Yeni TTK ile Amortisman Uygulaması
Yeni TTK ile birlikte 01.01.2013 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere Amortisman uygulamalarından farklılıklar olacaktır.
6102 sayılı TTK ile birlikte halen uygulanmakta olan Sermaye Piyasası kuruluna tabi işletmeler için TMS-16 ile VUK 313-321. Maddeleri arasındaki açıklamalara göre ayrılan amortisman usulü yerine artık tüm işletmelerde geçerli olmak üzere TMS-16 Maddi Duran Varlıklarda Amortisman usulü zaruri hale gelecektir.
Aşağıda VUK ile TMS karşılaştırmasını yapmadan önce Vuk açısından amortismana tabi varlık ile TMS-16 açısından amortismana tabi varlık açıklamasına bir göz atalım.
213 sayılı Vergi Usul Kanununda;
Maliyet bedeli; bir iktisadi kıymetin elde edinilmesi için yapılmış olan satın alma veya imal etme harcamalarının tümünü kapsar.
VUK 262 nci maddesi maliyet bedelini iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamı olarak tanımlamıştır.
Satınalınan veya imal edilen bir iktisadi kıymetin maliyet bedeli değerlemesi yapılan iktisadi kıymetin özelliğine göre değişmektedir. VUK'na göre satın alınan veya imal edilen bir iktisadi kıymetin işletmenin mağaza veya deposuna girinceye kadar veya kullanılır hale gelinceye kadar yapılan bütün harcamalar;
(i) satın alma veya imal bedeli, gümrük vergileri, nakliye, sigorta ve montaj giderleri
(ii) noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon, emlak alım ve taşım alım vergileri, yıktırma, hafriyat ve tasfiye giderleri, gibi harcamalardır. (i) grubu harcamaların maliyet bedeline ilavesi zorunlu, (ii) grubu harcamaların ilavesi ise ihtiyaridir. Diğer bir ifadeyle mükellef ikinci grup harcamaları dilerse maliyet bedeline katar.
Bir iktisadi kıymetin değerini devamlı olarak arttıran, kapasitesini genişleten veya hizmet ömrünü arttıran harcamlar da maliyet bedeline dahil edilir.
TMS-16 Kapsamında Maliyet Bedeli
TMS-16 Maddi Duran Varlıklarda Amortisman standardı Madde 15 de Varlık olarak muhasebeleştirilme koşullarını sağlayan bir maddi duran varlık kalemi, maliyet bedeli ile ölçülür şeklinde açıklamıştır.
Madde 16 da bir maddi duran varlık kaleminin maliyetini hangi unsurların oluşturduğu belirtilmiştir.
a) Satın alma fiyatı, (İndirimler ve ticari iskontolar düşülür, ithalat ve alış vergileri dahil edilir.)
b) Maddi duran varlığın yerleştirileceği yere ve yönetim tarafından istenilen duruma getirilmesine kadar katlanılan her türlü maliyet.
c) Maddi duran varlığın sökülmesi ve taşınması ile yerleştirildiği alanın yenilenmesine ilişkin tahmini maliyet.
1) Doğrudan maddi duran varlık kaleminin elde edilmesiyle veya inşaatıyla ilgili çalışanlara sağlanan faydalardan kaynaklanan maliyetler,
2) Yerin hazırlanmasına ilişkin maliyetler,
3) İlk teslimata ilişkin maliyetler,
4) Kurulum ve montaj maliyetleri,
5) Test maliyetleri ve mesleki ücretler.
.
16 ve 17.maddelerinde ise ilk maliyete girmeyen giderler açıklanmıştır.
a) Yeni bir tesisin açılmasının maliyeti,
b) Reklam ve tanıtım harcamaları,
c) Yeni bir yerde veya yeni bir müşteri kitlesine iş yapmak için katlanılan maliyetler (eğitim masrafları),
d) Yönetim giderleri ve diğer genel giderler.
• Maddi duran varlıkların aktifleştirilmesinden sonraki dönemlerde yapılan, bu varlıkların gelecek dönemlerde yaratacağı ekonomik faydaları arttırıcı harcamalar, sabit kıymetin değerlerine ilave edilir.
• Bu kapsama girmeyen diğer tüm harcamalar gerçekleştikleri dönemlerde gider olarak kayıtlara yansıtılır.
.
.
VUK ve TMS-16 Açısından Maliyet ve Amortisman Uygulaması Karşılaştırması
.
VUK AMORTİSMAN UYGULAMASI | TMS-16 AMORTİSMAN UYGULAMASI |
Amortismana konu değer varlığın maliyet bedelidir | Amortismana konu değer varlığın maliyet bedelinden kalıntı değer düşüldükten sonraki tutardır . |
İşletmede bir yıldan fazla kullanılma | İşletmede bir yıldan veya bir faaliyet döneminden fazla kullanılma . |
Varlığı elde ederken ortaya çıkan vade farkları, varlığın maliyetine dahil olduğu için vade farkını içeren toplam tutar üzerinden amortisman ayrılmaktadır . | Varlığı elde ederken ortaya çıkan vade farkları, varlığın maliyetine dahil edilmediği için vade farksız tutar üzerinden amortisman ayrılmaktadır |
Yıpranma, aşınma veya kıymetten düşmeye maruz bulunma . | Yıpranma, aşınma veya kıymetten düşmeye maruz bulunma . |
MDV’ın elde edildiği döneme (sonraki dönemlerde isteğe bağlı) ait finansman giderlerinin maliyete eklenmesi gerektiği için amortismana konu değer her koşulda finansman giderlerini içermektedir . | Varlığı elde etme ile ilgili finansman giderlerinin maliyete verilemeyeceğinden (özellikli varlıklar hariç) finansman giderlerini içermeyen maliyet bedeli üzerinden amortisman ayrılmaktadır . |
Aktife kayıtlı olmalı (Envantere dahil olma; İktisadi kıymetin envantere dahil olması hem fiilen işletmenin tasarrufunda bulunmasını hem de envantere kayıtlı olmasını ifade eder.) ve kullanıma hazır olmalı. . | Aktife kayıtlı ve kullanıma hazır olmalı |
İktisadi kıymetin değerinin belli bir tutarı (2012 yılı için 770 TL) aşması | Bir varlığın maddi duran varlık olarak sınıflandırılması için herhangi bir rakamsal sınırlandırma yoktur . |
Azalan Bakiyeler Yönteminde amortisman oranı Normal Amortisman oranının iki (2) katıdır. Ancak bu oran hiçbir zaman %50’yi aşamaz . | Azalan Bakiyeler Yönteminde amortisman oranı Normal Amortisman oranının iki (2) katıdır. Oranın uygulanmasında herhangi bir sınırlama yoktur |
Satış amaçlı maddi duran varlıklarla, gelecekte ekonomik yarar beklenmeyen duran varlıklarda amortisman ayırmaya devam edilebilir . | Satış amaçlı maddi duran varlıklarla, gelecekte ekonomik yarar beklenmeyen duran varlıklarda amortisman ayırma işlemi durdurulur . |
Parçalara ayırarak ya da gruplandırarak amortisman ayırma ile ilgili düzenleme bulunmamaktadır. Ancak birlikte değerleme yapılabilmektedir . | Parçalara ayırarak ya da gruplandırarak amortisman ayırmak mümkündür |
Kıst amortisman uygulaması yalnızca Binek Otomobiller için geçerlidir . | Tüm Maddi Duran Varlıklar için kıst amortisman geçerlidir . |
Amortisman ayırmak ihtiyaridir Mükellefler isterlerse amortisman ayırmayabilirler, ancak ayırmadıkları amortismanı sonraki dönemlerde de ayıramazlar . | Amortisman ayrılmaması gibi bir durum söz konusu değildir. Zira standartların amacı işletmelerin gerçek durumunu tüm yönleriyle ortaya koymaktır . |
İlk dönem ayrılmayan amortisman tutarı son yılın amortisman tutarına ilave edilir. . | İlk dönem ayrılmayan amortisman tutarı varlığın ömrünün bittiği dönemi takip eden ilgili aylar dikkate alınarak yansıtılır. . |
Yıldırım ERCAN
Denetim Yeminli Mali Müşavirlik Ltd. Şti. (Denetim Turkey)
.
.
