Türkiye’de İkamet Etmeyenlere Yapılan Satışlarda 61 Seri Nolu KDVKGT Uygulamasında Özel Fatura ( Bavul Ticareti ) Soruları, Sorunları ve ÇözümleriS.1. Türkiye'de İkamet Etmeyenlere Döviz Karşılığı Satışlarda Katma Değer Vergisi ihracat İstisnası İzin Belgesi ( İstisna Belgesi )’ ne sahip satıcıların vergi tahsil ederek satış yapmaları mümkün müdür?
C.1. İstisna Belgesine sahip satıcıların, Türkiye'de ikamet etmeyenlere, 43 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğindeki açıklamalara göre vergi tahsil ederek istisna kapsamında satış yapmaları mümkündür.
S.2. Özel faturalı satış yapacakların “İstisna belgesi” almaları için imalatçı olmaları aranmakta mıdır? Yoksa her mükellef “istisna belgesi” alabilir mi? Şartları nelerdir?
C.2. İstisna belgesi almak isteyenlerden imalatçı olma şartı aranmamaktadır. Gerekli şartları taşıyan mükellefler istisna belgesini ilgili vergi dairesinin izni ile alabilirler. İstisna Belgesi almak isteyenlerin aşağıdaki şartlara sahip olmaları gerekmektedir:
a) Gerçek usulde katma değer vergisi mükellefi olmak.
b) Haklarında sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya bilerek kullandığı konusunda rapor yazılmış olmamak.
Bu şartları taşıyan mükelleflerin yapacakları başvuru vergi dairesince değerlendirilerek durumu uygun görülenlere İstisna Belgesi verilecektir.
S.3. Özel faturalı satışta ( Bavul Ticareti ) İstisna kapsamına giren mallar nelerdir?
C.3. 61 seri nolu KDVKGT kapsamında satış yapılmasında herhangi bir mal sınırlaması söz konusu değildir. Öte yandan satın alınan hizmetin yurt dışına çıkarılması söz konusu olmadığından, hizmet ifalarına istisna uygulanamaz.
S.4. Özel Fatura ( Bavul Ticareti ) ile döviz karşılığı satışlarda hangi döviz kuru esas alınacaktır?
C.4. Türkiye'de ikamet etmeyen yolculara özel fatura ile yapılan satışlarda vergiyi doğuran olay, malın teslimi anında veya malın tesliminden önce faturanın düzenlenmesi halinde faturanın düzenlendiği tarih itibariyle gerçekleşeceğinden, döviz karşılığı satışlarda esas alınacak döviz kurunun bu tarihteki Merkez Bankası döviz alış kuru olarak belirlenmesi gerekmektedir.
S.5. Türkiye'de ikamet etmeyenlere özel fatura ile döviz karşılığı satışlarda, yüklenilen vergilerin iade edilmesi hakkında kısaca açıklama yapar mısınız?
C.5. Türkiye'de ikamet etmeyenlere özel fatura ile döviz karşılığı yapılan satışlarda, işlemin bünyesine giren vergilerin iadesi söz konusu olup, işlem bedelinin genel vergi oranı ile çarpılması sonucu bulunacak tutarı aşmamak kaydıyla bu işlemlerle ilgili olarak yapılan giderler nedeniyle yüklenilen vergilerin de iadesi talep edilebilecektir.
Bunu kısa bir örnek ile açıklamak gerekirse:
Ø Döviz karşılığı özel faturalı satış tutarı 10.000.-Usd olsun.
Ø Fatura düzenlendiği tarihteki Merkez Bankası Döviz Alış Kuru 1,8768 olsun.
Ø Özel faturalı satışların içeriğini oluşturan mallar için yüklenilen KDV 3.000.-TL olsun.
Ø Özel faturalı satışın yapıldığı dönem genel giderlerden yüklenilen KDV 1.000.-TL olsun.
