Aday Çırak, Çırak Ve İşletmelerde Mesleki Eğitim Gören Öğrencilerde Sigortalılık Ve Değişik Adlarla Yapılan Ödemelerin İstisna Karşısındaki Durumu

 

Aday Çırak, Çırak Ve İşletmelerde Mesleki Eğitim Gören Öğrencilerde Sigortalılık Ve Değişik Adlarla Yapılan Ödemelerin İstisna Karşısındaki Durumu

I- GİRİŞ

Mesleki Eğitim Kanunu’na göre, çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını iş içerisinde geliştiren kişiye çırak denir. Kısacası çıraklık bir meslek ya da sanatın öğrenmesi olup, stajyer ise, bir işyerinde yapılan işleri öğrenmek ve uygulamayı izleyerek bilgisini geliştirmek için işveren yanında çalışan kişi olarak adlandırılmıştır. Kamu kurum veya kuruluşlar ile işletmelerde, kalifiye işçilerin yetiştirilmesinde, meslek ve sanat okulları yanında işverenlerin de okul ya da kurs açmak suretiyle kalifiye işçi talebini gidermektedirler. www.ozdogrular.com

Okullarda eğitim gören örenciler mesleki bilgisini artırmak için staj döneminden geçmekte, bazı öğrenciler, öğretimleri bitinceye kadar burs almakta, bazı öğrencilerin de, tahsilde bulunulan dönemler için giderleri karşılanmaktadır. Bu öğrencilere; zorunlu staj olup olmadığına veya burslu olup olmadığına göre yapılan ödemeler ile tahsil ve çeşitli adlar altında ödemeler yapılmaktadır. www.ozdogrular.com

Ayrıca, 13.02.2011 tarih ve 6111 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile başta 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu olmak üzere bazı kanunlarda yapılan değişikliklere eğitim ve istihdama ilişkin yeni uygulamalar getirilmiştir. www.ozdogrular.com

Buna göre, çıraklık ve meslek eğitimi gören öğrenciler ile meslek liselerinde ve yükseköğretim kurumlarında zorunlu staja tabi tutulan öğrencilere, aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi görenlere değişik adlarla yapılan ödemeler ile bu ödemelerin gelir vergisi, zorunlu sigortalılık ve sağlık sigortalılığı karşısındaki durumları hakkında aşağıdaki açıklamaların yapılmasına çalışılmıştır.

II- ADAY ÇIRAK, ÇIRAK VE MESLEKİ EĞİTİM GÖRENLER İLE STAJ YAPAN ÖĞRENCİLERİN SİGORTALILIĞI

5510 sayılı Kanun’un 5. maddesinin 6111 sayılı Kanun’un 24. maddesi ile değişik (b) bendinde, “05.06.1986 tarih ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası; meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 46. maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, 82. maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır. Bu bentte sayılanlar, 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.” hükmü yer almıştır.

Öte yandan, 5510 sayılı Kanun’un 87. maddesinin (e) bendinde, 5. maddenin (b) bendinde belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim görenler ile meslek liselerinde staja tabi tutulan öğrenciler için Milli Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar, yükseköğrenim sırasında staja tabi tutulan öğrenciler için öğrenim gördükleri yükseköğretim kurumunun prim ödeme yükümlüsü olduğu belirtilmiştir.

Bu hükümler uyarınca; 25.02.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6111 sayılı Yasa ile yapılan düzenlemeye göre 01.03.2011 tarihi itibariyle aşağıda belirtilenler genel sağlık sigortalısı kapsamına alınmışlardır. www.ozdogrular.com

— Meslek liselerinde, zorunlu olup olmadığına bakılmaksızın okuyan veya yükseköğrenimi sırasında staj yapan öğrenciler ile Yüksek Öğrenim Yasası uyarınca kısmi zamanlı çalışan öğrencilerden aylık kazançları prime esas aylık kazancın altında olan öğrenciler genel sağlık sigortalısı olarak sağlık yardımlarından yararlanacaklardır. www.ozdogrular.com

— Sigortalının bakmakla yükümlü olduğu aile bireyi durumunda olmayan aday çıraklar, çıraklar ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler, mesleki eğitim gördükleri veya staja tabi tutuldukları sürece zorunlu olarak genel sağlık sigortası kapsamına alınmışlardır.

