Yeni Yatırımlarda Sağlanan Sigorta Prim Teşviki
İstihdamın artırılması, işsizliğin azaltılması ve bölgesel gelişmişlik farklarının giderilmesi amacıyla, hükümet tarafından farklı zamanlarda hazırlanan yasa tasarıları TBMM’ye sunularak yasalaşmıştır.
I- GİRİŞ
Bilhassa 2008 ila 2010 yılları arasında sigorta prim teşviki ile ilgili 8 teşvik uygulanmıştır. Bu teşviklerden biri de yeni yatırımlarda devlet tarafından sağlanan desteklerdir.
Yazımızda özel veya resmi sektör işverenlerince yapılacak olan yeni yatırımlarda sigorta prim teşviklerinden nasıl faydalanılabileceği açıklanacaktır.
II- SİGORTA PRİMİ TEŞVİKİNDEN YARARLANILACAK OLAN İŞYERLERİ
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin sigorta primi işveren hissesi desteğinden, Hazine Müsteşarlığı’nca düzenlenen teşvik belgesinin tamamlama vizesinin yapıldığı (yatırımın yapıldığı) işyerlerinden dolayı yararlanılabilecektir.
Sigorta primi işveren hissesi desteğinden, gerçek kişiler, adi ortaklıklar, sermaye şirketleri, kooperatifler, iş ortaklıkları, kamu kurum ve kuruluşları (genel ve özel bütçeli kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri, belediyeler ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların sermaye bileşimindeki hisse oranları %50’yi geçen kurum ve kuruluşlar) ve kamu kuruluşu niteliğindeki meslek kuruluşları, dernekler ve vakıflar ile yurt dışındaki yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubeleri istifade edebilecektir.
III- SİGORTA PRİM TEŞVİKİNDEN YARARLANMA TARİHİ
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin sigorta primi işveren hissesi desteğinden, tamamlama vizesi yapılarak işletmeye geçen teşvik belgesine konu firma bilgilerinin Hazine Müsteşarlığı’nca SGK’ nın ilgili birimine bildirilmesini takip eden aydan başlanılarak yararlanılacaktır.
IV- SİGORTA PRİM TEŞVİKİNDEN YARARLANILACAK SİGORTALILAR
Sigorta primi işveren hissesi desteğinden; büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında desteklenen yatırımlardan, tamamlama vizesi yapılmış teşvik belgesinde kayıtlı istihdamı aşmamak kaydıyla;
a) Komple yeni yatırımlarda, teşvik belgesi kapsamında gerçekleşen yatırımla sağlanan,
b) Diğer yatırım cinslerinde yatırımın tamamlanmasını müteakip, yatırıma başlama tarihinden önceki son altı aylık dönemde (mevsimsellik özellik taşıyan yatırımlarda bir önceki yıla ait mevsimsel istihdam ortalamaları dikkate alınır) Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’ne verilen aylık prim ve hizmet belgesinde bildirilen ortalama işçi sayısına ilave edilen, sigortalılardan dolayı yararlanılabilecektir.
Komple yeni yatırım cinsi dışında düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında sigorta primi işveren hissesi desteği, mevcut istihdam (ortalama işçi) sayısının üzerindeki ilave istihdam için uygulanacaktır. Aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı sigortalı sayısının mevcut istihdamın altında olması halinde ilgili ay için sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılamayacak, ancak söz konusu süre destek süresine dahil sayılacaktır.
Dolayısıyla bahse konu sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılabilecek sigortalı sayısı, komple yeni yatırımlarda; Hazine Müsteşarlığı’nca bildirilen sigortalı sayısını aşamayacağı gibi, diğer yatırım cinslerinde de; mevcut istihdam (ortalama işçi) sayısına ilave olarak işe alınan sigortalılar yönünden Hazine Müsteşarlığı’nca bildirilen sigortalı sayısının üzerinde olanlarından dolayı bahse konu sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılması mümkün olamayacaktır.
Örnek-1: Hazine Müsteşarlığı’nca düzenlenen “Sosyal Güvenlik Primi İşveren Hissesi Desteğinden Yararlanacak Olan ve Tamamlama Vizesi Yapılmış Bulunan Firmalara Ait Bilgiler” başlıklı tabloda kayıtlı olan (B) Anonim Şirketine ilişkin bilgilerin;
| Yatırımın Cinsi | Mevcut İstihdam (Kişi) | İlave İstihdam (Kişi) |
| Komple yeni yatırım | 0 | 18 |
şeklinde olduğu varsayıldığında, söz konusu işyeri için bahse konu sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılması sırasında Hazine Müsteşarlığı’nca mevcut sigortalı şartı aranılmadığından, söz konusu işveren, sigorta prim desteğinden 18 sigortalıya kadar (dahil) yararlanabilecektir.
