YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NDA HAPİS VE ADLİ PARA CEZALARI

YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NDA HAPİS VE ADLİ PARA CEZALARI-II(^G)

J- YTTK’NIN 349. MADDESİNE AYKIRI BEYANDA BULUNAN KURUCULAR

YTTK’nın “Kurucular Beyanı” başlıklı 349. maddesine göre;

“(1) Kurucular tarafından, kuruluşa ilişkin bir beyan imzalanır. Beyan, dürüst bir şekilde bilgi verme ilkesine göre, doğru ve eksiksiz olarak hazırlanır. Beyanda, ayni sermaye konuluyor, bir ayın ya da işletme devralınıyorsa, bunlara verilecek karşılığın uygunluğuna; bu tür sermayenin ve devralmanın gerekliliğine, bunların şirkete olan yararlarına ilişkin belgeli, gerekçeli ve kesin ifadeli açıklamalar yer alır. Ayrıca, şirket tarafından iktisap edilen menkul kıymetlerle, bunların iktisap fiyatları, söz konusu menkul kıymetleri çıkaranların son üç yıllık, gereğinde konsolide finansal tablolarının değerlemelerine ve çözümlenmelerine ilişkin bilgiler, şirketin yüklendiği önemli taahhütler, makina ve benzerleri malların ve herhangi bir aktif değerin alımına ilişkin bağlantılar, fiyatlar, komisyonlar ile her türlü borçlar, emsalleriyle karşılaştırılarak açıklanır.

(2) Ayrıca, kuruculara tanınan menfaatler gerekçeleriyle beyanda yer alır. Kimlerin halka arz amacıyla ne miktarda pay taahhüt ettiği, pay taahhüdünde bulunanların birbirleri ile ilişkileri; bunlar bir şirketler topluluğuna dâhil bulunuyorlarsa, topluluk ile ilişkileri, kuruluşu inceleyen işlem denetçisine ve diğer hizmet verenlere ödenen ücretler, emsalleriyle karşılaştırma yapılarak, beyanda açıklanır.”

YTTK’nın 562/5-a maddesine göre; YTTK’nın 349. maddesine aykırı beyanda bulunan kurucular, üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılacaklardır.

K- YTTK’NIN 351. MADDESİNE GÖRE ŞİRKET KURULUŞUNA İLİŞKİN AYKIRI DENETLEME RAPORU VEREN KURUM DENETÇİSİ

YTTK’nın “İşlem Denetçisi Raporu” başlıklı 351. maddesine göre; “Şirketin kuruluşuna ilişkin denetleme raporu bir veya birkaç işlem denetçisi tarafından verilir. İşlem denetçisi kuruluş raporunda, payların tamamının taahhüt edildiğini; Kanun’da veya esas sözleşmede öngörülmüş bulunan pay bedellerinin en az tutarlarının Kanun’a uygun olarak bankaya yatırıldığını; buna ilişkin banka mektubunun kuruluş belgeleri arasında yer aldığını; bu yükümlülüğün herhangi bir şekilde dolanıldığına ilişkin bir belirti bulunmadığını; ayni sermaye ve devralınan ayınlar için mahkemece atanan bilirkişilerce değerleme yapıldığını, mahkemece bir kararla onaylanan raporun dosyaya sunulduğunu; kurucu menfaatlerinin Kanun’a uygun olduğunu; kurucular beyanı ile ilgili açık bir uygunsuzluğun, aşırı değerlemenin, işlemlerde görünür bir yolsuzluğun bulunmadığını ve diğer kuruluş belgelerinin mevcut olduğunu, gerekli noter onaylarının ve izinlerin alındığını gerekçeleriyle ve hesap verme ilkesinin gereklerine uygun olarak açıklar.”

YTTK’nın 562/5-b maddesine göre; YTTK’nın, 351. maddesine aykırı rapor veren kurum denetçisi üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılacaklardır.