— Genel sağlık sigortası kapsamına alınan işletmelerde mesleki eğitim gören aday çırakların, çırakların ve öğrencilerin genel sağlık sigortası primleri kısa vadeli sigorta kolları primleri ile birlikte Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ödenmeye başlanılacaktır.

— Sigortalının bakmakla yükümlü olduğu aile bireyi sayılması için öğrenim durumlarına göre Yasa’da öngörülen yaşları doldurmuş olan, ölüm gelir ya da aylığı almayan aday çıraklar, çıraklar ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler genel sağlık sigortalısı kapsamına alınmışlardır. www.ozdogrular.com

— Aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi görenler ile meslek liselerinde staja tabi tutulan öğrenciler için Milli Eğitim Bakanlığı’nın veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullarının, yükseköğrenim sırasında staja tabi tutulan öğrenciler için ise öğrenim gördükleri yükseköğretim kurumunun prim ödeme yükümlüsü oldukları belirtilmektedir.

III- ADAY ÇIRAK, ÇIRAK VE İŞLETMELERDE MESLEKİ EĞİTİM GÖRENLERİN SAĞLIK YARDIMLARINDAN YARARLANMA ŞARTLARI

5510 sayılı Kanun’un 67. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde; “60. maddenin birinci fıkrasının (c) ve (f) bentleri hariç diğer bentleri gereği genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin, sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten önceki son bir yıl içinde toplam 30 gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısının olması gerekmektedir” hükmü yer almıştır. www.ozdogrular.com

Bu hükme göre, söz konusu Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrenciler ile meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrencilerden bakmakla yükümlü olmayanların genel sağlık sigortasından yararlanabilmeleri için sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten önceki son bir yıl içinde toplam 30 gün genel sağlık sigortası primi ödeme gün sayısının olması gerekmektedir. www.ozdogrular.com

IV- ADAY ÇIRAK, ÇIRAK VE İŞLETMELERDE MESLEK EĞİTİMİ GÖREN ÖĞRENCİLERDE PRİM ORANLARI, PRİMLERİN ÖDENMESİ VE DİĞER HUSUSLAR

3308 sayılı Kanun’da belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası, diğerleri ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası yönünden sigortalı sayıldıkları yukarıda açıklanmıştı.

Öte yandan, 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinde yapılan düzenleme ile 01.03.2011 tarihinden itibaren prime esas kazancın %6’sı olarak belirlenmiştir. www.ozdogrular.com

Buna göre;

- %1’i kısa vadeli sigorta kolları,

- %5’i genel sağlık sigortası primidir.

Söz konusu primleri;

— Milli Eğitim Bakanlığı,

— Öğrencilerin eğitim gördükleri okullar,

— Öğrenim gördükleri yükseköğrenim kurumları,

ödemekle yükümlü tutulmuşlardır.

V- ADAY ÇIRAK, ÇIRAK VE İŞLETMELERDE MESLEK EĞİTİMİ GÖREN ÖĞRENCİLERE ÖDENECEK ÜCRETLERDE İSTİSNA

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 25. Maddesinde;

“Aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilere ödenecek ücret ve bu ücretlerdeki artışlar; aday çırak veya çırağın velisi veya vasisi veya kişi reşit ise kendisi; öğrenciler için okul müdürlüğü ile işyeri sahibi arasında Bakanlıkça belirlenen esaslara göre düzenlenecek sözleşme ile tespit edilir. Ancak, işletmelerde meslek eğitimi gören örgün eğitim öğrencilerine, asgari ücretin net tutarının yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde 30’undan yirmiden az personel çalıştıran işyerlerinde yüzde 15’inden, aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin yüzde 30’undan aşağı ücret ödenemez. www.ozdogrular.com

Aday çırak ve öğrencinin eğitim sırasında işyerinin kusuru halinde meydana gelecek iş kazaları ve meslek hastalıklarından işveren sorumludur.