Ø Bu durumda Özel faturalı satışın TL değeri 18.768.-TL ( 10.000.- Usd x 1,8768.-Tl )
Ø Özel faturalı satış 18.768.TL x 0,18 ( Genel KDV oranı ) = 3.378,24.-TL en fazla alınacak KDV tutarıdır. Genel giderlerden 378,24.-TL tutarında KDV iadesi talep edilebilecektir. Satışı yapılan malların bünyesine giren 3.000.-TL tutarında KDV iadesinin ise tamamı talep edilebilecektir.
Ø İade edilecek KDV 3.378,24.-TL’yi geçemez.
Ø Özel fatura ile satışı gerçekleştirilen malların bünyesine giren yüklenilen KDV 3.000.-TL + 1.000.-TL genel giderlerden yüklenilen KDV= 4.000.-TL ( Toplam yüklenilen KDV )
Ø İade edilecek KDV en fazla 3.378,24.-TL olacak, aradaki fark 621,76.-TL KDV iadesi talep edilemeyecektir.
S.6. Türkiye’de ikamet etmeyenlere özel fatura ile döviz karşılığı yapılan satışlarla ilgili KDV istisna sınırı ( özel fatura düzenleme alt sınırı ) nedir?
C.6. 01.02.2005 tarihinden itibaren özel fatura ile döviz karşılığı yapılan mal satışlarının özel faturada gösterilen vergisiz toplamı 600.-tl ( altıyüztürklirası ) ve üzerinde olmalıdır. Bu tutarın altındaki satışlar için istisna uygulanamaz. Bu toplama, aynı faturada gösterilen birden fazla mal çeşidine ait bedeller dahildir.
S.7. Türkiye’de ikamet etmeyenlere özel fatura ile döviz karşılığı yapılan satışlarda istisna konusu malların yurt dışına çıkarılabileceği gümrük kapıları hangileridir?
C.7. İstisna uygulaması yalnızca Maliye Bakanlığı ve Gümrük Müsteşarlığı tarafından belirlenen gümrük kapılarından çıkarılan mallar için söz konusu olup, bu şekilde istisna kapsamında satılan malların çıkarılabileceği gümrük kapıları 1997/1 seri nolu KDVK uygulama iç genelgesi ile saptanmıştır. Buna göre; İstanbul, İzmir, Antalya, Samsun, Trabzon, Edirne, Artvin, illerindeki bütün gümrük kapıları ile Kırklareli-Dereköy, Tekirdağ-Çorlu, Iğdır-Dilucu gümrük kapılarından çıkarılan mallar için istisna kapsamında işlem yapılabilecektir. Belirtilen gümrükler dışındaki gümrük kapılarından çıkarılan mallar için istisna uygulaması mümkün değildir.
S.8. Özel faturada ( Bavul Ticareti ) satıcıların uyacakları esaslar nelerdir?
C.8. Satıcılar yabancı uyrukluların pasaportlarını, Türk uyrukluların ise pasaportları ile birlikte yabancı bir ülkede ikamet ettiklerini gösteren belgeyi gördükten sonra istisna kapsamında satış yapacaklardır. Satışlar örneği 29.12.2010 tarih ve 27800 ( 6.Mükerrer ) sayılı resmi gazetede yayımlanan 114 seri nolu katma değer vergisi genel tebliği ekinde yer alan özel fatura ile yapılacaktır. Hemen belirtelim ki, 61 seri nolu KDVKGT’ne göre, tebliğ kapsamında yapılacak satışlarda özel fatura düzenlenmesi zorunlu olmakla birlikte, özel fatura yerine yanlışlıkla normal ticari fatura düzenlenmesi halinde de istisnadan yararlanılabileceği yönünde vergi idaresi özelgesi bulunmaktadır.
S.9. Özel faturanın şekil olarak normal ticari faturadan farkı var mıdır? Özel fatura satış yapıldığında kaç nüsha düzenlenmelidir?