Örnek-2: 1 no.lu örnekteki işveren tarafından sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanma süresi içinde 19 ve üzerinde sigortalı çalıştırıldığı varsayıldığında, bahse konu sigorta prim desteğinden yalnızca 18 sigortalıdan dolayı yararlanılabilecektir.
Örnek-3: Hazine Müsteşarlığı’nca düzenlenen “Sosyal Güvenlik Primi İşveren Hissesi Desteğinden Yararlanacak Olan ve Tamamlama Vizesi Yapılmış Bulunan Firmalara Ait Bilgiler” başlıklı tabloda kayıtlı olan (D) Limited Şirketi ile bilgilerin;
| Yatırımın Cinsi | Mevcut İstihdam (Kişi) | İlave İstihdam (Kişi) |
| Tevsi | 15 | 10 |
şeklinde olduğu varsayıldığında, sigorta primi işveren hissesi desteğinden 15 sigortalıya ilave olarak işe alınacak azami 10 sigortalıdan dolayı yararlanabilecektir.
Örnek-4: 3 no.lu örnekteki işveren tarafından bahse konu sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanma süresi içindeki bir ayda 23 sigortalı çalıştırıldığı varsayıldığında, sigorta prim desteğinden söz konusu ay için yalnızca 8 sigortalıdan dolayı yararlanılabilecektir.
Kapsama giren işverenlerce, söz konusu destekten yanlış veya yersiz yararlanılmamasını sağlamak amacıyla, Hazine Müsteşarlığı’nca ilgili SGK Merkezine intikal ettirilecek ve ilgili Merkezce de söz konusu sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılabilecek sigortalı sayısına ilişkin yukarıda yer alan bilgiler işverenlere resmi bir yazı ile bildirilecektir.
Bununla birlikte sosyal güvenlik destek primine tabi çalışan sigortalılardan dolayı sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.
V- SİGORTA PRİM TEŞVİKİNDEN YARARLANILACAK SÜRE
Bahse konu sigorta primi işveren hissesi desteğinden kapsama giren sigortalılardan dolayı yararlanılacak süre;
| Bölgeler | 31.12.2011 tarihine kadar başlanılan yatırımlar | 01.01.2012 tarihinden sonra başlanılan yatırımlar |
| I | 2 yıl | - |
| II | 3 yıl | - |
| III | 5 yıl | 3 yıl |
| IV | 7 yıl | 5 yıl |
şeklinde değiştirilmiş ve ayrıca anılan maddeye birinci fıkradan sonra gelmek üzere eklenen ikinci fıkra ile; yararlanılan sigorta primi işveren hissesi desteği tutarının, bölgesel uygulama kapsamında desteklenen yatırımlarda gerçekleşen sabit yatırım tutarının I. bölgede %6’sını, II. bölgede %8’ini, III. bölgede %10’unu ve IV. bölgede %14’ünü; büyük ölçekli yatırımlarda ise I. bölgede %2’sini, II. bölgede %3’ünü, III. bölgede %5’ini ve IV. bölgede %7’sini geçemeyeceği, bölgesel desteklerden yararlanan yatırımlar kapsamındaki KOBİ’ler için bu oranlara tüm bölgelerde 5’er puan ilave edileceği düzenlenmiştir.
Buna göre, bahse konu sigorta primi işveren hissesi desteğinden yatırımlarına;
a) 01.01.2011 tarihinden önce başlamış olan işverenler,
- Komple yeni yatırımlarda, teşvik belgesi kapsamında gerçekleşen yatırımla sağlanan,
- Diğer yatırım cinslerinde ise (tevsi, modernizasyon, ürün çeşitlendirmesi, entegrasyon yatırımlarında) ortalama işçi sayısına ilave edilen, sigortalılardan dolayı yararlanabileceklerdir.
b) 01.01.2011 tarihinden sonra başlamış olan işverenler,
- Bölgesel uygulama kapsamında desteklenen yatırımlarda, sabit yatırım tutarının I. bölgede %6’sını, II. bölgede %8’ini, III. bölgede %10’unu ve IV. bölgede %14’ünü; işletmenin KOBİ olması halinde, I. bölgede %11’ini, II. bölgede %13’ünü, III. bölgede %15’ini ve IV. bölgede %19’unu,
- Büyük ölçekli yatırımlarda, sabit yatırım tutarının I. bölgede %2’sini, II. bölgede %3’ünü, III. bölgede %5’ini ve IV. bölgede %7’sini, aşmamak kaydıyla,
- Komple yeni yatırımlarda, teşvik belgesi kapsamında gerçekleşen yatırımla sağlanan,
- Diğer yatırım cinslerinde ise (tevsi, modernizasyon, ürün çeşitlendirmesi, entegrasyon yatırımlarında) Tebliğ’de belirtilen şekilde hesaplanan ortalama işçi sayısına ilave edilen,sigortalılardan dolayı yararlanılabileceklerdir.