Aday çırak, çırak ve öğrencilere ödenecek ücretler her türlü vergiden müstesnadır.

Aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilere sözleşmenin akdedilmesi ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun iş kazaları ve meslek hastalıkları ile hastalık sigortaları hükümleri uygulanır. Sigorta primleri i475 sayılı İş Kanunu’nun 33. maddesi gereğince bunların yaşına uygun asgari ücretin %50’si üzerinden Bakanlık ve mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumlarının bağlı olduğu üniversitelerin bütçesine konulan ödenekle karşılanır.”

hükmü yer almıştır. www.ozdogrular.com

6111 sayılı Kanun’un 64. maddesi ile 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 25. maddesinde yapılan değişiklik ile işletmelerde meslek eğitimi gören örgün eğitim öğrencilerine, asgari ücretin net tutarının 20 ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde %30’undan, 20’den az personel çalıştıran işyerlerinde %15’inden aşağı, aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin %30’undan aşağı ücret ödenmemesine imkan tanınmakla birlikte, aday çırak, çırak ve öğrencilere asgari ücretin %30’undan aşağı olmamak üzere yapılan ödemelerin gelir vergisinden istisna edilmesi hükmü aynen eskiden olduğu gibi geçerli kılınmıştır. www.ozdogrular.com

Ancak,

- 3308 sayılı Kanun’un 25. maddesine göre, aday çırak, çırak ve öğrencilere asgari ücretin %30’undan aşağı olmamak üzere yapılan ödemelerin tamamının gelir vergisinden istisna edilmesi,

- 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. maddesinin 12 numaralı bendine göre ise, 3308 sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu’na tabi çırakların asgari ücreti aşmayan ücretlerinin gelir vergisinden istisna edilmesi

gerektiği şeklinde iki farklı uygulama bulunmaktadır. www.ozdogrular.com

Bu nedenle, gerek 3308 sayılı Kanun’un 25. maddesinde aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin %30’undan aşağı ücret ödenemeyeceği belirtilmiş, dolayısıyla asgari ücretin %30’undan aşağı olmamak üzere herhangi bir tutar sınırlaması yapılmaksızın tamamının gelir vergisinden istisna edilmesi gerekir. Ancak, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. maddesinin 12 numaralı bendinde yer alan istisna hükmünde ise, söz konusu kişilerin ücretlerinin istisna edilmesinde, asgari ücret tutarı istisna edilmek suretiyle iki kanunda da, paralellik sağlanması gerekir. www.ozdogrular.com

VI- STAJ VE BURS İÇİN ÖĞRENCİLERE YAPILAN ÖDEMELERDE İSTİSNA

89 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde;

“Ücretin öğretim müessesesi tarafından ödenmesi halinde öğrencinin burslu veya burssuz olmasının bir önemi yoktur. Ücretin tahsil masraflarını deruhte edenler tarafından ödenmesi halinde ise, sadece şu şartın mevcut olup olmamasına bakılır. Şayet, ücret öğretim giderlerini üstlenmiş olanlar tarafından verilmiş ise, ödeme ister burs şeklinde, ister başka bir ad şeklinde olsun, istisna hükmü uygulanır. Hizmetin tahsil masraflarını deruhde eden kuruluşa bağlı işveren yanında yapılması halinde de gerekli istisnanın uygulanması lazım gelir. www.ozdogrular.com

Belirtilen şartlara haiz olmayan öğrencilere ödenen paralar, bu kimseler için ücret ödemesi sayılır.”

