ESNAFLAR YÜKSEK ORANDA UYGULANAN SGDP KESİNTİSİNDEN ŞİKAYETÇİ
Üç gün süren yazı dizimizde esnafların Sosyal Güvenlik ile ilgili uygulamalara değinmiştik.Okurlarımızdan bu konuda rehber yazımızdan dolayı olumlu karşılandığını gördüm.
.
Gelen elektronik postalardan aldığım mesajlarda en çok yakınma emekli maaşlarından kesilen SGDP primlerinin fazlalığından kaynaklanıyor.
.
Düşük olan Bağ-Kur emekli aylıklarından %15 oranında kesinti ekonomik olarak kendilerini mağdur ettiğini söylüyorlar.
.
Sadece onlar değil,Bağ-Kur dışında diğer sosyal güvenlik kuruluşlarından emekli olarak işyeri açan özellikle gelir vergisi mükellefi olan SSK,ES ve Diğer Sandıklardan emeklilerinde canı %15’lik SGDP kesintisinden yanmıştır.
Bizde bugün Esnafların SGDP uygulamasına kısacana değinelim dedik.
UYGULAMADA SGDP:
Kanunda sosyal güvenlik destek primine tabi çalışma, ilk defa 5510 sayılı Kanuna göre sigortalı olup yaşlılık aylığı bağlananlar için 5510/ 30. maddede, 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce iştirakçi veya sigortalı olanlar, vazife malullüğü, malullük ve yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlar ve 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya devam edenler hakkında ise 5510/ geçici 14. maddede düzenlenmiştir.
2008/Ekim (dahil) Sonrası Sigortalı Olanlar:
2008 yılı Ekim ayı başından sonra ilk defa Kanunun 4/1-(b) bendi kapsamında sigortalı olup, yaşlılık aylığı bağlananlardan tarımsal faaliyetlerde kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar hariç yeniden çalışmaya başlayanların yaşlılık aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında kesilecektir.
İlk defa Kanunun 4/1- (b) benti kapsamında sigortalı olup,
.
1. Yaşlılık aylığı alanlardan, Kanunun 4/1-(b) bendi kapsamında (4 numaralı alt bendi hariç) çalışmaya başlayanların, yaşlılık aylıklarının kesilmemesi için yazılı istekte bulunanların yaşlılık aylıklarının ödenmesine devam edilecektir.
2. Kanunun 4/1-(b) bendi kapsamında çalışırken, sigortalılık faaliyetine son vermeyeceğini beyan ettikten sonra yazılı istekte bulunanlara yaşlılık aylığı bağlanacaktır.
Yukarıdaki 1. ve 2. maddeleri kapsamında olanlardan, tarımsal faaliyetlerde kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar hariç, almakta oldukları veya bağlanacak yaşlılık aylıklarının % 15 i oranında sosyal güvenlik destek primi kesilecektir.
Yaşlılık aylığından kesilecek olan bu tutar, 4/1-(b) sigortalılarına ilgili yılın Ocak ayında ödenen en yüksek yaşlılık aylığından alınabilecek sosyal güvenlik destek priminden fazla olmayacaktır.
Malullük Aylığı:
5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra ilk defa sigortalı olup,5510 sayılı Kanunun 26. maddesine göre tarafına malullük aylığı bağlanmış olan; 4/1-(b) sigortalıları 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) kapsamında çalışırsa aylığı 5510/27. madde gereği kesilecektir.
2008/Ekim (hariç) Öncesi Sigortalı Olanlar:
2008 yılı Ekim ayı başından önce sigortalı olanlar ile malullük veya yaşlılık aylığı bağlananlar ve5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya devam edenler hakkında sosyal güvenlik destek primine tabi olma bakımından Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerinin uygulanmasına devam edilecektir.
Önce sigortalı olanların:
.
Aylıklarının kesilmesi veya sosyal güvenlik destek primi uygulaması 5510 sayılı Kanunun 27 ve geçici 14. maddelerine göre yapılacaktır
.
Sonra sigortalı olanların:
Aylıklarının kesilmesi ise 5510 /27. madde hükümlerine göre yapılacaktır.
Malullük Aylığı:
01.10.2008 tarihinden önce sigortalı olup,5510 sayılı Kanunun 26. maddesine göre tarafına malullük aylığı bağlanmış olan;
.
4/1-(b) sigortalısı; 4/1-(a) kapsamında sigortalı olursa prime esas kazançlarından geçici 14. madde gereği sosyal güvenlik destek primi, 4/1-(b) kapsamında sigortalı olursa 27. madde gereği aylığı, 4/1-(c) kapsamında sigortalı olursa 27. madde gereği aylığı kesilecektir.
SGDP Uygulamasında Üst Sınır:
.