C.9. Özel faturanın şekil ve muhtevası Maliye Bakanlığı ve Gümrük Müsteşarlığı tarafından ilk olarak 61 seri nolu katma değer vergisi genel tebliği ile belirlenmiş ve daha sonra Bakanlığa yansıyan bir takım olaylardan dolayı 64 ve 114 seri nolu katma değer vergisi genel tebliğleri ile şeklini almıştır. Özel Fatura 5 nüsha olarak düzenlenecek, 1 inci nüshası alıcıya verilecektir. 2,3 ve 4 üncü nüshalar malın gümrükten çıkışı sırasında onaylatılacak, 5 inci nüsha ise satıcıda kalacaktır.
S.10. Özel faturanın gümrükte onaylatma işini alıcı ve satıcıdan hangisi üstlenecektir?
C.10. Özel faturanın gümrükte onaylatma işinin satıcılar tarafından yaptırılması esas olmakla birlikte, alıcıların da Özel faturanın 2, 3 ve 4 üncü nüshalarını onaylatıp 4 üncü nüshayı satıcıya intikal ettirmesi mümkündür. Ayrıca, kargo ile yapılan mal göndermelerinde taşıyıcı firma, birden fazla satıcıya ait özel faturaları onaylatarak satıcılara intikal ettirebilecektir.
S.11. Türkiye’de ikamet etmeyenlere döviz karşılığı özel faturalı satışlar ihracat ( yurtdışı satış ) sayılır mı? İhracat sayılması hangi koşullar oluştuğunda geçerlidir?
C.11. 1/3/1997 tarihli ve 22920 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 61 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği ile 28 Temmuz 1994 tarihli ve 22004 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 43 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği hükümleri çerçevesinde özel fatura düzenlenmek suretiyle yapılacak satışlar;
a) Özel fatura kapsamı eşyanın yurt dışı edildiğinin tespiti amacıyla özel faturanın ilgili gümrük idaresinde onaylatılması,
b) Mal bedeli dövizlerin, aracı banka veya özel finans kurumlarına satılarak döviz alım belgesi düzenletilmesi,
kaydıyla, mer'i İhracat Yönetmeliği'nin 4 üncü maddesinin (e) bendine istinaden ihracat olarak kabul edilir.
S.12. Özel fatura gümrük beyannamesi yerine kabul edilir mi? Kabul edilirse Devlet tarafından verilen bir takım istisna ve teşvik belgelerinde geçerli olur mu?
C.12. 30/4/2003 tarihli ve 25094 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2003/3 sayılı ihracat Tebliğin 1 inci maddesinde belirtilen özel faturalar, ilgili gümrük idaresine ibrazından önce veya gümrük idaresine onaylatılmasını müteakip İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerine de onaylatılması halinde, Belgesiz İhracat Kredisi, Dahilde İşleme İzni, Dahilde İşleme İzin Belgesi ve Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi ile ilgili işlemlerde gümrük beyannamesi yerine kabul edilir.
Ayrıca Özel fatura muhteviyatı ihracat, özel faturayı düzenleyen firmaya ait ihracat taahhütlerine sayılacağı gibi, özel fatura üzerinde unvanı kayıtlı olması halinde, imalatçı firmaya ait ihracat taahhütlerine de sayılır.
Ancak, deri ve deri mamulleri dışındaki tekstil ve konfeksiyon ürünleri satışına ilişkin özel faturalar, Dahilde İşleme İzni ile Dahilde İşleme İzin Belgesi ihracat taahhüdüne sayılmaz.
S.13. Özel faturalı satışlarda alıcı satın aldığı malları ne kadar sürede yurt dışına çıkarması gerekmektedir?
C.13. Satın alınan malların satın alma tarihinden itibaren 3 ay içinde Maliye Bakanlığının görüşü üzerine Gümrük Müsteşarlığınca belirlenecek gümrük kapılarından yurt dışına çıkarılması ve bu gümrük kapılarında onaylatılan özel faturaların çıkış tarihinden itibaren en geç 1 ay içinde satıcıya intikal etmiş olması gerekmektedir.