denilmiştir. www.ozdogrular.com

Bu Tebliğe göre, staj için([1]) öğrencilere yapılan ödemelerin istisna edilmesinde, öğrencilerin burslu([2]) olup olmadığına bu burslarında karşılıklı olup olmadığına bakılması gerekir. Burs almadan okuyan öğrencilere staj için yapılan ödemelerin ücret olarak vergilendirilmesi gerekir. Ancak, öğretim müesseseleri veya tahsil masraflarını deruhde edenler tarafından yapılması halinde, bu öğrencilerin burslu olup olmadığına bakılmaksızın gelir vergisinden istisna edilmesi gerekir([3]). www.ozdogrular.com

Bu açıklamalara göre, öğretim müesseseleri veya tahsil masraflarını deruhde edenler dışındaki müesseseler tarafından staj için öğrencilere yapılan ödemelerde istisna uygulanabilmesi için;

— Öğrencilerin burslu olup olmadığına,

— Bu bursların karşılıklı olup olmadığına,

bakılacaktır. www.ozdogrular.com

Öte yandan, karşılıksız olarak verilen söz konusu burslar, gelir vergisinin konusuna girmemekle beraber 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 28. maddesinin 1 ve 2. bentleri gereğince gelir vergisinden istisna edilmiştir. Ayrıca söz konusu ödemeler, veraset ve intikal vergisine de tabi değildir([4]). www.ozdogrular.com

VII- ÖĞRENCİLERE TAHSİL, TATBİKAT ADI ALTINDA YAPILAN ÖDEMELERDE İSTİSNA VE İŞLETME ACISINDAN GİDER OLARAK İNDİRİLMESİ

Aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler, meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu’nun 46. maddesine göre kısmı zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı 82. maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar sigortalı sayılmaktadırlar. www.ozdogrular.com

Söz konusu Kanun’un 81. maddesinde yapılan düzenleme ile 01.03.2011 tarihinden geçerli olmak üzere prime esas kazanç % 6 olarak belirlenmiştir.

Buna göre prim oranları:

— Kısa Vadeli Sigorta Kolları % 1,

— Genel Sağlık Sigortası %5

olarak belirlenmiştir.

A- RESMİ, ÖZEL VE ŞAHISLAR HESABINA “YABANCI MEMLEKETLERDE” TAHSİL VEYA STAJDA BULUNAN ÖĞRENCİLERE YAPILAN ÖDEMELERDE İSTİSNA

Gelir Vergisi Kanunu’nun 28. maddesinin 1 numaralı bendine göre, resmi ve özel müesseseler hesabına yabancı memleketlerde tahsilde ve stajda bulunan öğrencilere gider karşılığı olarak yapılan ödemelerin gelir vergisinden istisna edilmesi gerekir.

Ancak, özel müesseseler hesabına yabancı memleketlerde tahsilde veya stajda bulunan öğrencilere gider karşılığı olarak yapılan ödemelerin, 1416 sayılı Kanun’un 13. maddesine göre Milli Eğitim Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı’nca her yıl itibariyle resmi müesseselerce belirlenen tutarı kadarının istisna edilmesi gerekir. www.ozdogrular.com

B- RESMİ, ÖZEL MÜESSESELER VEYA SAHISLAR HESABINA “TÜRKİYE’DE TAHSİLDE BULUNAN ÖĞRENCİLERE” ÖDENEN İAŞE, İBATE VE TAHSİL GİDERLERİNDE İSTİSNA

Resmi, özel müesseseler veya şahıslar hesabına “Türkiye’de tahsilde bulunan öğrencilere”, bu kurum ve kuruluşlar tarafından yeme ve içme (iaşe) giderleri ile yatmak amacıyla yapılan (ibate) giderlerinin, gelir vergisinden istisna edilmesi gerekir.

C- ÖĞRENCİLERE, “TATBİKAT DOLAYISIYLA” ÖĞRETİM MÜESSESELERİ VEYA TAHSİL MASRAFLARINI DERUHDE EDENLER TARAFINDAN ÖDENEN ÜCRETLERDE İSTİSNA

Gelir Vergisi Kanunu’nun 28. maddesinin 3 numaralı bendine göre, öğrencilere tatbikat dolayısıyla öğretim müesseseleri veya tahsil masraflarının deruhde edenler tarafından verilen paraların, gelir vergisinden istisna edilebilmesi için;

- Öğretim müesseseleri veya tahsil masraflarını deruhde edenler (karşılayanlar) tarafından öğrencilere verilmesi,

- Hizmetin öğrenci tarafından bu sıfatının devamı sırasında ve öğrenimi ile ilgili olarak yapılması

gerekir. www.ozdogrular.com

D- TAHSİL VE TATBİKAT ÖDEMELERİNİN İŞLETME AÇISINDAN GİDER OLARAK İNDİRİLMESİ

128 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde; “…Gelir Vergisi Kanunu’nun 28. maddesinin 1 ve 2 numaralı bentleri uyarınca, bu bentlerde yazılı şartları müstesna tutulan tahsil ve tatbikat ödemeleri ve bu meyanda burslar; gelecekte yapılacak hizmetler karşılığı teşkil eden ücret ödemesi sayılmakta birlikte, söz konusu istisna hükmü gereğince gelir vergisine tabi tutulmayacaktır.” denilmiştir.

Söz konusu Tebliğe göre, öğrencilere tahsil ve tatbikat nedeniyle yapılan ödemeler istisna kapsamına girmekle beraber ücret olarak kabul edildiğinden, bu ödemelerin işletme açısından gelir vergisi mükellefi ise, safi kazancın tespiti için Gelir Vergisi Kanunu’nun 40. maddesinin 1 numaralı bendi uyarınca, genel giderler kapsamında işletmenin kazancından gider olarak indirilecektir. www.ozdogrular.com

Öte yandan, kurumlar vergisi mükellefi ise, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 6. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kurum kazancının safi tutarının tespiti için gider olarak indirilmesi gerekir. www.ozdogrular.com

Bu açıklamalara göre, öğrencilere yapılan ödemelerin tahsil ödemesi olarak kabul edilebilmesi için;

— Öğrencinin Türkiye’de tahsilde bulunması,

— Kendisine yeme ve yatma giderleri ile tahsil giderlerinin karşılanması amacına yönelik bir ödemede bulunulması,

— Ödemenin münhasıran öğrenciye yapılması,

— Ödeme yapan kurum veya şahıslar ile öğrenci arasında hizmet erbabı işveren ilişkisinin bulunmaması

gerekmektedir. www.ozdogrular.com

Bu konuda yayımlanan 3580 sayılı Öğretmen ve Eğitim Uzmanı Yetiştiren Yüksek Öğretim Kurumlarında Parasız Yatılı veya Burslu Öğrenci Okutma ve Bunlara Yapılacak Sosyal Yardımlara İlişkin Kanun’da([5]) “Her yıl burslu öğrencilere verilecek harçlık miktarı Milli Eğitim Bakanlığı’nın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu’nca tespit edilir.” hükmü yer almıştır.

Bu hükme göre, resmi ve özel müesseseler ile şahıslar hesabına Türkiye’de tahsilde bulunan öğrenciye iaşe, ibate ve tahsil gideri olarak ödenen paraların gelir vergisinden istisna edilmesi gerekir.

