Asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10’u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5 diğer çocuklar için % 5’idir.
Ücretin gerçek usulde vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi uygulanır.
Gelirin kısmî döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları esas alınır.
Asgarî geçim indirimi, gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan (0,15) oranının çarpılmasıyla bulunan tutarın, hesaplanan vergiden mahsup edilmesi suretiyle uygulanır. Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz.
İndirimin uygulamasında “çocuk” tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, “eş” tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder.
İndirim tutarının tespitinde mükellefin, gelirin elde edildiği tarihteki medenî hali ve aile durumu esas alınır. İndirim, yukarıdaki oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı, çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanır. Boşananlar için indirim tutarının hesabında, nafakasını sağladıkları çocuk sayısı dikkate alınır.
Bakanlar Kurulu, indirim konusu yapılacak toplam tutarın asgarî ücretin yıllık brüt tutarını aşmaması şartıyla asgarî geçim indirimi oranlarını artırmaya veya kanunî oranına kadar indirmeye yetkilidir.
16 yaşını doldurmuş işçilerin bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücretleri; 01.01.2011–30.06.2011 tarihleri arasında 26,55 TL,01.07.2011–31.12.2011 tarihleri arasında ise 27,90 TL olarak belirlenmiştir.01.01.2011–30.06.2011 tarihleri arasında aylık asgari ücret 796,50 TL, 01.07.2011–31.12.2011 tarihleri arasında ise 837,00 TL’dir.
Örnek–1
A şahsı bekârdır
2011 Yılında Geçerli Olan Yıllık Brüt Asgari Ücret Tutarı: 9.558 TL
(2011 yılından geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için belirlenmiş brüt asgari ücret 796,50 TL, yıllık brüt asgari ücret ise 796,50 x 12 = 9.558 TL’dir.)
Asgari Geçim İndirim Oranı (Bekâr/sadece kendisi için) %50
Asgari Geçim İndirim Matrahı (9.558 x % 50) 4.779 TL
Asgari Geçim İndirim Yıllık Tutarı (4.779 x %15) 716,85 TL
Asgari Geçim İndirim Aylık Tutarı (716,85: 12) 59,74 TL
A şahsına 59,74 TL ücretinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilerek ödenecektir.
A şahsı 2010 yılında aylık 54,68 TL alırken 2011 yılında 59,74 TL alacaktır. Aylık artış miktarı 5.06 TL, yıllık artış miktarı ise 60,72 TL’dir.
Örnek–2
A şahsı evlidir. Çoçuksuzdur. Eşi çalışmamaktadır ve herhangi bir geliri yoktur.
2011 Yılında Geçerli Olan Yıllık Brüt Asgari Ücret Tutarı: 9.558 TL
(2011 yılından geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için belirlenmiş brüt asgari ücret 796,50 TL, yıllık brüt asgari ücret ise 796,50 x 12 = 9.558 TL’dir.)
Asgari Geçim İndirim Oranı (kendisi için %50) %60
“ (geliri olmayan/çalışmayan eşi için %10)
(Toplam:%60)
Asgari Geçim İndirim Matrahı (9.558 x % 60) 5.734,80 TL
Asgari Geçim İndirim Yıllık Tutarı (5.734,80 x %15) 860,22 TL
Asgari Geçim İndirim Aylık Tutarı (860,22: 12) 71,69 TL
A şahsına 71,69 TL ücretinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilerek ödenecektir.
A şahsı 2010 yılında aylık 65,61 TL alırken 2011 yılında 71,69 TL alacaktır. Aylık artış miktarı 6.08 TL, yıllık artış miktarı ise 72.96 TL’dir.
Örnek–3
A şahsı evlidir. Eşi çalışmamaktadır ve herhangi bir geliri yoktur.10 yaşında 1 çocuğu vardır
2011 Yılında Geçerli Olan Yıllık Brüt Asgari Ücret Tutarı: 9.558 TL
(2011 yılından geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için belirlenmiş brüt asgari ücret 796,50 TL, yıllık brüt asgari ücret ise 796,50 x 12 = 9.558 TL’dir.)
Asgari Geçim İndirim Oranı (kendisi için %50) %67,5
“ (geliri olmayan/çalışmayan eşi için %10)
“ (bir çocuk için % 7,5)
(Toplam:%67,5)
Asgari Geçim İndirim Matrahı (9.558 x % 67,5) 6.451,15 TL
Asgari Geçim İndirim Yıllık Tutarı (6.451,15 x %15) 967,75 TL
Asgari Geçim İndirim Aylık Tutarı (967,75: 12) 80,65 TL
A şahsına 80,65 TL ücretinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilerek ödenecektir.