5510 sayılı , Kanunun geçici 14. maddesinde aylıklardan kesilecek SGDP tutarının 4/1-(b) sigortalılarına ilgili yılın Ocak ayında ödenen en yüksek yaşlılık aylığından alınabilecek sosyal güvenlik destek priminden fazla olamayacağı hüküm altına alınmış olup, bu hüküm doğrultusunda 506 ve 2925 sayılı Kanunların ilgili hükümlerine göre yaşlılık ve malullük, 1479 sayılı Kanunun mülga hükümlerine göre yaşlılık aylığı almakta olanlardan Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte ve sonrasında 4/1-(b) kapsamında sigortalı olanların aylıklarından sosyal güvenlik destek primi kesilmektedir.
.
Aylıklardan SGDP kesilecek sigortalılar için prim oranları 2009 yılında % 13, 2010 yılında % 14, 2011 ve sonraki yıllarda da % 15 olarak uygulanacaktır.
2008/EKİM AYI SONRASI AYLIKLARDAN YAPILACAK SGDP KESİNTİ MİKTARI ÜST SINIRLARINI GÖSTERİR TABLO :
2008/EKİM AYI SONRASI AYLIKLARDAN YAPILACAK SGDP KESİNTİ MİKTARI ÜST SINIRLARINI GÖSTERİR TABLO | ||
YILLAR | EN YÜKSEK AYLIK MİKTARI | EN FAZLA SGDP KESİNTİSİ YAPILABİLECEK MİKTAR |
2008 | 1.747,09 | 209,65 |
2009 | 1.949,47 | 253,43 |
2010 | 2.076,85 | 290,76 |
2011 | 2.237,45 | 335,62 |
SGDP primlerinin kesilmesi yada devam etmesini isteyenler SGK yazılı müracaatları ile dikkate alınacaktır.
Bazı esnaflar SGDP primlerini Banka kanalı ile yatırdıkları emekli maaşlarından kesinti yapılırsa ellerindeki dekontlar ile SGK’na müracaat ederek mükerrerliğin ortadan kaldırma imkanına sahipler.
SGDP birikmiş borcu olan esnaflar borcun tebliğ edildiği tarihte ödemeleri halinde gecikme faizleri o tarihe göre tahsil edilecektir.
SGDP Borçu olup Ölen 4-1(b) sigortalılar için Af söz konusu değil.
Aylıklarından sosyal güvenlik destek primi kesintisi yapılmakta iken ölen sigortalıların birikmiş sosyal güvenlik destek primi borçları gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle hak sahiplerinin aylıklarından 1/4 oranında kesilecektir. Reddi miras halinde, söz konusu borçlar ölüm aylıklarından kesilmeyecektir.
SONUÇ:
5510 sayılı yasadan önce Gelir vergisi mükellefleri ya da sermaye şirketi ortakları hakkında çalışmalarına devam edenlerin veya daha sonra çalışmaya başlayanların, sosyal yardım zammı dahil tahakkuk eden aylıklarından, aylığın bağlandığı veya tekrar çalışmaya başlanıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren, çalışmalarının sona erdiği ay dahil % 10 oranında sosyal güvenlik destek primi kesiliyordu.1479 sayılı Kanunun 50 nci maddesine göre belirlenen on ikinci gelir basamağının %10'u oranında sosyal güvenlik destek primi ödemeleri gerekiyordu.
Reform yasası ile 1.10.2008’den önce 1479 sayılı yasaya tabi olanlar yada 1479 sayılı yasaya tabi olmadan diğer sosyal güvenlik kurumlarından yaşlılık aylığı alanlar gelir vergisi veya sermaye şirketi ortağı olurlarsa 2011 yılından itibaren %15 oranında SGDP ödeyeceklerdir.Ödeyecekleri miktar yılın Ocak ayında 4/1-(b) kapsamındakilere ödenen en yüksek yaşlılık aylığından alınabilecek sosyal güvenlik destek priminden fazla olamayacaktır
1.10.2008’den sonra 12.Basamaktan alınan %10 SGDP oranı 24.Basmağa denk gelen %15 oranında SGDP olarak alınmaya başlanmıştır.
Küçük Esnaf ve Sanatkarlar bu uygulama sonucu elde ettikleri emekli aylıklarında 1.10.2008 tarihinden itibaren bir düşüş olmuştur.%10 kesinti %15 yükselmiş,12.Basamak tutarı olan emekli maaşı esas alınırken 24 basmağa esas olan emekli maaşı miktarı dikkate alınmıştır.
Bu da Bağ-Kur emeklilerinin reel gelirlerinde düşme demektir.
Reform ile A.Ş. kurucu ortakları yönetim kurulunda görev almayıp pay sahibi iseler SGDP ödemekten kurtuldular.
VEDAT İLKİ
vedat.uzman@gmail.com