L- YTTK’NIN 358. MADDESİNE GÖRE, PAY SAHİPLERİNİN ŞİRKETE BORÇLANMA YASAĞINA AYKIRI OLARAK ŞİRKETE BORÇLANANLAR

YTTK’nın “Pay Sahiplerinin Şirkete Borçlanma Yasağı” başlıklı 358. maddesine göre; “İştirak taahhüdünden doğan borç hariç, pay sahipleri şirkete borçlanamaz. Meğerki, borç, şirketle, şirketin işletme konusu ve pay sahibinin işletmesi gereği olarak yapılmış bulunan bir işlemden doğmuş olsun ve emsalleriyle aynı veya benzer şartlara tabi tutulsun.”

YTTK’nın 562/5-c maddesine göre; YTTK’nın 358. maddesine aykırı rapor veren kurum denetçisi üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılırlar.

M- YTTK’NIN 359. MADDESİNE GÖRE, ŞİRKETLE İŞLEM YAPMA, ŞİRKETE BORÇLANMA YASAĞINA AYKIRI OLARAK ŞİRKETE BORÇLANANLAR

YTTK’nın “Şirketle İşlem Yapma, Şirkete Borçlanma Yasağı” başlıklı 359. maddesine göre;

“(1) Yönetim Kurulu üyesi, genel kuruldan izin almadan, şirketle kendisi veya başkası adına herhangi bir işlem yapamaz; aksi hâlde, şirket yapılan işlemin batıl olduğunu ileri sürebilir. Diğer taraf böyle bir iddiada bulunamaz.

(2) Yönetim Kurulu üyesi, onun 393. maddede sayılan yakınları, kendisinin ve söz konusu yakınlarının ortağı oldukları şahıs şirketleri ve en az yüzde yirmisine katıldıkları sermaye şirketleri, şirkete nakit veya ayın borçlanamazlar. Bu kişiler için şirket kefalet, garanti ve teminat veremez, sorumluluk yüklenemez, bunların borçlarını devralamaz. Aksi hâlde, şirkete borçlanılan tutar için şirket alacaklıları bu kişileri, şirketin yükümlendirildiği tutarda şirket borçları için doğrudan takip edebilirler.

(3) 202. madde hükmü saklı kalmak şartıyla, şirketler topluluğuna dâhil şirketler birbirlerine kefil olabilir ve garanti verebilirler.

(4) Bankacılık Kanunu’nun özel hükümleri saklıdır.”

YTTK’nın 562/5-d maddesine göre; YTTK’nın 359. maddesine aykırı rapor veren kurum denetçisi üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılırlar.

N- YTTK’NIN 524. MADDESİNDEKİ İLANI YAPTIRMAYANLAR

YTTK’nın “İlan” başlıklı 524. maddesine göre; “Anonim şirketin ve topluluğun finansal tablolarını düzenlemekle yükümlü ana şirketin yönetim kurulu, bilanço gününden itibaren altı ay içinde; finansal tabloları, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunu, kâr dağıtımına ilişkin genel kurul kararını, denetçinin 403. madde uyarınca verdiği görüşü ve genel kurulun buna ilişkin kararını, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan ettirir ve şirketin internet sitesine koyar. Bu belgelerin Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na verilmesine ilişkin hükümler saklıdır.”

YTTK’nın 562/6 maddesine göre; YTTK’nın 524. maddesindeki ilanı yaptırmayanlar ikiyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılırlar.

O- YTTK’NIN 527. MADDESİNE GÖRE, SIR SAKLAMA YÜKÜMÜNE AYKIRI HAREKET EDENLER

YTTK’nın “Sır Saklama Yükümü” başlıklı 527. maddesine göre;

“(1) 404. madde hükmü saklı kalmak üzere, görevi dolayısıyla incelemesine sunulan defter ve belgeleri inceleyenlerin, elde ettikleri veya verilen bilgilerden öğrendikleri iş ve işletme sırlarını açıklamaları yasaktır. Aksi hâlde şirketin maddi ve manevi zararını tazmin ederler.

