Yeni TTK ve kurumlar vergisi bakımından tüm yönleriyle kar payı avansıYeni TTK'nın 509'uncu maddesi ile anonim şirketler bakımından, 565'inci maddesi ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ve 644'üncü maddesi ile de limited şirketler bakımından kar payı avansı dağıtımına olanak sağlanmıştır. Yeni TTK'nın 509'uncu maddesine göre, kar payı avansı, Sermaye Piyasası Kanununa tabi olmayan şirketlerde, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının bir tebliği ile düzenlenir. 565 ve 644'üncü maddelerde de 509'uncu maddeye atıfta bulunulmuştur. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı da bu yetkiye istinaden 9 Ağustos 2012 tarihli Resmi Gazetede Kar Payı Avansı Dağıtımı Tebliği'ni yayımlamıştır. Yazımızda avans kar payı dağıtımını bu Tebliğ ile Kurumlar Vergisinin 6 nolu Genel Tebliği kapsamında tüm yönleri ile ele alarak uygulamada nasıl hareket edilmesi gerektiğini inceleyeceğiz.
Böylelikle, halka açık olmayan anonim şirketler ile limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler 9 Ağustos 2012 tarihinden itibaren kar payı avansı dağıtabileceklerdir. Öncelikle, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Tebliğindeki düzenlemeler ışığında konu ele alınacak, sonrasında ise 6 nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği düzenlemeleri incelenecektir.
Kar payı avansı dağıtabilmek için herhangi bir karar alınmalı mıdır?
Yukarıda saydığımız şirketlerin kâr payı avansı dağıtabilmeleri için,
- öncelikle, şirket genel kurulunca kâr payı avansı dağıtılmasına ilişkin karar alınması ve ayrıca,
- kâr payı avansı dağıtılacak hesap döneminde hazırlanan üç, altı veya dokuz aylık ara dönem finansal tablolara göre kâr edilmiş olması gereklidir.
Şirket genel kurulunca alınacak kararın içeriği neleri kapsamalıdır?
1- Şirket genel kurulunca kâr payı avansı dağıtımına karar verildiği durumda bu kararda ayrıca aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur.
- İlgili hesap dönemi sonunda, yıl içinde dağıtılan kâr payı avansını karşılayacak tutarda net dönem kârı oluşmaması durumunda, net dönem kârını aşan kâr payı avanslarının varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan serbest yedek akçelerden mahsup edileceği, serbest yedek akçe tutarının da dağıtılan kâr payı avanslarını karşılayamaması halinde fazla ödenmiş olan kâr payı avanslarının yönetim kurulu ya da müdürlerin ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği,
- İlgili hesap dönemi sonunda zarar oluşması durumunda;
a) Varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin öncelikle oluşan zararın mahsubunda kullanılacağı, bu akçelerin oluşan zararı karşılayamaması halinde dönem içinde dağıtılan kâr payı avanslarının tamamının yönetim kurulu ya da müdürlerin ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği,
b) Genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin, oluşan dönem zararından mahsubu sonrasında bakiye serbest yedek akçe tutarının dağıtılan kâr payı avanslarından indirileceği, indirim işlemi sonucunda dönem içinde dağıtılan kâr payı avansı tutarının bakiye serbest yedek akçe tutarını aşması halinde ise aşan kısmının yönetim kurulu ya da müdürlerin ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği.
2- Birinci fıkrada belirtilen hususlar, kâr payı avansı dağıtılacak hesap dönemi içinde yapılacak genel kurul toplantısında karara bağlanır.
Anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, genel kurulca bu yönde karar alınabilmesi için sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda hazır olması, bu nisabın toplantı süresince korunması ve toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğunun kâr payı avansı dağıtılması yönünde kullanılmış olması, limited şirketlerde ise toplantıda temsil edilen oyların salt çoğunluğunun kâr payı avansı dağıtılması yönünde olması gereklidir.
3-İlgili hesap dönemi öncesinde ödenen kâr payı avanslarının, ilgili olduğu yılın net dönem kârından mahsup edilmesi şarttır. Bu işlem yapılmadan, şirket genel kurulunca kâr payı dağıtılmasına ve kâr payı avansı ödenmesine karar verilemez.
Dağıtılacak kar payı avansının tutarı nasıl hesaplanacaktır?