Söz konusu ödemelere uygulanan bu istisnaya ilişkin olarak herhangi bir miktar ile sınırlama getirilmemiştir. www.ozdogrular.com

VIII- TAHSİLDE BULUNAN ÖĞRENCİLER İÇİN YAPILAN GİYİM GİDERLERİNDE İSTİSNA

Tahsilde bulunanlardan yatılı olup olmadıklarına ve bu giderlerin kamu/özel veya şahıslar tarafından yapıldığına bakılmaksızın, tahsilde bulunan öğrencilere verilen giyim eşyası giderlerinin, Gelir Vergisi Kanunu’nun 27. maddesinin 3 numaralı bendine göre gelir vergisinden istisna edilmesi gerekir. www.ozdogrular.com

IX- MECBURİ HİZMET KARŞILIĞI OKUTULAN BURSLU VE PARASIZ YATILI STATÜSÜNDEKİ ÖĞRENCİLERE YAPILAN ÖDEMELERDE İSTİSNA

3580 sayılı Öğretmen ve Eğitim Uzmanı Yetiştiren Yükseköğretim Kurumlarında Parasız Yatılı veya Burslu Öğrenci Okutma ve Bunlara Yapılacak Sosyal Yardımlara İlişkin Kanunla öğretmen ve eğitim uzmanı yetiştiren yükseköğretim kurumlarının öğretmen ve eğitim uzmanı yetiştiren programların da, Milli Eğitim Bakanlığı adına mecburi hizmet karşılığı ön lisans, lisans ve lisansüstü öğrenim yapmaya hak kazanmış öğrencilere; “parasız yatılılık” şartları taşıyan öğrencilerin mecburi hizmet karşılığında barınma, beslenme, giyinme, öğrenim harcı ve harçlık gibi ihtiyaçlarının karşılanması, ayrıca “Bursluluk” şartları taşıyan öğrencilerin mecburi hizmet karşılığında belirlenecek miktarda para verilmek suretiyle desteklenmeleri sağlanmaktadır. www.ozdogrular.com

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. Maddesinde;

“Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.”

hükmü yer almıştır. www.ozdogrular.com

Ayrıca, tahsil ve tatbikat ödemeleri ile ilgili olarak 128 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde, “...Gelir Vergisi Kanunu’nun 28. maddesinin 1 ve 2 numaralı bentleri uyarınca, bu bentlerde yazılı şartlarla vergiden müstesna tutulan tahsil ve tatbikat ödemeleri ve bu meyanda burslar, gelecekte yapılacak hizmetler karşılığını teşkil eden ücret ödemesi sayılmakla birlikte, söz konusu istisna hükmü gereğince Gelir Vergisine tabi tutulmayacaktır.” denilmiştir. www.ozdogrular.com

Bu çerçevede, Milli Eğitim Bakanlığı’nca 3580 sayılı Kanun uyarınca mecburi hizmet karşılığı okutulan burslu ve parasız yatılı statüsündeki öğrencilere ödenen burs ücretlerinin, Gelir Vergisi Kanunu’nun 28. maddesine göre gelir vergisinden istisna edilmesi gerekmektedir.

X- LİSANS VE LİSANSÜSTÜ ÖĞRENİM YAPAN ÖĞRENCİ VE ÜCRETLİ PERSONELE YAPILAN ÖDEMELERDE İSTİSNA

A- LİSANS VE LİSANSÜSTÜ ÖĞRENİM YAPAN ÖĞRENCİLERE YAPILAN ÖDEMELERDE İSTİSNA

Milli Eğitim Bakanlığı’nca; 1416 sayılı Kanun ve buna bağlı yönetmeliklerde, her yıl itibariyle Milli Eğitim Bakanlığı, diğer bakanlıklar ve kurumlar hesabına resmi burslu statüde lisans ve lisansüstü öğrenim yapan öğrencilere yurtdışı ve yurtiçi aylıkları ve ek ödenekleri belirlenmektedir. www.ozdogrular.com

Buna göre, her yıl itibariyle yayımlanan Tebliğde, yurt dışında lisans öğrenimi yapan resmi-burslu öğrenciler ile lisansüstü (master, doktora, tıpta uzmanlık ve sanatta yeterlik öğrenimi yapan öğrencilere aylık burs ödemesi yapılacağı ve bu aylıktan da damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmayacağı belirtilmiştir.

