YATIRIM TEŞVİK BELGESİNE SAHİP YATIRIMCI FİRMALARIN FİNANSAL KİRALAMA YOLUYLA MAKİNE VE TECHİZAT ALIMINDA KDV AVANTAJI
1-GİRİŞ
Günümüz dünya ticaretinde ortak rekabet koşulları, yaşanan finansal krizler, yeni finansal tekniklerinin gelişmesine sebep olmuşlardır. Bu teknikler in bazıları; Finansal Kiralama (Leasing) faktöring, forfaiting ve risk sermayesidir. Firmalar, bu finansman tekniklerini Finansman sorunlarının çözümünde kullanmaya başlamışlardır.
1980 Yılından itibaren başlayan serbest piyasa ekonomisine geçişi ile birlikte bu finansal teknikler ülkemizde de uygulanmaya başlanmıştır.
Ülkemizde uygulanan bu alternatif finansman kaynaklarının en yaygını finansal kiralama yöntemidir.
Finansal Kiralama(Leasing), bir atrium malının mülkiyeti leasing şirketinde kalarak belirlenen kiralar karşılığında kullanım hakkının kiracıya verilmesi ve sözleşmede belirlenen sembolik değer üzerinden sözleşme süresi sonunda mülkiyetin kiracıya geçmesini sağlayan orta ve uzun vadeli bir finansman yöntemidir.
Finansal Kiralama, yatırım mallarının satın alınması yerine, kiralanarak kullanılmasını sağlayarak firmaların işletme sermayelerini diğer ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanılması ile verimliliğin ve karlılığın artmasında önemli rol üstlenir.
Türkiye'de Leasing, 1985 yılında yürürlüğe giren, 3226 sayılı Finansal Kiralama kanunu ile düzenlenmiştir.
Leasing’in amacı, bir malın kullanım hakkının mülkiyet hakkından ayrılarak tahsis edilmesi ve bu sayede yatırımcıyı peşin veya kısa vadeli finansman yükünden kurtarmaktır.
Kanunun uygulamaya girdiği yıllarda içinde birçok vergi avantajı da bulunan Finansal Kiralama yöntemi, maalesef bazı firmalarca amacı dışında kullanılmaya başlanınca bir takım kısıtlamaların getirilmesi kaçınılmaz olmuştur. Bu nedenle başta % 1 olan KDV oranı 31.12.2007 tarihinden itibaren malın tabi olduğu genel KDV oranlarına yükseltilmiş, 14/7/2009 tarih ve 2009/15199 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ile finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilecek yatırımlarda finansal kiralama şirketleri adına teşvik belgesi düzenlenmesi uygulaması kaldırılmıştır.
Bu yasal düzenlemeler uygulamada bazı tereddütlere de yol açmıştı.
Özellikle yatırım teşvik belgesine sahip firmaların Finansal Kiralama şirketleri aracılığı ile alacakları makine ve teçhizatlar da Kiralama şirketinin kendisinin üretici konumda olmaması nedeniyle teşvik belgeli yatırımlarda KDV istisnasının nasıl uygulanacağı konusunda bazı belirsizlikler mevcuttu. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı 60 Nolu KDV sirkülerinde bu konulara açıklık getirmiştir. Bu çalışmada Teşvik belgeli yatırımlarda KDV istisnasının ana hatları ile sirkülerle getirilen yeni düzenlemelere yer verilecektir.
2- TEŞVİK BELGELİ YATIRIMLARDA KDV İSTİSNASI
KDV Kanununun 13/d maddesinde yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makine ve teçhizat teslimleri KDV den istisna edilmiş, uygulamanın usul ve esasları 69 ve 87 Seri No.lu KDV Genel Tebliğleri ile belirlenmiştir.
2-1 İstisnanın Kapsamı
Makine ve teçhizat dan kasıt ise, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde de açıklandığı gibi , “üretimde kullanılan her türlü makina ve cihazlar ile bunların eklentileri ve bu amaçla kullanılan taşıma gereçleridir”.
Buna göre makina ve teçhizat, amortismana tabi iktisadi kıymet niteliği taşıyan ve mal ve hizmet üretiminde kullanılan sabit kıymetlerdir. Bir sabit kıymetin istisnadan yararlanabilmesi için, öncelikle makina ve teçhizat niteliğinde olması, ayrıca mal ve hizmet üretiminde kullanılması gerekmektedir. Sektörlerin yapısı itibariyle üretim faaliyetinin yanısıra idari ve pazarlama gibi üretim dışı alanlarda kullanılan aynı cins sabit kıymetler ise bu kapsama girmeyecektir.
Sarf malzemeleri ve yedek parçalar ile hizmet üretiminde doğrudan ve zorunlu olarak kullanılanlar dışındaki masa, sandalye, koltuk, dolap, mefruşat gibi demirbaşlar makina ve teçhizat kapsamına girmediğinden istisnadan yararlanamayacak Taşıt araçları da makina ve teçhizat kapsamına girmemektedir. Bu nedenle otomobil, panel, arazi taşıtı, otobüs, minibüs, kamyonet, kamyon, treyler ve çekici (Euro I ve Euro II normlarına uygun yeşil motoru haiz olanlar hariç) gibi taşıt araçları istisnadan faydalanamayacaktır.