S.14. Özel fatura ile döviz karşılığı yapılan satışlarda satılan malların ilgili gümrük kapılarında işlemleri nasıl yürümektedir?
C.14. İstisna belgesine sahip mükelleflerce satılan malların, Gümrük Müsteşarlığınca belirlenen kapılarda Gümrük Müsteşarlığı görevlilerine gösterilmesi ve bu mallara ait özel faturanın 2, 3 ve 4 üncü nüshalarının gümrük görevlileri tarafından onaylanması gerekmektedir. Bu şekilde onaylatılan özel faturaların 2 nüshası gümrük görevlilerine teslim edilecek, 4 üncü nüshası ise çıkış tarihini izleyen 1 ay içinde satıcıya intikal ettirilecek.
S.15. Özel fatura ile döviz karşılığı satışlarda DAB ( döviz alım belgesi ) düzenlenmesi zorunlu mudur?
C.15. Satış bedeline ait döviz, bankalara satılacak ve buna ilişkin olarak bankalar tarafından düzenlenecek döviz alım belgesinin aslı veya noter onaylı örneği, ilgili döneme ait katma değer vergisi iade işlemlerine ilişkin, vergi dairesine verilecek “KDV iade” dosyasına eklenecektir. Eğer ki istisna belgeli alıcı “3065 sayılı katma değer vergisi kanununun 11/1-c maddesi” kapsamında ihraç kayıtlı mal alışında bulunmuş ise bu defa bankalar tarafından düzenlenen döviz alım belgesinin aslı veya noter onaylı örneğini malı ihraç kayıtlı satın aldığı tedarikçisine gönderecektir.
S.16. İstisna belgesi alma hakkına ve koşullarına sahip olmakla birlikte, bu belgeyi henüz almadan 61 seri nolu tebliğe uygun şekilde satış yapılması halinde bu işlemin istisna kapsamında kabul edilmesi mümkün müdür?
C.16. İstisna belgesi alma hakkına ve koşullarına sahip olmakla birlikte, bu belgeyi henüz almadan 61 seri nolu tebliğe uygun şekilde satış yapılması halinde; satış yapan mükellef nezdinde yapılan inceleme sonucu mükellefin istisna kapsamında işlem yapabileceği saptandığı takdirde, daha önce yapılan işlemin istisna kapsamında kabul edilmesi mümkündür.
S.17. Özel faturalı satış yapan mükelleflere, imalatçılar tarafından yapılacak ihraç kayıtlı teslimlerde, KDVK’nın 11/1-c maddesine göre tecil-terkin işlemi yapılabilir mi?
C.17. Bu kapsamda satış yapan mükelleflere, imalatçılar tarafından yapılacak ihraç kayıtlı teslimlerde, KDVK’nın 11/1-c maddesine göre tecil-terkin işlemi yapılabilecektir. Ancak, 84 seri nolu KDVKGT’ye göre, istisna belgeli satıcılara ihraç kayıtlı satışlarda imalatçılar lehine doğan KDV iade alacağının nakden iadesi mümkün değildir. Bu iade alacakları imalatçıların kendi vergi borçlarına, ithalat sırasında alınan vergilere ve SGK prim borçlarına mahsup edilmesi mümkündür.
S.18. Döviz alım belgelerinin ( DAB ) Yeminli Mali Müşavirler tarafından onaylanması mümkün müdür?
C.18. Döviz alım belgelerinin YMM’ler tarafından onaylanması mümkün değildir. Döviz alım belgelerinin mutlaka banka tarafından düzenlenmiş olması şarttır.
S.19. Döviz büroları tarafından düzenlenen bordrolara istinaden KDV iade talebinde bulunulması mümkün müdür?
C.19. Döviz büroları tarafından düzenlenen bordrolara dayalı olarak KDV iade talebinde bulunulması mümkün değildir.