Örnek-5: Sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılabilecek işyerlerine ilişkin bilgilerin Hazine Müsteşarlığı’nca SGK’ ya 17.06.2011 tarihinde intikal ettirildiği, gönderilen belgeler içinde yer alan “Sosyal Güvenlik Primi İşveren Hissesi Desteğinden Yararlanacak Olan ve Tamamlama Vizesi Yapılmış Bulunan Firmalara Ait Bilgiler” başlıklı tabloda, (F) Limited Şirketinin Konya ilinde (III. Bölge) faaliyet gösterdiği, yatırımına 01.01.2011 tarihinden önce başladığı ve destekten 5 yıl süreyle yararlanabileceğinin belirtildiği varsayıldığında, anılan işveren 2011/Temmuz ayına ilişkin düzenlenen aylık prim ve hizmet belgesinden dolayı tahakkuk eden sigorta primi işveren hisselerinden başlanılarak, 2016/Haziran ayına ilişkin düzenlenecek aylık prim ve hizmet belgesi dahil olmak üzere bahse konu sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanabilecektir.
Yatırıma 01.01.2011 tarihinden sonra başlamış olan işverenler sigorta primi işveren hissesi desteğinden, Hazine Müsteşarlığı’nca bildirilen süre aşılmamak kaydıyla, yatırımın “bölgesel” veya “büyük ölçekli” olduğuna, “bölgesel” olması halinde ayrıca işletmenin “KOBİ” olup olmadığına bakılarak teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarlarının yukarıda belirtilen oranlarına kadar yararlanabileceklerdir. Teşvik kapsamına giren işletmelerin “KOBİ” olup olmadıkları hususu da yine Hazine Müsteşarlığı’nca düzenlenecek teşvik belgesinde gösterilecektir.
Örnek-6: Karaman ilinde (III. Bölge) faaliyet gösteren ve yatırıma 01.01.2011 tarihinden sonra başlamış olan (B) Anonim Şirketinin Hazine Müsteşarlığı’nca düzenlenen teşvik belgesinde, sigorta primi işveren hissesi desteğinden beş yıl süreyle yararlanabileceği, yatırımın “bölgesel” bir yatırım olduğu ve sabit yatırım tutarının;
Makine-Teçhizat : 1.225.000,00 TL
Diğer harcamalar : 17.500,00 TL
Toplam: 1.242.500,00 TL olduğu varsayıldığında, anılan işveren tarafından beş yıllık süre içinde söz konusu sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılacak olan prim tutarı, 1.242.500,00 X 10 / 100 = 124.250,00 TL’yi aşamayacaktır.
Örnek-7: Hatay ilinde (III. Bölge) faaliyet gösteren ve yatırıma 01.01.2011 tarihinden sonra başlamış olan (A) Limited Şirketinin Hazine Müsteşarlığı’nca düzenlenen teşvik belgesinde, “KOBİ” işletmesi olduğu, sigorta primi işveren hissesi desteğinden beş yıl süreyle yararlanabileceği, yatırımın “bölgesel” bir yatırım olduğu ve sabit yatırım tutarının;
Makine-Teçhizat : 239.000,00 TL
Diğer harcamalar : 6.000,00 TL
Toplam : 245.000,00 TL olduğu varsayıldığında, anılan işveren tarafından beş yıllık süre içinde söz konusu destekten yararlanılacak olan prim tutarı,
245.000,00 X 15 / 100 = 36.750,00 TL’yi aşamayacaktır.
Örnek-8: 8 no.lu örnekteki işverenin 2012/Eylül ila 2016/Kasım ayları arasında 36.750,00 TL tutarındaki desteğin tamamından yararlanmış olduğu varsayıldığında, her ne kadar beş yıllık süre dolmamış olsa da teşvikten yararlanılabileceği tutarın tamamından dolayı yararlanılmış olduğundan, 2016/Aralık ayına ilişkin düzenlenen aylık prim ve hizmet belgesinden başlanılarak söz konusu destekten yararlanılamayacaktır.
VI- SONUÇ
Sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılabilmesi için, yatırım yapan firmanın yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması/ yeniden yapılandırılmış veya tecil ve taksitlendirilmiş olması ayrıca sigorta primlerinin, işveren hissesinin Devlet tarafından karşılanmayan kısmı ile sigortalı hissesinin yasal süresi içinde SGK’ ya ödenmesi, gerekmektedir.
Yine sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılabilmesi için, işverenlerce, aylık prim ve hizmet belgelerinin 25510 no.lu kanun numarası seçilmek suretiyle yasal süresi içinde SGK’ ya gönderilmesi zorunludur. Önemle belirtmek gerekir ki sigorta primi işveren hissesi desteğinden alt işverenlerce çalıştırılan sigortalılardan dolayı da yararlanılabilecektir.
Ancak bu durumda, gerek asıl işverenin, gerekse alt işverenlerin söz konusu teşvikten yararlanabilmeleri için, işyerinin yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması gerekmektedir.
Murat ÜNLÜ*
Yaklaşım
______________________________________________
(*) Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişi
