Bir milletvekili için kaç oy gerekiyor?

Öğrenme konusunda genellikle 'kulaktan dolma' yönteminin belirgin üstünlük sağladığı, bilgi sahibi olmadan yorum yapmanın alışkanlık haline geldiği toplumlarda bazı basit gerçekler kolay fark edilemiyor. Seçimlere ilişkin temel bilgiler de bunlar arasında yer alıyor. Bu nedenle, seçime sayılı günler kala seçim sistemimizin esasları konusunda bazı bilgileri paylaşmayı uygun bulduk. Yanlış anlaşılmasın, belirli bir görüşün eleştirisini yapmayı amaçlamıyoruz. Baraj konusuna da girmeyeceğiz.
Amacımız, illerin seçmen sayısı ile çıkaracağı milletvekili sayısı arasındaki ilişkileri ortaya koymaktan ibaret.

EN TALİHSİZ İL İZMİR
İzmir'in 'talihsizliği', milletvekili başına düşen seçmen sayısındaki rekorundan kaynaklanıyor. İzmir'de 111 bin 698 seçmene 1 milletvekili düşüyor. Yani, 1 milletvekili çıkarabilmek için 111 bin 698 İzmirli seçmenin oy vermesi gerekiyor.
İzmir'in ardından; 110 bin 439 seçmenle İstanbul, 109 bin 935 seçmenle Ankara, 108 bin 235 seçmenle Balıkesir, 104 bin 212 seçmenle Bursa, 103 bin 951 seçmenle Aydın, 103 bin 319 seçmenle Mersin, 100 bin 664 seçmenle Muğla ve 100 bin 100 seçmenle Edirne geliyor.

ŞANSLI İLLER
Bu tablo, bazı iller bakımından ise oldukça farklı görünüm ortaya çıkarıyor. Milletvekili başına düşen seçmen açısından en şanslı il Tunceli. Tunceli'de milletvekili başına düşen seçmen sayısı sadece 28 bin 796. Yani, neredeyse İzmir'in dörtte biri.
Tunceli'nin ardından; 34 bin 566 seçmenle Ardahan, 37 bin 896 seçmenle Kilis, 44 bin 370 seçmenle Gümüşhane, 44 bin 877 seçmenle Hakkari, 50 bin 985 seçmenle Şırnak, 51 bin 4 seçmenle Siirt, 52 bin 661 seçmenle Bingöl, 54 bin 195 seçmenle Iğdır ve 58 bin 736 seçmenle Bitlis geliyor.

SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOR?
Milletvekili başına düşen seçmen sayısı açısından ortaya koyduğumuz tabloyu yadırgayabilirsiniz. Gerçekten, ilk bakışta ortaya çıkan görüntü şaşırtıcı. Hemen söyleyelim, rakamlarda bir yanlışlık yok. Ortaya çıkan tablo tamamen bu konudaki yasal düzenlemelere uygun.
Konunun kolay anlaşılması için sistemin nasıl çalıştığını kısaca ortaya koyalım. Öncelikle, toplam 550 milletvekilinin 81'i her ile peşinen 1'er tane dağıtılıyor. Son nüfus sayımına göre belirlenen ülke nüfusu kalan 469 milletvekiline bölünüyor. Bu şekilde bulunan değer ile il nüfusları birbirine bölünüyor. Böylece illerin ilave milletvekili sayıları ortaya çıkıyor. İller bazında yapılan bölünme sonucu ortaya çıkan artık sayılar bir yere not ediliyor. İl nüfusuna bölünme sonucunda dağıtılmayan milletvekilleri artık nüfus sıralamasına göre tekrar dağıtılıyor.
Nüfusu iki milletvekili çıkarmaya yetmeyen iller artık nüfus sıralamasında da milletvekili sayısını ikiye çıkaramazsa, önce iki milletvekili çıkaramayan illere ikinci milletvekili veriliyor. Son kalan milletvekilliğinin verilmesinde, iki veya daha fazla ilin eşit nüfus veya nüfus artığı göstermesi halinde bunlar arasında kura çekiliyor.

NÜFUS MU, SEÇMEN Mİ?
Milletvekili dağılımının belirlenmesinde nüfus esas alındığından, seçmen sayısı ne olursa olsun nüfusu fazla olan illerle küçük iller daha avantajlı hale geliyor. Aynı sistem, diğer parametreler sabit kalacak şekilde nüfus yerine seçmen sayısına göre uygulandığında bazı değişiklikler ortaya çıkıyor.
Milletvekili dağılımı nüfus yerine seçmen sayısına göre yapıldığında; İstanbul'un milletvekili sayısı 4 artıyor. Bu artış, Ankara ve İzmir'de 2 olurken, Afyon, Aydın; Balıkesir, Bursa, Çorum, Mersin, Kırşehir ve Tekirdağ'da 1 olarak gerçekleşiyor.
Sistem; Şanlıurfa'nın milletvekili sayısında 3 azalma ortaya çıkarıyor. Bu azalma Diyarbakır ve Gaziantep'te 2 ve Adıyaman, Tunceli, Bingöl, Hakkari, Kahramanmaraş, Mardin ve Muşta 1 olarak gerçekleşiyo

Prof. Dr. Metin Taş, Sezgin Özcan

 Kaynak: Akşam Gazetesi

twitter.com/vergivekanunlar 

http://vergivekanunlar.blogspot.com/