(2) Ceza mevzuatının, suç ihbarına ilişkin hükümleri saklıdır.”

YTTK’nın 562/7. maddesine göre; YTTK’nın 527. maddesine aykırı hareket edenler, Türk Ceza Kanunu’nun 239. maddesi hükümlerine göre cezalandırılacaklardır.

5237 sayılı Yeni Türk Ceza Kanunu’nun “Ticari Sır, Bankacılık Sırrı veya Müşteri Sırrı Niteliğindeki Bilgi ve Belgelerin Açıklanması” başlıklı 239. maddesine göre ise;

“(1) Sıfat veya görevi, meslek veya sanatı gereği vakıf olduğu ticarî sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgeleri yetkisiz kişilere veren veya ifşa eden kişi, şikâyet üzerine, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu bilgi veya belgelerin, hukuka aykırı yolla elde eden kişiler tarafından yetkisiz kişilere verilmesi veya ifşa edilmesi hâlinde de bu fıkraya göre cezaya hükmolunur.

(2) Birinci fıkra hükümleri, fennî keşif ve buluşları veya sınaî uygulamaya ilişkin bilgiler hakkında da uygulanır.

(3) Bu sırlar, Türkiye’de oturmayan bir yabancıya veya onun memurlarına açıklandığı takdirde, faile verilecek ceza üçte biri oranında artırılır. Bu hâlde şikâyet koşulu aranmaz.

(4) Cebir veya tehdit kullanarak bir kimseyi bu madde kapsamına giren bilgi veya belgeleri açıklamaya mecbur kılan kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.”

Ö- YTTK’NIN 549. MADDESİNE GÖRE, BELGELERİN VE BEYANLARIN KANUN’A AYKIRI OLMASI YÖNÜNDE HAREKET EDENLER

YTTK’nın “Belgelerin ve Beyanların Kanuna Aykırı Olması” başlıklı 549. maddesine göre; “Şirketin kuruluşu, sermayesinin artırılması ve azaltılması ile birleşme, bölünme, tür değiştirme ve menkul kıymet çıkarma gibi işlemlerle ilgili belgelerin, izahnamelerin, taahhütlerin, beyanların ve garantilerin yanlış, hileli, sahte, gerçeğe aykırı olmasından, gerçeğin saklanmış bulunmasından ve diğer kanuna aykırılıklardan doğan zararlardan, belgeleri düzenleyenler veya beyanları yapanlar ile kusurlarının varlığı hâlinde bunlara katılanlar sorumludur.”

YTTK’nın 562/8. maddesine göre; YTTK’nın 549. maddesine aykırı hareket edenler, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılırlar.

P- YTTK’NIN 550.MADDESİNE GÖRE, SERMAYE HAKKINDA YANLIŞ BEYANDA BULUNANLAR VE ÖDEME YETERSİZLİĞİNİN BİLİNMESİNE RAĞMEN BU DURUMA AYKIRI HAREKET EDENLER

YTTK’nın “Sermaye Hakkında Yanlış Beyanlar ve Ödeme Yetersizliğinin Bilinmesi” başlıklı 550. maddesine göre;

“(1) Sermaye tamamıyla taahhüt olunmamış veya karşılığı kanun veya esas sözleşme hükümleri gereğince ödenmemişken, taahhüt edilmiş veya ödenmiş gibi gösterenler ile kusurlu olmaları şartıyla, şirket yetkilileri, bu payları üstlenmiş kabul edilirler ve payların karşılıkları ile zararı faiziyle birlikte müteselsilen öderler.

(2) Sermaye taahhüdünde bulunanların ödeme yeterliliğinin bulunmadığını bilen ve buna onay verenler, söz konusu borcun ödenmemesinden doğan zarardan sorumludurlar.”

YTTK’nın 562/9. maddesine göre; YTTK’nın 550. maddesine aykırı hareket edenler üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılırlar.