Bu çerçevede, Milli Eğitim Bakanlığı, diğer bakanlıklar ve kurumlar hesabına resmi burslu statüde yurt dışında ve yurt içinde lisans ve lisansüstü öğrenim yapan öğrencilere ödenen aylıklardan damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmayacaktır.

B- LİSANS VE LİSANSÜSTÜ ÖĞRENİM YAPMAK AMACIYLA YURTDIŞINA GÖNDERİLEN PERSONELE YAPILAN ÖDEMELERDE İSTİSNA

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. maddesinde ücretin tarifi yapılmış, aynı Kanun’un 28. maddesinin 1. bendinde ise, resmi ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına yabancı memleketlerde tahsilde veya stajda bulunan öğrenci ve memurlara gider karşılığı olarak verilen paraların (özel müesseseler tarafından yapılan ödemeler, benzeri devlet öğrenci ve memurlarına verilen miktardan fazla olduğu takdirde, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur) (Asli görev veya memuriyet dolayısıyla alınan ücretler bu istisnaya dahil değildir) gelir vergisinden istisna edileceği hükme bağlanmıştır. www.ozdogrular.com

Bu hükümlere göre, merkezi Türkiye’de bulunan şirket tarafından yurt dışında yüksek lisans yapmak amacıyla gönderilen ücretli personele yapılan aylık ücret ödemelerinin, yukarıda yer alan istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamakta olup; anılan Kanun’un 61. maddesi gereğince ücret olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.

XI- YABANCI ÜLKE PERSONELİ İLE TÜRK PERSONELİNE VE ŞİRKET ORTAĞINA TAHSİL VE KURS AMACIYLA YAPILAN ÖDEMELERDE İSTİSNA

Önceki bölümlerde tahsil ve kurs amacıyla yapılan ödemelerin istisna edilebilmesine ilişkin şartlar açıklanmıştır. Buna göre, yabancı ülke uyruklu personel ile Türk personele bu amaçlarla yapılan ödemeler, bunların öğrenci olmamaları nedeniyle ücret olarak vergilendirilmesi gerekir. www.ozdogrular.com

Bu konuda Maliye Bakanlığı’na intikal eden olaylarda:

- “... Bölgesinde Ormancılık, Hayvancılık ve Zirai Mekanizasyon Eğitimi” konulu projede yer alan eğitim kurslarına katılacak yabancı ülke adaylarına anlaşma gereği ödenen harçlıkların, söz konusu kişilerin öğrenci olmamaları nedeniyle ücret olarak vergilendirilmesi gerekir.”([6])

—Yabancı dil kurslarına katılan personel için dil kursunu düzenleyen kuruluşa veya kursa katılan personele ödenecek ders ücretlerinin bir kısmının kurumlar tarafından karşılanması halinde, yapılan bu ödemelerin ücret ödemesi olarak kabul edilerek vergilendirilmesi gerekir.”([7]) www.ozdogrular.com

şeklinde görüş bildirilmiştir.

XII- ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE VERİLEN BURSLARIN İŞLETME ACISINDAN GİDER OLARAK İNDİRİLMESİ

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 13. Maddesinde, Kanun’un 1. maddesinde yazılı mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı ve safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

Bu hüküm uyarınca verilecek bursların:

— İşle ilgili olması, yani burs verilen kişilerin okulu bitirdikten sonra işletmede hizmet yükümlülükleri nedeniyle çalışacaklarını gösteren bir sözleşme düzenlenmesi ve bu durumun herhangi bir inceleme anında inceleme elemanına kanıtlanması,

— Burs verilecek bu kişilerin, Türkiye’nin her tarafında eğitim gören öğrencilerin katılabileceği bir yarışma sınavı sonunda sınavı sonunda sınavı kazanan kişilerden olması,

— Verilecek burs miktarının işin önemi ve genişliği ile orantılı olması

halinde kurum kazancının tespitinde gider olarak indirilebilecektir([8]). www.ozdogrular.com

Ramazan Cenk

Yaklaşım

http://www.ozdogrular.com/content/view/19698/