar verilecek kişinin, ilan süresi dolmadan ortaya çıkması, kendisinden haber alınması ya da öldüğü tarihin tespit edilmesi durumlarında gaiplik istemi düşer.
Gaiplik kararı, o kişinin ölmüş olduğuna bir karine oluşturur. Gaiplik kararı, verildiği andan itibaren değil, ölüm tehlikesinin gerçekleştiği veya son haberin alındığı günden başlayarak hüküm olunur; yani geçmişe etkili sonuçlar doğurur.
Ölüm Karinesi ve Gaiplik Kararı İle Ölen Sigortalının Hakları:
SGK’ca ölüm aylığı, ölüm geliri ya da her ikisi birden bağlanabilir.
Adana’da Kayıp Olan İşçiler için;
Ölüm Aylığı:
En az 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş ise hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanacaktır.
İş Kazası Dolayısı İle Gelir:
Ölüm karinesi gereğince ölü sayılan veya mahkeme kararı ile gaipliğine karar verilen sigortalının hak sahiplerine, iş kazasından dolayı bağlanması gereken gelirler dikkate alınarak ölüm sigortasıyla ilgili hükümler doğrultusunda gerekli işlemler yapılarak gelir bağlanır.
Hem Aylık Hem de Gelirin Birlikte Alınması İşlemi:
Sigortalının ölümünün iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meydana gelmiş olması durumunda, hak sahiplerine önce ölüm geliri bağlanır. Ayrıca, sigortalının ölüm aylığı bağlanması için gerekli şartları taşıması halinde, ölüm aylığı da bağlanır. Hak sahiplerine bağlanacak bu gelir ve aylıklardan çok olanın tamamı, eksik olanın yarısı bağlanır.
Adana'da Ölen İşçi Ailelerine Cenaze Ödeneği:
5510 sayılı SS ve GSSK 37.maddesinin üçüncü fıkrasında cenaze ödeneği tanımlaması yapılmıştır;
İş kazası sonucu ölen kişinin en az 360 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olması halinde ölen sigortalının hak sahiplerine SGK Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden cenaze ödeneği ödenir. Cenaze ödeneği, sırasıyla sigortalının eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine verilir.
Cenaze ödeneğinin 37.maddesinin üçüncü fıkrada sayılanlara ödenememesi ve sigortalının cenazesinin gerçek veya tüzel kişiler tarafından kaldırılması durumunda, üçüncü fıkrada belirtilen tutarı geçmemek üzere belgelere dayanan masraflar, masrafı yapan gerçek veya tüzel kişilere ödenir.
2012 Yılı İçin Belirlenen Cenaze Ödeneği Miktarı:
Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2011 yılı için TÜFE oranlarında ortaya çıkan değişim oranının % 10,45 olduğu dikkate alındığında, 2011 yılında 328,00 TL olan cenaze ödeneği tutarı 2012 yılında 363,00 TL olacaktır.
SGK Müracaat Edildiğinde Cenaze Ödeneği Beş Günde Ödenecektir:
1.)Sigortalının Hak sahibi Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt belgesi ile müracaat edecekler.
2.)SGK tarafından 5 gün içinde işlemleri sonuçlandırılacaktır.
Ödemeler PTT tarafından yapılmaktadır.
Cenaze Ödeneğinde Zamanaşımı:
Tüm ödemeler için 5510/97.maddesine göre 5 yıl içinde alınmadığından hak ortadan kalkar.SGK'na müracaat etmemenin haklı bir sebebe dayandığını genel hükümlere göre ispat edenler hakkında, yukarıdaki 5 yıl hükümleri uygulanmaz.
Gaiplikte ve Ölüm Karinesinde Zaman Aşımı Nedir?
Gaiplik nedeniyle bağlanacak gelir ve aylıkta gaiplik kararının kesinleştiği tarihtir. Sigortalının yargı kararıyla gaipliğine karar verilmesi halinde, hak sahiplerine bağlanacak gelir ve aylıklarla yapılacak toptan ödemeler ve genel sağlık sigortasına ait alacakların zaman aşımı süresi, gaipliğe ilişkin kararın kesinleştiği tarihte başlar.
Değerlendirme:
Ölüm karinesi gereğince ölü sayılan veya mahkeme kararı ile gaipliğine karar verilen sigortalının hak sahiplerine, ölü sayılma ya da gaiplik kararına esas olayın niteliği dikkate alınıp, SGK’ca ölüm aylığı, ölüm geliri ya da her ikisi birden bağlanabilir.
Ölüm karinesi gereğince ölü sayılan veya mahkeme kararıyla gaipliğine karar verilen sigortalının hak sahiplerine aylık/gelir bağlanabilmesi için ölü sayılma veya gaiplik kararının nüfus kayıtlarına işletilmesi ve SGK’na yazılı talepte bulunulması gerekmektedir. Hak sahiplerine bağlanması gereken gelir ve aylıklar, hak kazanılan tarihten itibaren ödenir.Ölüm sigortası için 1800 gün yada 5 yıl 900 gün borçlanma hariç sigortalının ödenmiş günleri bulunmalıdır.
Gaipliğine karar verilen yada Ölüm Karinesi gerçekleşen sigortalının hak sahiplerine 360 gün kadar prim ödemesi var ise Cenaze ödeneği verilecektir.2012 yılı için 363 TL. ödenecektir.
Gaiplik ve Ölüm karinesinde zamanaşımı süresi gaipliğe ilişkin kararın kesinleştiği tarihte başlar.
VEDAT İLKİ
vedat.uzman@gmail.com
http://alitezel.com/tezel/index.php?sid=yazi&id=5225
