Soru:Son 3.5yılda hangi kuruma daha fazla prim ödediyse vatandaş o kurum şartlarından emekli oluyor. Peki vatandaşın SSK’ya isteğe bağlı olarak ödemiş olduğu prim (01 Ekim 2007-30 Eylül 2008 yılları arası) 3.5 yıl hesabında dikkate alınır mı? Ertan ZEYBEK
Cevap: Son yedi yıl hesabında farklı sosyal güvenlik kurumlarına ödenen primler dikkate alınmakta. Belirttiğiniz tarihler arasında isteğe bağlı ödediğiniz primler son yedi yıl hesabında dikkate alınır. SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’na isteğe bağlı ödenen primlerin çalışarak ödenmiş primden farkı yoktur. Ancak, isteğe bağlı prim ödemesinin son yedi yıl hesabında dikkate alınabilmesi için son 2520 gün içinde olması gerekiyor.
İşverenin ücrete zam yapmaması işçiye haklı fesih sebebi verir mi?
Soru: İşyerim 5 yıldır zam yapmıyor ve geçinemiyorum. Tazminat vermemek için de işten çıkartmıyorlar. Kendim ayrılmam için bana baskı yapıyorlar. Kıdem tazminatını hangi yollarla alabilirim? Mustafa ÖCAL Cevap: 15 yıl sigorta ve 3600 gün priminiz varsa kıdem tazminatı alarak işinizden ayrılabilirsiniz. 15 yıllık sürenin aynı işyerinde geçmesi ve 3600 gün primin aynı işyerinde ödenmesi gerekmiyor. Bu şartları sağlayamıyorsanız kendi isteğinizle işten ayrıldığınızda kıdem tazminatını alabilmek için, iş akdini haklı bir nedenle feshetmeniz gerekiyor. Asgari ücret tespit komisyonu kararına göre; asgari ücretle çalışana bile yılda en az bir kere zam yapılıyor. Asgari ücretle çalışmayana yapılacak ücret zammı, iş akdiyle veya toplu iş sözleşmeleriyle belirlenmektedir. Gerek asgari ücrete yapılan zammın, gerekse iş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde belirlenen zammın verilmemesi, işçiye haklı nedenle iş akdini fesih hakkı verir. Şayet asgari ücretle çalışıyorsanız ve asgari ücret artışı yansıtılmıyorsa, iş sözleşmenizi feshedip kıdem tazminatı alarak ayrılabilirsiniz. Ancak, ücret artışının (zam oranının) sözleşmede yer almaması halinde, ücret artışı yapılmaması veya düşük zam yapılmış olması işçiye sözleşmeyi haklı nedenle fesih hakkı vermez. Bir diğer husus da mobbing (psikolojik taciz) uygulamasının işçiye haklı nedenle fesih hakkı vermesidir. İşten ayrılmanız için mobbing uygulandığını ispat edebiliyorsanız, iş akdinizi bu gerekçe ile fesheder ve kıdem tazminatınızı istersiniz. Vermezlerse iş mahkemesine dava açıp, mobbing uygulandığını mahkemede ispat ederseniz kıdem tazminatını mahkeme yoluyla alabilirsiniz.
Eşiniz iki doğumunu borçlanarak 1440 gün kazanabilir
Soru: Eşim 1 Mart 1975 doğumlu. 20 Ağustos 1990’da SSK’lı oldu. 1998’e kadar 390 gün primi ödedi. 1993 ve 2000 doğumlu 2 çocuğu var. Ayrıca 7 Nisan 2011’de tekrar SSK’lı olarak çalışmaya başladı. Doğum borçlanması yaptırabilir mi? Yaptırırsa ne zaman emekli olur? Uğur Öz/BURSA Cevap: Eşiniz 2000 yılındaki doğumunu borçlanarak 720 gün kazanabilir. 1993’teki doğum tarihinden sonraki iki yıllık sürede, sigortalı çalışmadığı günler için de doğum borçlanması yapabilir. 1993’teki doğumu sonrasındaki iki yıllık sürede de sigortalı çalışmadığını varsayarsak, iki doğumu borçlanarak 1440 gün kazanabilir. Eşiniz 20 yıl sigorta, 5450 gün prim ve 47 yaş şartlarına tabi. 3530 gün daha prim ödeyerek 7 Temmuz 2011 itibarıyla borçlanmayla 1920 güne yükselecek olan primini 5450 güne tamamlaması şartıyla, 1 Mart 2022’de emekli olabilir.
Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararını ek delil olarak sunabilirsiniz
Soru: Memuriyetten tazminat almadan ayrıldım. Belirttiğiniz gibi dilekçeme ret cevabı geldi ve idare mahkemesine 60 gün geçmeden dava açtım. Henüz bir gelişme yok. Ne yapmalıyım? M.Ali YILDIRIM Cevap: Emekli ikramiyesi almak için davanızı, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının Resmi Gazete’de yayımlandığı 9 Temmuz 2011 tarihinden önce açtığınızdan, mahkeme iptal kararı çerçevesinde karar verecektir. Mahkeme lehinize biteceğinden emekli ikramiyenizi alırsınız. Bu aşamada yapacağınız bir işlem yok. Ancak, 9 Temmuz 2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi’nin 12 Mayıs 2011 tarih, Esas: 2010/81 ve Karar: 2011/78 sayılı kararını mahkemeye ek delil olarak sunabilirsiniz.
Memurluktan ayrılıp emekli aylığı bağlanacak yaşın dolmasını çalışmadan bekleyebilirsiniz
Soru: 18 Nisan 1964 doğumluyum. 28 Şubat 1983’te SSK’lı oldum. 428 gün prim ödedim. 550 gün askerlik borçlanmasını da ödedim. 1 Nisan 1988’den itibaren Emekli Sandığı’na tabi olarak çalışmaktayım. Ne zaman emekli olabilirim? Mustafa GÖNEN Cevap: 25 yıl fiili hizmet süresi ve 49 yaş şartlarına tabisiniz. Fiili hizmet süresi şartını sağladığınızdan 18 Nisan 2013’te emekli olabilirsiniz. 25 yıllık fiili hizmet sürenizi doldurduğunuzdan işinizden ayrılarak, çalışmadan emekli aylığı bağlanmasını bekleyebilirsiniz. Ancak bu durumda, emekli ikramiyenizi 49 yaşınızı dolduracağınız tarihte alabilirsiniz. Emekli aylığınız da aynı tarihte bağlanır.
Çalıştığınız yer özel şirketse askerlik süreniz için kıdem tazminatı alamazsınız
Soru: Şeker fabrikasında çalışırken, 20 aylık askerlik borçlanmamı yaptım. Emekli olurken işyerine bildirdiğim halde 20 aylık askerlik borçlanmasının kıdem tazminatını alamadım. Ne yapmalıyım? Şükrü MENEK Cevap: Çalıştığınız şeker fabrikası kamuya aitse, yani kamu işçisi olarak çalışırken askerlik borçlanması yapmışsanız, borçlandığınız askerlik süreniz içinde, kıdem tazminatı almanız gerekir. Ancak şeker fabrikası özel şirketse, borçlandığınız askerlik süreniz için kıdem tazminatı alamazsınız.
Destek primi ödeyerek çalışan emekli, geçici iş görmezlik ödeneği alamaz
Soru: Destek primi ödeyerek çalışan emekli hastalanarak çalışamaz duruma düştüğünde geçici iş göremezlik ödeneği alabilir mi? Muharrem SAĞLAM Cevap: Destek primi ödeyerek çalışan emekli, iş kazası ve meslek hastalığına tutulduğu zaman geçici veya sürekli iş göremezlik ödeneği alabilir. Bunun dışındaki sağlık nedenleriyle geçici iş göremezlik ödeneği alamaz.
www.posta.com.tr/