A şahsı 2010 yılında aylık 73,81 TL alırken 2011 yılında 80,65 TL alacaktır. Aylık artış miktarı 6.84 TL, yıllık artış miktarı ise 82.08 TL’dir.
Örnek-4
A şahsı Evlidir.Eşi çalışmaktadır.14 yaşında 1 çocuğu vardır.
2011 Yılında Geçerli Olan Yıllık Brüt Asgari Ücret Tutarı: 9.558 TL
(2011 yılından geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için belirlenmiş brüt asgari ücret 796,50 TL, yıllık brüt asgari ücret ise 796,50 x 12 = 9.558 TL’dir.)
Asgari Geçim İndirim Oranı (kendisi için %50) %57,5
“ (bir çocuk için % 7,5)
(Toplam:%57,5)
Asgari Geçim İndirim Matrahı (9.558 x % 57,5) 5.495,85 TL
Asgari Geçim İndirim Yıllık Tutarı (5.495,85 x %15) 824,38 TL
Asgari Geçim İndirim Aylık Tutarı (824,38: 12) 68,70 TL
A şahsına 68,70 TL ücretinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilerek ödenecektir.
A şahsı 2010 yılında aylık 62,88 TL alırken 2011 yılında 68,70 TL alacaktır. Aylık artış miktarı 5.82 TL, yıllık artış miktarı ise 69,84 TL’dir.
Örnek- 5
A şahsı evlidir. Eşi çalışmamaktadır herhangi bir geliri yoktur.8 ve 10 yaşında 2 çocuğu vardır.
2011 Yılında Geçerli Olan Yıllık Brüt Asgari Ücret Tutarı: 9.558 TL
(2011 yılından geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için belirlenmiş brüt asgari ücret 796,50 TL, yıllık brüt asgari ücret ise 796,50 x 12 = 9.558 TL’dir.)
Asgari Geçim İndirim Oranı (kendisi için %50) %75
“ (geliri olmayan/çalışmayan eşi için %10)
“ (birinci çocuk için % 7,5)
“ (ikinci çocuk için % 7,5)
(Toplam:%75)
Asgari Geçim İndirim Matrahı (9.558 x % 75) 7.168,50 TL
Asgari Geçim İndirim Yıllık Tutarı (7.168,50 x %15) 1.075,28 TL
Asgari Geçim İndirim Aylık Tutarı (1.075,28: 12) 89,61 TL
A şahsına 89,61 TL ücretinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilerek ödenecektir.
A şahsı 2010 yılında aylık 82,01 TL alırken 2011 yılında 89,61 TL alacaktır. Aylık artış miktarı 7.06 TL, yıllık artış miktarı ise 84,72 TL’dir.
Örnek–6
A şahsı evlidir. Eşi çalışmaktadır.10 ve 14 yaşında 2 çocuğu vardır.
2011 Yılında Geçerli Olan Yıllık Brüt Asgari Ücret Tutarı: 9.558 TL
(2011 yılından geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için belirlenmiş brüt asgari ücret 796,50 TL, yıllık brüt asgari ücret ise 796,50 x 12 = 9.558 TL’dir.)
Asgari Geçim İndirim Oranı (kendisi için %50) %65
“ (birinci çocuk için % 7,5)
“ (ikinci çocuk için % 7,5)
(Toplam:%65)
Asgari Geçim İndirim Matrahı (9.558 x % 65) 6.212,70 TL
Asgari Geçim İndirim Yıllık Tutarı (6.212,70 x %15) 931,91 TL
Asgari Geçim İndirim Aylık Tutarı (931,91: 12) 77,66 TL
A şahsına 77,66 TL ücretinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilerek ödenecektir.
A şahsı 2010 yılında aylık 71,08 TL alırken 2011 yılında 77,66 TL alacaktır. Aylık artış miktarı 6.58 TL, yıllık artış miktarı ise 78,96 TL’dir.
Örnek–7
A şahsı evlidir. Eşi çalışmamaktadır ve herhangi bir geliri yoktur.8,13,16 ve 20 yaşında 4 çocuğu vardır.20 yaşındaki çocuk üniversite öğrencisidir.
2011 Yılında Geçerli Olan Yıllık Brüt Asgari Ücret Tutarı: 9.558 TL
(2011 yılından geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için belirlenmiş brüt asgari ücret 796,50 TL, yıllık brüt asgari ücret ise 796,50 x 12 = 9.558 TL’dir.)