S.20. Özel fatura ile döviz karşılığı yapılan satışlar için mükellefler KDV iade hakkını KDV indirimi yoluyla kullanabilirler mi?
C.20. Bu kapsamda yapılan satışlar için KDV iadesi alınması mümkün olmakla birlikte, uzun iade formaliteleri ile uğraşmak istemeyenler, KDV beyannamesinin iadeye ilişkin bölümlerinin doldurulmaması suretiyle iade hakkını KDV indirimi yoluyla kullanabileceklerdir. Bu durumda mükellefler yüklenilen KDV hesaplaması yapmayarak, ” Diğer iade hakkı doğuran işlemler” tablosunu doldurmayacaklar ve iade alacaklarını indirim yoluyla kullanmış olacaktır.
S.21. Özel fatura ile döviz karşılığı yapılan satışlar için mükelleflerin KDV iade talebinde bulunmaları konusunu kısaca açıklar mısınız?
C.21. İstisna kapsamındaki bu satışlar için mükellefin KDV iade talebinde bulunması da mümkündür. Bu durumda indirilemeyen KDV mükellefe nakden veya mahsuben iade edilecektir. Bunun için yüklenilen verginin hesaplanarak, KDV beyannamesinin ” Diğer iade hakkı doğuran işlemler” tablosunun ilgili satırlarına yazılması ve beyanname dipnotları çerçevesinde iade edilecek KDV miktarının hesaplanması gerekmektedir. Bu durumda ayrıca ihracatın gerçekleştiği döneme ilişkin indirilecek KDV listesi ile ihraç edilene malın bünyesine giren KDV miktarına ilişkin hesaplamaları gösteren bir tablonun da beyannameye eklenmesi şarttır. Beyannamenin ” Diğer iade hakkı doğuran işlemler” tablosunun doldurulması ile hesaplanan bu tür iade alacakları, mükelleflerin kendi vergi borçlarına, ithalde alınan vergi borçlarına ve SGK prim borçlarına mahsup edilebilecektir. Mahsup için teminat mektubu ve YMM raporu ibrazına gerek yoktur.
S.22. Özel fatura ile döviz karşılığı yapılan satışlar için mükelleflerin KDV iadelerini nakden almaları mümkün müdür?
C.22. Özel fatura ile döviz karşılığı yapılan satışlar için mükelleflerin Katma Değer Vergisi iadelerini nakden almaları mümkün olup, bu durumda 84 seri nolu KDVKGT’ye göre, her bir vergilendirme dönemi için 4.000.-TL’ye kadar olan nakit iade talepleri inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilir. Bu tutarı aşan iade talepleri için ise aşan kısım itibariyle teminat mektubu verilmesi gerekir. Öte yandan iadenin YMM raporuna dayalı olarak yapılabilmesi de mümkündür. Bu durumda 3568 sayılı kanuna dayalı olarak çıkarılan 37 seri nolu tebliğ uyarınca her bir dönem itibariyle 95.000.-TL ‘ye kadar olan iade taleplerinin YMM tasdik raporuna dayalı olarak yapılması mümkündür. Tam tasdik sözleşmesini ilgili dönemde imzalayan mükellefler için YMM tasdik raporuna ihtiyaç duyulmayacak ve idare tarafından istenmeyecektir.
S.23. Özel fatura ile döviz karşılığı yapılan satışların muhasebe kayıtları hakkında bilgi verir misiniz?
C.23. Bağcılar' da sadece bavul ticareti kapsamında satışları olan Mükellef(Z)'nin Şubat 2008 vergilendirme dönemine ilişkin işlemleri şöyledir.
