Tanıtım amaçlı ve bedelsiz kargo ile gönderilen ürünlerin KDV ve Vergi Usul Kanunu karşısındaki yeri nedir?

Soru: Tanıtım amaçlı ve bedelsiz kargo ile gönderilen ürünlerin KDV ve Vergi Usul Kanunu karşısındaki yeri nedir?

Cevap: Özellikle dershanecilik sektörü başta olmak üzere bazı sektörlerde kargo ile bedelsiz ürünler gönderilebilmektedir. Bu ürünlerin gönderilmesindeki belge düzeni ve KDV karşısındaki durumu aşağıdaki gibidir.

Katma Değer Vergisi Kanunu Yönünden Değerlendirme
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 1/1 inci maddesinde Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olacağı hüküm altına alınmıştır.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununda değişiklik yapan 3099 sayılı Kanunun    2 nci maddesi ile, Maliye ve Gümrük Bakanlığı özel matrah şekilleri tespit etmeye yetkili kılınmış olup bu yetkiye dayanılarak 11 Seri Nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin  A.1 Bölümünde “Gazete, dergi ve benzeri periyodik yayınların satışlarında perakende safhaya ait katma değer vergisi, doğrudan perakendeci bayiye satış yapan başbayiler tarafından, bu safhanın kârını da ihtiva edecek şekilde hesaplanıp ödenecektir. Bu durumda, sözü edilen yayınların perakende satış fiyatları vergili olarak tespit edilip, üzerlerine tek tutar halinde yazılacaktır.

…

Öte yandan bu yayınların perakendeciye doğrudan satış yapılan safhaya kadar olan (bu safha dahil) teslimleri Katma Değer Vergisi Kanununun genel hükümlerine göre vergilendirilecektir.” denilmek suretiyle dergi gibi periyodik yayınların özel matrah şekline tabi olduğu belirtilmiş olup, mükellef kurumun dergi ve süreli yayın teslimlerinde özel matrah şekli uygulanacaktır.

Mükellef kurumun zaman zaman tanıtım amaçlı olarak bazı kuruluşlara bedelsiz ürünler göndermesi ise 50 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin A.2 bölümünde “… her ne kadar işletmede tüketilmemekte ise de ayni pazarlama gideri niteliğinde olduğundan, bu ürünlerin müşterilere ayrıca bir bedel alınmaksızın teslimi katma değer vergisi hesaplanmasını gerektirmemektedir.

Diğer taraftan, firmalar halen satışını yaptıkları veya piyasaya yeni çıkardıkları bir ürünün tanıtımını sağlamak amacıyla numune mallar üretmekte ve bu malları da ayrıca bir bedel tahsil etmeksizin vermektedir. Ana malın bütün özelliklerini taşımakla birlikte, satışa konu edilemeyecek bir miktarla sınırlı olan ve üzerinde “Numunedir, parayla satılmaz, vb.” ibareleri taşıyan bu mallar da, işletmede tüketilmemekle birlikte ayni pazarlama gideri özelliğini taşıdığından, bu malların bedel alınmaksızın. teslimi de eşantiyonlarda olduğu gibi katma değer vergisi hesaplanmasını gerektirmemektedir.
 
Bu açıklamalar çerçevesinde gerek numune, gerekse eşantiyon adı altında teslim edilen malların;
- Ticari teamüllere uygun nitelikte ve miktarda olması,
- Ayrıca bir satışa konu olmayacak şekilde verilmesi,

halinde katma değer vergisi hesaplanmayacaktır.

Bu şartlara ilaveten, numune malların firmanın ünvanı ve para ile satılmayacağını belirten bir şerhi taşıması gerekmektedir.
 
İşletmenin iktisadi faaliyetini yaygınlaştırmaya ve tanıtmaya yönelik olarak verilen bu mallar için yüklenilen vergiler, genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılacaktır.” açıklamalarına yer verilmiştir.
Bu itibarla yukarıda belirtilen şartları taşıması kaydıyla bedelsiz olarak yapılacak numune mal teslimleri için katma değer vergisi hesaplanmayacak olup, bu mallar için yüklenilen vergiler, genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılacaktır. Ancak, numune mal olarak teslimi yapılan ürünler üzerinde gerekli şerhlerin yer almaması halinde emsal bedel üzerinden katma değer vergisi hesaplanacaktır.

Vergi Usul Kanunu Yönünden Değerlendirme
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 nci maddesinde; “Bu kanunda aksine hüküm olmadıkça bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir.” denilmiş olup, söz konusu kayıtların ise aynı Kanunun 229 ve müteakip maddelerinde yer alan belgelerden herhangi biri ile tevsikinin zorunlu olduğu hükme bağlanmıştır.

Aynı Kanunun 229 uncu maddesinde; “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.” denilerek, 230 uncu maddesinin 5 nci bendinde ise; “… Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının, taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmesi ve taşıtta bulundurulması şarttır.” hükmüne yer verilmiştir. 

Ayrıca; 211 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde; “… sattıkları mallar dolayısıyla Vergi Usul Kanununun 231 inci maddesinin beş numaralı fıkrasının mükelleflere tanıdığı, malın tesliminden itibaren faturanın yedi gün içinde düzenlenmesi imkanından vazgeçerek bu yükümlülüğü derhal yerine getirmek isteyen mükelleflere fatura ve sevk irsaliyesini ayrı ayrı düzenlemeksizin diledikleri taktirde, bu tebliğ esaslarına uygun olarak “irsaliyeli fatura” adı altında tek bir belge düzenleme ve kullanma imkanı tanınmış ve buna ilişkin esaslar bentler halinde sayılmış olup, b bendinde, “irsaliyeli fatura” uygulamasını seçen mükelleflerden mal satın alan mükelleflerin, bu malları taşımaları veya taşıttırmaları esnasında “irsaliyeli fatura” bulunması halinde bunların “sevk irsaliyesi” düzenleme yükümlülükleri yoktur.” açıklaması yer anlaktadır.

Buna göre, şirket tarafından satışlarını artırmak amacıyla promosyon olarak kabul edilen ürünler için bu malların promosyon olduğuna dair şerh düşülmek suretiyle sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekmekte olup, fatura düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır. 

Satışlara ait faturaların, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenmesi gerekmekle birlikte; Kanunun emredici hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla (KDV, Kurumlar Vergisi açısından dönem kaydırmamak koşuluyla) bir kısım müşterilerle ilgili şirket arasında düzenlenecek sözleşme ile mal tesliminin belirli dönemler itibariyle kısım kısım ifa edileceği hususunda mutabık kalınması halinde, faturanın bu dönemler itibariyle düzenlenmesinde bir sakınca bulunmamakla birlikte, malın tesliminden önce bedelin tamamı üzerinden düzenlenecek faturanın malın sevki sırasında düzenlenecek irsaliyenin ikinci nüshasına, kesilen faturanın tarih ve numarasının şerh düşülmesi suretiyle fatura ve sevk irsaliyesi uyumunun sağlanması gerekmektedir. 
 http://www.muhasebetr.com/sorucevap/haber_oku.php?haber_id=706

Koray ATEŞ
SMMM-E. Öğretim Görevlisi
Akdeniz Denetim YMM Ltd.Şti.
Fax:0224 224 53 54
korayates@muhasebetr.com

Ayrıca, malların posta veya kargo aracılığıyla gönderilmesi işleminde irsaliyeli fatura düzenlenmesi halinde ayrıca bir sevk irsaliyesinin tanzim edilmesine gerek bulunmamaktadır.
twitter.com/vergivekanunla
http://vergikanunhaberleri.blogspot.com/