Asgari Geçim İndirim Oranı (kendisi için %50) %85
“ (geliri olmayan/çalışmayan eşi için %10)
“ (birinci çocuk için % 7,5)
“ (ikinci çocuk için % 7,5)
“ (üçüncü çocuk için % 5)
“ (dördüncü çocuk için % 5)
“ (Toplam:%85)
Asgari Geçim İndirim Matrahı (9.558 x % 85) 8.124,30 TL
Asgari Geçim İndirim Yıllık Tutarı (8.124,30 x %15) 1.218,65 TL
Asgari Geçim İndirim Aylık Tutarı (1.218,65: 12) 101,55 TL
A şahsına 101,55 TL ücretinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilerek ödenecektir.
A şahsı 2010 yılında aylık 92,95 TL alırken 2011 yılında 101,55 TL alacaktır. Aylık artış miktarı 8.06 TL, yıllık artış miktarı ise 96,72 TL’dir.
Sonuç:
Asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarına uygulanmaktadır. Bu nedenle 2011 Ocak ayından geçerli asgari ücret (aylık brüt:796,50,yıllık brüt: 796,50 x 12= 9.558 TL) tüm yıl için geçerli olacak diğer bir ifadeyle Temmuz ayındaki artış dikkate alınmayacaktır.
2011 Yılında Asgari Geçim İndirim Tutarları:
- Bekâr 59,74 TL
- Evli Eşi Çalışan Çoçuksuz 59,74 TL
- Evli Eşi Çalışan 1 Çoçuk 68,70 TL
- Evli Eşi Çalışan 2 Çoçuk 77,66 TL
- Evli Eşi Çalışan 3 Çoçuk 83,63 TL
- Evli Eşi Çalışan 4 Çoçuk 89,61 TL
- Evli Eşi Çalışmayan Çoçuksuz 71,69 TL
- Evli Eşi Çalışmayan 1 Çoçuk 80,65 TL
- Evli Eşi Çalışmayan 2 Çoçuk 89,61 TL
- Evli Eşi Çalışmayan 3 Çoçuk 95,58 TL
- Evli Eşi Çalışmayan 4 Çoçuk 101,55 TL
Alınan maaşın miktarına bakılmaksızın yıllık brüt asgari ücrete uygulanması ile bulunacak matrah üzerinden %15 oranında yıllık Asgari Geçim İndirimi hesaplanacaktır. Diğer bir ifadeyle maaşınız ne kadar yüksek olursa olsun asgari geçim indirimi için dikkate alınacak miktar 2011 yılı için 9.558 TL’dir. Yukarıdaki örnekten hareket edersek A şahsının 2011 yılı brüt gelirinin 20.000,30.000 veya 60.000 TL olması asgari geçim indirim miktarını etkilemeyecektir.
İşçi-Memur ayrımı gözetmeksizin asgari geçim indirimi yukarıda örneklenen şekilde uygulanacaktır.
Asgari geçim indiriminin çalışana ödenmemesi Vergi Kanunu ve İş Kanunu yönünden suç teşkil etmektedir. Diğer ifadeyle asgari geçim indirimini çalışana ödemeyen işverene idari para cezası uygulanacaktır.
Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan genel tebliğ esas alınarak asgari geçim indiriminin işçilere ödenmemesi, mükellefler adına mahsup edilmemesi gereken indirim olarak kabul edileceğinden, re’sen ya da ikmalen tarhiyat yapılarak vergi ziyaı cezası kesilecektir.
İş Kanunu yönünden uygulanacak ceza miktarı her işçi ve her ay için 123 TL’dir. Örneğin A…şirketinin 20 işçisi vardır. İşçilerine Ocak ve Şubat aylarında asgari geçim indirimini ödememiştir. A…şirketine İş Kanunu hükmü doğrultusunda uygulanacak para cezası 2 x 20 x 123= 4.920 TL’dir.
Asgari geçim indirimi ödenmeyen çalışanların Gelir Vergisi Kanunu yönünden işyerinin bağlı olduğu vergi dairesi müdürlüğüne veya il defterdarlığına, İş Kanunu yönünden ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına şikâyette bulunması gerekir.
Asgari geçim indiriminin ödenmemesi kanaatimce işçi açısından İş Kanunu 24/II-e maddesi gereğince haklı nedenle derhal fesih sebebidir. Örneğin; Ocak ve Şubat aylarında asgari geçim indirimi ödenmeyen işçi iş sözleşmesini tek taraflı sona erdirip, ücret ve benzeri haklarını (kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla çalışma vb.)işverenlikten talep edebilecektir
twitter.com/vergivekanunlar
http://vergivekanunlar.blogspot.com/