Ancak; yüklü ağırlığı 45 tonu geçen off road truck tipi kamyonlar ile karayoluna çıkması mümkün olmayan kaya tipi damperli kamyonlar, madencilikte kullanılan damperli kamyonlar, frigorifik kamyonlar, forkliftler, iş makinaları, vinçler, tarım makinaları ve benzerlerinin teslim ve ithalinde istisna kapsamında işlem yapılacaktır.
2-2 Teşvik Belgeli Yatırımlarda Kdv İstisnası Uygulaması
İstisnadan yararlanmak isteyen yatırımcılar teşvik belgesini ve eki listenin aslını satıcıya veya gümrük idaresine ibraz ederek istisna uygulanmasını talep edeceklerdir.
Bu kapsamda işlem yapan satıcılar ve gümrük idareleri sabit kıymetin belgede istisna kapsamına giren mallar arasında yer aldığını belirledikten sonra katma değer vergisi uygulamaksızın işlem yapacaklardır. Ayrıca listenin uygun bir yerine satılan veya ithal edilen mal miktarını belirten "Listenin ..... sırasındaki ...... adet makina ve teçhizat ....... tarih ve ......
sayılı fatura /beyanname ile satılmıştır/ithali yapılmıştır." şerhini koyarak imza ve kaşe (gümrük idarelerinde mühür) tatbiki suretiyle onaylayacaklardır.
Bu şekilde şerh düşülen liste ile yatırım teşvik belgesinin birer fotokopisi belge sahipleri tarafından imza ve kaşe tatbik edilmek suretiyle onaylanarak gümrük idarelerine veya satıcılara verilecektir.
Yatırımcılar, yatırım teşvik belgesi eki listelerde her bir makina ve teçhizat için belirtilen miktardan fazla istisna kapsamında mal alamayacaktır. Satıcıların, ibraz edilen listelerdeki şerhlere bakarak, bu miktarın aşılmamasına dikkat etmeleri gerekmektedir.
2-3 Yatırımın Usulüne Uygun Olarak Gerçekleşmemesi
Yukarıdaki şartlara uygun olarak satış yapanlar, teslimden sonra yatırımın teşvik belgesinde öngörüldüğü şekilde gerçekleşmemesi nedeniyle ortaya çıkan vergi ve cezalardan sorumlu olmayacaklardır. Bu durumda ziyaa uğratılan vergi alıcılardan, yürürlükteki mevzuata göre ceza uygulanacak gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecektir.
Zamanında alınmayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlayacaktır.
2-4 İstisnanın Beyanı
İstisna kapsamında yapılan teslimlere ilişkin bedeller katma değer vergisi beyannamesinin 28 inci satırına dahil edilerek matrahtan düşülecektir. İstisnayı belgelemek üzere bu dönem beyannamesine, örneği 69 nolu KDV Tebliğ ekinde yer alan form doldurularak eklenecektir.
2-5 İade Uygulaması
Yatırım teşvik belgesinde yer alan makina ve teçhizatın teslim ve ithalatı ile ilgili istisna, "tam istisna" mahiyetindedir. İstisna kapsamına giren makina ve teçhizatı teslim edenler, bu malların iktisabı dolayısıyla yüklendikleri katma değer vergilerini genel esaslara bağlı kalmak şartıyla indirim konusu yapacaklar, indirimin mümkün olmaması halinde nakden veya mahsuben iade olarak talep edebileceklerdir.
İade talep eden mükellefler beyannamelerine ayrıca alış ve satış faturalarının (imalatçılarda sadece satış faturalarının; fotokopileri veya bu faturaların dökümünü gösteren bir listeyi ekleyeceklerdir. İstisnadan doğan iade, beyannameye eklenecek Bildirimin 77 ve 78 inci satırlarında gösterilecektir
2-6 Yatırım Teşvik Belgesi Sahibi Mükelleflerin Kdv İstisnasından Yararlanabilmesi İçin Vergi Dairesinden Alacakları Yazı
87 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin (A) bölümünde, istisna kapsamında mal satın almak isteyen alıcıların, bağlı oldukları vergi dairesine başvurarak, KDV mükellefiyetlerinin bulunduğuna ve makine - teçhizatı indirim hakkı tanınan işlemlerde kullanacaklarına dair bir yazı alarak, noter veya YMM onaylı örneklerini gümrük idarelerine veya yurt içindeki satıcılara ibraz etmeleri gerektiği belirtilmiştir.