R- YTTK’NIN 551. MADDESİNE GÖRE, DEĞER BİÇİLMESİNDE YOLSUZLUK YAPANLAR

YTTK’nın “Değer Biçilmesinde Yolsuzluk” başlıklı 551. maddesine göre; “Ayni sermayenin veya devralınacak işletme ile ayınların değerlemesinde emsaline oranla yüksek fiyat biçenler, işletme ve aynın niteliğini veya durumunu farklı gösterenler ya da başka bir şekilde yolsuzluk yapanlar, bundan doğan zarardan sorumludur.”

YTTK’nın 562/10. maddesine göre; YTTK’nın 551. maddesine aykırı hareket edenler üç aydan iki yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılırlar.

S- YTTK’NIN 552. MADDESİNE GÖRE, SERMAYE PİYASASI KURULU’NDAN İZİN ALMADAN HALKTAN PARA TOPLAYANLAR

YTTK’nın “Halktan Para Toplamak” başlıklı 552. maddesine göre;

“(1) Bir anonim veya başka bir şirket kurmak, şirketin sermayesini artırmak amacıyla veya vaadiyle halktan para toplanabilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu’ndan izin alınır. Bu iznin esas ve usulleri Sermaye Piyasası Kurulu tarafından düzenlenir. Sermaye Piyasası Kurulu, izinsiz para toplanması girişiminin ve başlanmışsa para toplanmasının tedbiren, hemen durdurulmasını, toplanan paraların koruma altına alınmasını, gerekli diğer önlemlerin uygulanmasını, gereğinde kayyım atanmasını, Ankara Asliye Ticaret Mahkemesi’nden de isteyebilir. Sermaye Piyasası Kurulu’nun istemi için teminat istenemez. Bu hükme aykırı olarak para toplayanlar ve fiilden haberli olan kurumlar ile ilgili şirketin yönetim kurulu üyeleri, yöneticileri ve girişimcileri toplanan paranın derhâl Sermaye Piyasası Kurulu’nca belirlenen bir mevduat veya katılım bankasına yatırılmasından müteselsilen sorumludurlar. Alınan tedbir veya hacizden itibaren altı ay içinde aynı Mahkeme’de dava açılır.

(2) İznin varlığı hâlinde, toplanan tutarlar, izin tarihinden itibaren altı ay içinde öngörülen amaca uygun olarak kullanılmadığı veya ciddi bir şekilde kullanılmaya başlanılmadığı takdirde birinci fıkra hükmü uygulanır. Mahkeme süreyi uzatabilir.

(3) Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri saklıdır.”

YTTK’nın 562/11. maddesine göre; YTTK’nın 552. maddesine aykırı hareket edenler altı aya kadar hapis cezasıyla cezalandırılacağı hüküm altına alınmıştır.

Ş- YTTK’NIN 1524. MADDESİNE GÖRE, İNTERNET SİTESİNİ YTTK’NIN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNDEN İTİBAREN ÜÇ AY İÇİNDE OLUŞTURMAYAN VEYA İNTERNET SİTESİ MEVCUT İSE AYNI SÜRE İÇİNDE İNTERNET SİTESİNİN BİR BÖLÜMÜNÜ BİLGİ TOPLUMU HİZMETLERİNE ÖZGÜLEMEYEN ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİ, LİMİTED ŞİRKET MÜDÜRLERİ VE SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKETTE YÖNETİCİ OLAN KOMANDİTE ORTAKLAR

YTTK’nın “İnternet Sitesi” başlıklı 1524. maddesine göre;