Şubat Dönemi Mal Alımları: 6.000.-TL x %18 KDV
*Şubat Dönemi Bavul Ticareti Kapsamındaki Satışlar: 3.500.-TL x %18 KDV
Şubat Dönemi Bavul Ticareti Kapsamındaki Satışlar nedeniyle yüklenilen KDV: 450.- TL
Önceki Dönemden Devreden KDV: 1.000.- TL
Mükellef (Z) döviz karşılığı yaptığı bu satışlarda KDV tahsil etmemiş, satışa ilişkin tutarlar döviz alım belgesine bağlanmıştır. İlgili satışa ait özel fatura KDV Beyannamesinin verileceği tarih olan 24 Mart'a kadar satıcıya ulaşmıştır.
MUHASEBE KAYITLARI
--------------------,,,-----------------------------
153 Ticari Mallar 6.000
191 İndirilecek KDV 1.080
320 Satıcılar 7.080
Mal Alımı
--------------------,,,-----------------------------
120 Alıcılar 3.500
192 Diğer KDV 630
192.01.Düzeltilecek KDV
601 Yurtdışı Satışlar 3.500
391 Hesaplanan KDV 630
61 No.lu Tebliğ Kapsamında Satışlar
--------------------,,,-----------------------------
İhracat bedeli döviz alım belgesine bağlandığı ve özel fatura ilgili gümrükte onaylanıp beyanname verme süresinin sonuna kadar satıcıya ulaştığı için “192 Diğer KDV” hesabında yer alan tutarın, “191 İndirilecek KDV” hesabına devri gerekmektedir. Ancak işlemlerde karışıklığa mahal vermemek için, görüşümüze göre;
191 İndirilecek KDV hesabının alt kırımı olarak “191.01.Düzeltilecek KDV” hesabının açılması bavul ticareti kapsamında gerçekleşen satışlara ait düzeltilecek KDV tutarlarının takibi açısından kolaylık sağlayacaktır.
--------------------,,,-----------------------------
191 İndirilecek KDV 630
192 Diğer KDV 630
Özel Faturanın İşletmeye Ulaşması
--------------------,,,-----------------------------
391 Hesaplanan KDV 630
190 Devreden KDV 1.630
192 Diğer KDV 450
192.02.İadesi Talep Edilen KDV
191 İndirilecek KDV 1.710
190 Devreden KDV 1.000
KDV tahakkuku
--------------------,,,-----------------------------
İhracatın gerçekleşmesi sonrası, yüklenilen KDV tutarının mahsuben veya nakden alınması durumu ortaya çıkacaktır. İadenin Nakden Alınması durumunda ise şu kayıt yapılacaktır.
--------------------,,,-----------------------------
136 Diğer Çeşitli Alacaklar 450
192 Diğer KDV 450
192.02.İadesi Talep Edilen KDV
İade edilecek KDV’nin kaydı
--------------------,,,-----------------------------
102 Bankalar 450
136 Diğer Çeşitli Alacaklar 450
İadenin Nakden alınması
--------------------,,,-----------------------------
*Dövizli tutarlar TL’ye çevrilmiş ve TL üzerinden kayıtlar yapılmıştır.
KAYNAKLAR
1. 01.03.1997 tarih ve 22920 sayılı resmi gazete
2. 21.09.1997 tarih ve 23117 sayılı resmi gazete
3. 23.11.2001 tarih ve 24592 sayılı resmi gazete
4. 30/4/2003 tarihli ve 25094 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2003/3 sayılı ihracat Tebliğİ
5. 19.01.2005 tarih ve 25705 sayılı resmi gazete
6. Yeminli Mali Müşavir Gürol Ürel “ Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi” Mart 2006 Sayı 27 Sayfa 60
7. Yeminli Mali Müşavir İsmail Hakkı Güneş “ Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi” Mart 2006 Sayı 27 Sayfa 66
8. 29.12.2010 tarih ve 27800 ( 6.Mükerrer ) sayılı resmi gazete
9. 37 No.lu YMM tebliği – VİMER www.gib.gov.tr
Gökhan ŞAHİN
Muhasebe Müdürü
http://muhasebenet.net/haber.php?haber_id=2971