3-YATIRIM TEŞVİK BELGESİ SAHİBİ MÜKELLEFLERİN FİNANSAL KİRALAMA YOLUYLA MAKİNE VE TEÇHİZAT TEMİNİ
14/7/2009 tarih ve 2009/15199 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ile finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilecek yatırımlarda finansal kiralama şirketleri adına teşvik belgesi düzenlenmesi uygulaması kaldırılmıştır. Söz konusu Kararın 3/6 ncı maddesinde "Finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilecek yatırımlar için finansal kiralama şirketi adına ayrı bir teşvik belgesi düzenlenmez. Yatırımcının mükellefiyetlerini yerine getirmemesi halinde uygulanacak olan müeyyidelerden finansal kiralamaya konu makine ve teçhizata tekabül eden bölümü kısmen veya tamamen finansal kiralama şirketlerine de uygulanır." hükmüne yer verilmiştir.
.
Ayrıca, anılan Kararın uygulanmasına ilişkin 28/7/2009 tarih ve 27302 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2009/1 No.lu Tebliğin 29/3 üncü maddesinde "Finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilecek yatırımlar için finansal kiralama şirketi adına ayrı bir teşvik belgesi düzenlenmeksizin yatırımcının teşvik belgesi dikkate alınarak ve teşvik belgesini düzenleyen mercice onaylanan finansal kiralama işlemine konu makine ve teçhizat listesi ile yerli temin ve/veya ithalat işlemleri yapılır. Bu işlemlerde yatırımcı ile finansal kiralama şirketleri müteselsilen sorumludur." denilmiştir.
Buna göre, finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilecek yatırımlar için finansal kiralama şirketi adına ayrı bir teşvik belgesi verilmediğinden, vergi dairelerine dilekçe ile başvuran ve adına teşvik belgesi düzenlenen yatırımcılara yazı verilirken aşağıdaki hususa da yer verilecektir.
.
"Ayrıca, finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilecek yatırımlara ilişkin finansal kiralama şirketlerinin teşvik belgesi sahibi firmalara kiralanmak üzere teslim alacakları veya ithal edecekleri makine ve teçhizat için teşvik belgesi sahibi firma adına düzenlenen bu belge ile KDV Kanununun 13/d maddesi kapsamında istisna uygulanabilecektir."
Bu yazıya istinaden finansal kiralama şirketi yatırım teşvik belgesi eki listede yer alan ve yatırımcıya kiralanacak olan makine ve teçhizatı Kanunun 13/d maddesindeki istisna kapsamında temin edebilecektir. Finansal kiralama şirketinin bu kapsamda temin edeceği makine ve teçhizatı, ilgili mevzuat uyarınca kiracının kullanımına bırakması ise "teslim" hükmünde olmadığından genel hükümlere göre KDV'ye tabi tutulacaktır.
.
Öte yandan finansal kiralama şirketi ile yatırımcı (kiracı) arasında yapılan sözleşmede belirtilen sürenin sonunda, makine-teçhizatın yatırımcının (kiracının) mülkiyetine geçmemesi veya yatırımın teşvik belgesinde öngörüldüğü şekilde gerçekleşmemesi halinde, finansal kiralama şirketine yapılan teslim sırasında alınmayan vergi tutarları KDV Kanununun 13/d maddesi çerçevesinde yatırımcıdan (kiracıdan) vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecektir.
5-SONUÇ
Yatırım teşvik belgesine sahip mükellefler satın alacakları makine ve teçhizatlarını doğrudan satın alacaklarına Finansal Kiralama yöntemiyle almaları halinde;
1-KDV ödemedikleri için vergi avantajı sağlanacaktır.
2-Finansal kiralama ile finanse edilen yatırımların, şirketlerin öz kaynaklarından fon ayrılmasına gerek kalmaksızın gerçekleşmiş olacaktır.
3-Finansal kiralama kredi olmadığı için bilançonun pasifinde yer almadığından borç/özkaynak sermaye oranını etkilemeyecektir.
4-Finansal kiralama ile kiralama süresi ve kira ödemelerinin değişmezliğinin yarattığı güven ortamı yakalanacak ve enflasyona karşı bir önlem alınmış olacaktır.
5-Finansal kiralamada malın mülkiyeti finansal kiralama şirketine aittir. Yatırımcı şirket “Yatırım Teşvik Belgesi”ni finansal kiralama şirketine devir ederek, bu belgenin sağladığı faydaların tamamından düşük kira ödemeleri karşılığında yararlanacaktır.
6-Finansal kiralama ile şirketlerin öz kaynaklarının tükenmesi veya azalması engellenmiş olacaktır.
Bu nedenle firmalar, yatırım kararlarından önce alternatif finansal kaynaklarını da araştırıp vergisel avantajda sağlayacak argümanları kullanarak yatırım maliyetlerini azaltabilirler.
Enver ÇOBAN - Mali Müşavir
Karşıyaka Bağımsız İç ve Dış Denetim Mali Müşavirlik ve Danışmanlık Ltd.Şti.
KAYNAK : http://www.huseyinust.com/Thread-YATIRIM-TESVIK-BELGESINE-SAHIP-YATIRIMCI-FIRMALARIN-FINANSAL-KIRALAMA-YOLUYLA-MAKINE