Dağıtılacak kâr payı avansı,
Oluşan ara dönem karından;
(-)varsa geçmiş yıllar zararlarının tamamının, (-)vergi (kurumlar vergisi, gelir vergisi kesintileri, diğer vergi ve benzerleri), fon ve mali karşılıkların, (-)kanunlara ve sözleşmeye göre ayrılması gereken yedek akçelerin (1. tertip kanuni yedek akçeler, isteğe bağlı yedek akçeler), (-)varsa imtiyazlı pay sahipleri, intifa senedi sahipleri ve kâra katılan diğer kimseler için ayrılacak tutarlar, (-)varsa daha önceki ara dönemlerde ödenen kar payı avansı tutarı indirilerek,
“Kar payı avansına esas teşkil eden tutara” ulaşılacaktır.
“(-)Kar payı avansına esas teşkil eden tutarın yarısı indirildikten sonra”,
“Dağıtılabilecek kar payı avansı tutarına” ulaşılacaktır.
“Dağıtılabilecek kar payı avansı tutarından” da varsa, “(-)2. tertip yedek akçeler” indirilecektir.
Sonrasında kalan tutar “ödenecek kar payı avansı tutarı” olacaktır.
Kâr payı avansı ödemeleri nasıl yapılacaktır?
1- Kâr payı avansı, dağıtım tarihleri itibarıyla ortaklara payları oranında ödenecektir.
2- Kâr payı avansı, kârdan imtiyazlı paylara imtiyaz dikkate alınmadan ödenmelidir. İntifa senedi sahiplerine, ortak olmayan yönetim organı üyelerine ve ortaklar dışında kâra katılan diğer kimselere kâr payı avansı ödenemez.
3- Ortakların sermaye taahhüt borçları dışında şirkete borçlu olmaları halinde söz konusu borç ortağa ödenecek kâr payı avansından mahsup edilir.
4- Bir hesap döneminde kâr payı avansı dağıtan ve ardından sermaye artırımı gerçekleştiren şirket, aynı hesap döneminde tekrar kâr payı avansı dağıtmak istediğinde aşağıda belirtilen esaslara uyar.
a) Sermaye artırımı sonrasında yapılacak kâr payı avansı ödemesinde, yeni ortaklara öncelik verilir.
b) Söz konusu öncelik, eski ve yeni ortakların dönem içerisinde her pay için aldıkları toplam kâr payı avans tutarları eşitleninceye kadar devam eder.
c) Eski ve yeni ortakların hesap dönemi içerisinde her pay için aldıkları toplam kâr payı avans tutarları eşitlendikten sonra, kalan kâr payı avansı tutarı veya bir sonraki ara hesap döneminde ödenecek kâr payı avansı tutarı mevcut ortaklara payları nispetinde ödenir.
Kâr payı avansı işlemlerinde yönetim kurulu veya müdürlerin görevleri nelerdir?
1- Genel kurul tarafından kâr payı avansı dağıtılmasına karar verilmesi ve ara dönem finansal tablolara göre de kâr edilmiş olması halinde şirket yönetim organınca sırasıyla aşağıdaki görevler yerine getirilir.
- Kâr payı avansı dağıtımına ilişkin rapor hazırlanır ve bu raporda;
a) Kâr payı avansı dağıtımına dayanak oluşturan ara dönem finansal tabloların Kanunun 515'inci maddesinde belirtilen dürüst resim ilkesine uygun olarak hazırlandığı,
b) Dağıtılacak kâr payı avansı tutarının yukarıda anlattığımız şekilde hesaplandığı, belirtilir. Yapılan hesaplamalara ve diğer şartların yerine getirilmiş olduğuna dayanak teşkil eden belgeler bu rapora ek yapılır.
- Raporda tespit edilen kâr payı avansının ortaklara ödenmesine ve bu ödemelerin yapılma usulüne ilişkin karar alınır.
- Kâr payı avansı tutarları alınan kararı izleyen en geç 6 hafta içerisinde ödenir.
2- Hamiline yazılı pay senedi sahiplerine kâr payı avansı ödenirken gerekli güvence yönetim kurulu veya müdürler tarafından alınır.
3- Fazladan ödenen kâr payı avanslarının ortaklardan tahsil edilerek şirkete iadesine ilişkin işlemler yönetim kurulu veya müdürlerce yerine getirilir.
2012 yılı için kar payı avansı dağıtılmak istenmesi halinde hangi bilançolar esas alınacaktır?