“(1) Her sermaye şirketi, bir internet sitesi açmak, şirketin internet sitesi zaten mevcutsa bu sitenin belli bir bölümünü aşağıdaki hususların yayımlanmasına özgülemek zorundadır. Yayımlanacak içeriklerin başlı-caları şunlardır:

a) Şirketçe kanunen yapılması gereken ilanlar,

b) Pay sahipleri ile ortakların menfaatlerini koruyabilmeleri ve haklarını bilinçli kullanabilmeleri için görmelerinin ve bilmelerinin yararlı olduğu belgeler, bilgiler, açıklamalar,

c) Yönetim ve müdürler kurulu tarafından alınan; rüçhan, değiştirme, alım, önerilme, değişim oranı, ayrılma karşılığı gibi haklara ilişkin kararlar; bunlarla ilgili bedellerin nasıl belirlendiğini gösteren hesapların dökümü,

d) Değerleme raporları, kurucular beyanı, payların halka arz edilmesine dair taahhütler, bunlara ait teminatlar ve garantiler; iflasın ertelenmesine veya benzeri konulara ilişkin karar metinleri; şirketin kendi paylarını iktisap etmesi hakkındaki genel kurul ve yönetim kurulu kararları, bu işlemlerle ilgili açıklamalar, bilgiler, belgeler,

e) Ticaret şirketlerinin birleşmesi, bölünmesi, tür değiştirmesi hâlinde, ortakların ve menfaat sahiplerinin incelemesine sunulan bilgiler, tablolar, belgeler; sermaye arttırımı, azaltılması dâhil, esas sözleşme değişikliklerine ait belgeler, kararlar; imtiyazlı pay sahipleri genel kurulu kararları, menkul kıymet çıkarılması gibi işlemler dolayısıyla hazırlanan raporlar,

f) Genel kurullara ait olanlar dâhil her türlü çağrılara ait belgeler, raporlar, yönetim kurulu açıklamaları,

g) Şeffaflık ilkesi ve bilgi toplumu açısından açıklanması zorunlu bilgiler,

h) Bilgi alma kapsamında sorulan sorular, bunlara verilen cevaplar, diğer kanunlarda pay sahiplerinin veya ortakların aydınlatılması için öngörülen hususlar,

ı) Finansal tablolar, kanunen açıklanması gerekli ara tablolar, özel amaçlarla çıkarılan bilançolar ve diğer finansal tablolar, pay ve menfaat sahipleri bakımından bilinmesi gerekli finansal raporlamalar, bunların dipnotları ve ekleri,

i) Yönetim kurulunun yıllık raporu, kurumsal yönetim ilkelerine ne ölçüde uyulduğuna ilişkin yıllık değerlendirme açıklaması; yönetim kurulu başkan ve üyeleriyle yöneticilere ödenen her türlü paralar, temsil ve seyahat giderleri, tazminatlar, sigortalar ve benzeri ödemeler,

j) Denetçi, özel denetçi, işlem denetçisi raporları,

k) Yetkili kurul ve bakanlıkların konulmasını istedikleri, pay sahiplerini ve sermaye piyasasını ilgilendiren konulara ilişkin bilgiler,

(2) Birinci fıkrada öngörülen yükümlülüklere uyulmaması, ilgili kararların iptal edilmesinin sebebini oluşturur; Kanuna aykırılığın tüm sonuçlarının doğmasına yol açar ve kusuru bulunan yöneticiler ile yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğuna neden olur. Ceza hükümleri saklıdır.

(3) İnternet sitesinin bilgi toplumu hizmetlerine ayrılmış bölümü herkesin erişimine açıktır. Erişim hakkının kullanılması, ilgili olmak veya menfaati bulunmak gibi kayıtlarla sınırlandırılamayacağı gibi herhangi bir şarta da bağlanamaz. Bu ilkenin ihlali hâlinde herkes engelin kaldırılması davasını açabilir.

(4) İnternet sitesinin bu maddenin amaçlarına özgülenmiş kısmında yayımlanan içeriğin başına tarih ve parantez içinde “yönlendirilmiş mesaj” ibaresi konulur. Bu ibareli mesaj ancak Kanun’a ve ikinci fıkrada anılan yönetmeliğe uyulmak suretiyle değiştirilebilir. Özgülenen kısımda yer alan bir mesajın yönlendirildiği karinedir. Sitenin, bir numara altında tescili ve ilgili diğer husular Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından bir yönetmelikle düzenlenir.

(5) Bu Kanun ve ilgili diğer kanunlarda veya idari düzenlemelerde daha uzun bir süre öngörülmedikçe, şirketin internet sitesine konulan bir içerik, üzerinde bulunan tarihten itibaren en az altı ay süreyle internet sitesinde kalır; aksi hâlde konulmamış sayılır. Finansal tablolar için bu süre beş yıldır.

(6) Yönlendirilmiş mesajların basılı şekilleri 82. madde uyarınca saklanır. İnternet sitesinde yer alacak bilgiler metin hâline getirilip şirket yönetimi tarafından tarih ve saati gösterilerek noterlikçe onaylı bir deftere sıra numarası altında yazılır veya yapıştırılır. Daha sonra sitede yayımlanan bilgilerde bir değişiklik yapılırsa, değişikliğe ilişkin olarak yukarıdaki işlem tekrarlanır.”

YTTK’nın 562/12. maddesine göre; YTTK’nın 1524. maddesinde öngörülen internet sitesini bu Kanun’un yürürlüğe girmesinden itibaren üç ay içinde oluşturmayan veya internet sitesi mevcut ise aynı süre içinde internet sitesinin bir bölümünü bilgi toplumu hizmetlerine özgülemeyen anonim şirket yönetim kurulu üyeleri, limited şirket müdürleri ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirkette yönetici olan komandite ortaklar altı aya kadar hapis ve yüz günden üçyüz güne kadar adli para cezasıyla ve aynı madde uyarınca internet sitesine konulması gereken içeriği usulüne uygun bir şekilde koymayan bu bentte sayılan failler üç aya kadar hapis ve yüz güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacaklardır.

T- YTTK’NIN 562/13. MADDESİNDE BELİRLENEN SUÇLARI İŞLEYENLER

YTTK’nın 562/13. maddesine göre; YTTK’nın 562. maddesinin birinci ilâ onbirinci fıkra kapsamındaki fiiller daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, birinci ilâ onbirinci fıkra hükümlerine göre cezalandırılacaklardır.

YTTK’nın “Soruşturma ve Kovuşturma Usulü” başlıklı 563. maddesinde YTTK’nın 562. maddesinde belirlenen suçların resen takip olunacağı hüküm altına alınmıştır.

III- SONUÇ

6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun (YTTK) “Suçlar ve Cezalar” başlıklı 562. maddesinde; cezai sorumluluk kapsamında uygulanacak hapis ve para cezaları sayılmıştır. Genel olarak 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girecek olan YTTK’da Türkiye Denetim Standartlarının belirlenmesine yönelik geçici 2. ve denetçilerin denetimine yönelik geçici 3. maddesi yasanın yayım tarihi olan 14.02.2011tarihinde yürürlüğe girmiş, her sermaye şirketine bir internet sitesi açma veya internet sitesi mevcutsa, internet sitesinde yayımlanması zorunlu hükümleri düzenleyen 1524. madde 01.07.2013 tarihinde, gerçek ve tüzel kişi tacirlerin Uluslar Arası Finansal Raporlama Standartlarının (IFRS ) özdeşi olan Türkiye Muhasebe Standartlarına (TMS) tabi olmasını öngören finansal raporlamaya ilişkin düzenlemeler 01.01.2013 tarihinde yürürlüğe girecektir. Bu sebeple tacirlerin ileriki tarihlerde adli para cezası ve hapis cezası ile karşılaşmamaları için YTTK’nın uygulamasını yakından takip etmeleri kendileri için büyük önem arzetmektedir.

Yazar:Mustafa İNANÇ*

Yaklaşım / Mayıs 2012 / Sayı: 233

http://www.yaklasim.com/mevzuat/dergi/makaleler/20120521608.htm