2012 yılına ilişkin hesap döneminde kâr payı avansı dağıtacak şirketler, avans tutarının hesaplanmasında 6762 sayılı Eski Türk Ticaret Kanununa göre düzenlenen bilançoları esas alır. Kâr payı avansı dağıtımına ilişkin düzenlenecek raporda, kâr payı avansı dağıtımına dayanak oluşturan ara dönem bilançosunun gerçeğe uygun olarak düzenlendiği belirtilir.
Kurumlar Vergisi Tebliğinde kar payı avansına ilişkin düzenleme nasıldır?
6 nolu Kurumlar Vergisi Tebliğinin avans kar payı dağıtımına ilişkin olarak yapılan açıklamalarının girişinde, “kurumlar vergisi mükelleflerince avans kar payı dağıtımı yapılması halinde” denilerek mükellefler bakımından herhangi bir ayrım yapılmamıştır. 6 nolu Tebliğ ile herhangi bir ayrım yapılmaksızın, anonim şirket olsun, limited şirket olsun, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket olsun tüm kurumlar vergisi mükelleflerini kapsayan bir düzenleme yapılmıştır.
6 nolu Kurumlar Vergisi Tebliğindeki düzenlemelere göre, kurumlar vergisi mükelleflerince avans kar payı dağıtımı yapılması halinde, dağıtılan kar payları üzerinden elde edenin hukuki niteliğine göre vergi kesintisi yapılacaktır. Kesilen vergiler, avans kar payı dağıtımının yapıldığı aya ait muhtasar beyanname ile beyan edilecektir. Gelir Vergisi Kanunu (GVK) 94-6-b-i bendinde düzenlendiği üzere, tam mükellef kurumlar tarafından; tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve gelir vergisinden muaf olanlara dağıtılan kar paylarından stopaj yapılacaktır. Yani tam mükellef kurum ya da Türkiye'de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla kar payı elde eden dar mükellef kurumlara yapılacak olan avans kar payı ödemeleri üzerinden vergi kesintisi yapılmayacaktır.
Avans kâr payı dağıtımında kurum ortakları açısından elde etme, kurumun yıllık safi kazancının kesinleşip, kârın nakden veya hesaben dağıtıldığı, diğer bir ifadeyle avansın kâr dağıtım kararı uyarınca dağıtılan kârdan mahsup edildiği tarihte gerçekleşecektir. Şu kadar ki; bu süre, ilgili hesap dönemine ilişkin beyannamenin verilmesi gereken tarihi içeren hesap döneminin sonunu geçemeyecektir. Örneğin, 2013 yılında avans kar payı dağıtımı yapıldığını kabul ettiğimizde, mahsuplaşma işleminin en geç 2014 sonuna kadar yapılması şart olacaktır.
Avans kar payı dağıtılması halinde, KVK 13'üncü maddede düzenlenen transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümleri uygulanmayacaktır. Ancak, hesap dönemi itibarıyla zarar doğması veya safi kazancın avans olarak dağıtımı yapılan kârdan düşük çıkması halinde, transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümleri uygulanacaktır.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanarak Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile 9 Ağustos 2012 tarihinden itibaren kar payı avansı dağıtmak mümkün hale gelmiştir. Bu Tebliğin yasal zemini Yeni TTK'nın 509, 565 ve 644'üncü maddeleridir. Yeni TTK'nın bu maddeleri Kurumlar Vergisinin 6 nolu Tebliğinin de yasal zeminini oluşturmaktadır. Daha önce 1 nolu Kurumlar Vergisi Tebliğinin kar payı avansını düzenleyen bölümü yasal zemini olmadığı gerekçesi ile yargıda iptal edilmişti. Ancak, Yeni TTK düzenlemesi ile bu sorun ortadan kalkmıştır. Yine, kar payı avansına ilişkin olarak Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca önceden hazırlanan tebliğ taslağındaki senede bir defa avans kar payı dağıtımı yapılması, bağımsız denetçi raporunun zorunlu olması gibi birçok sorun da giderilmiştir. Vurgulamak gerekir ki, avans kar payı hesaplaması yapılırken dikkat edilmeli ve hesap dönemi sonunda zarar çıkması durumunda Kurumlar Vergisi bakımından transfer fiyatlandırılması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı durumu ile karşılaşılabileceği unutulmamalıdır.
Ekrem Öncü
ekrem.oncu@dkrdenetim.com
http://www.thelira.com/yazar/31/ekrem-oncu/2023
