2011 (01.01.2011-31.12.2011) Yılında Elde Edilen Menkul Kıymet Gelirlerinin Vergilenmesi
Her yıl olduğu gibi, bu yıl da bir önceki senede değişik menkul kıymetlerden elde edilen menkul sermaye iratlarının vergileme rejimi anlaşılır örneklerle aşağıda sunulmaktadır.
1.Menkul Sermaye İradı Kapsamına Giren Gelirler
- Mevduat faizleri,
- Döviz tevdiat hesaplarından sağlanan faizler,
- Yurt dışı bankalardan sağlanan faizler,
- Yurt dışı yatırım fonlarından sağlanan getiriler,
- Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile diğer her türlü tahvil ve bono faizleri,
- Hisse senedi kâr payları (temettü gelirleri),
- İştirak hisselerinden doğan kazançlar,
- Tam ve dar mükellef kurumlardan elde edilen kâr payları (temettüler),
- Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kâr payları,
- Özel finans kurumlarınca kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında
ödenen kâr payları,
- Menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgelerine ödenen kâr
payları,
- Repo gelirleri,
- Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz
gelirleri,
- Her türlü alacak faizleri,
- Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının
satışından elde edilen bedeller,
- İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kâr
paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,
- Her çeşit senetlerin ıskonto edilmesi karşılığında alınan ıskonto
bedelleri,
- Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile
emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından çeşitli adlar altında
yapılan ödemeler,
- Kira sertifikalarından elde edilen gelirler.
2.Tüm Menkul Sermaye İratlarının Beyanı Zorunlu mudur?
MENKUL KIYMET VERGİLEME REJİMİ
MENKUL SERMAYE İRATLARI
• Tutarı Ne Olursa Olsun Beyan Edilmeyecekler
- Mevduat Faizleri
- Döviz Tevdiat Faizleri
- Repo Getirileri
- Yatırım Fonu Getirileri
- 01.01.2006''''dan İtibaren Çıkarılan DT ve HB Faizleri
- Katılım Bankası Kâr Payları
- Kira Sertifikaları
• 1.170 TL Eşik Değeri Geçtiği Takdirde Beyan Edilecekler
(2011 = 1.170 TL, 2012 = 1.290 TL)
- Alacak Faizleri
- Off-Shore Faizleri
- Yurt Dışı Mevduat Faizleri
- Yurt Dışı Yatırım Fonu Getirileri
- Senet İskonto Bedelleri
• 23.000 TL Eşik Değeri Geçtiği Takdirde Beyan Edilecekler
(2011 = 23.000 TL, 2012 = 25.000 TL)
- 31.12.2006 Tarihine Kadar Çıkarılan DT ve HB Faizleri
- Kâr Payları
3.Menkul Sermaye İratlarının Elde Edilme Zamanı
Menkul sermaye iradının elde etme zamanı, gelirin tabi olacağı vergileme rejiminin belirlenebilmesi yönünden önemlidir. Genel anlamda, menkul sermaye iratlarında elde etme, hukuki ve ekonomik tasarrufa bağlıdır. Gelir türlerine göre elde etme aşağıda belirtildiği şekilde gerçekleşir:
• Hisse senetlerinin kâr payları (temettü) bunların kurum tarafından ödenmeye başlandığı tarihte elde edilmiş sayılır. Kurumun kâr payı dağıtmayı kararlaştırdığı ve kâr paylarının emre hazır tutulduğu tarih elde etme tarihidir. Kâr payı ödemesi hisse senetlerinin bir banka şubesine ibrazı karşılığında bankaya transfer edilen paradan yapılacaksa, transferin yapıldığı tarihte emre hazır tutulduğu anlamına gelir. Paydaş kâr payını bankadan tahsil etmese bile hesaben menkul sermaye iradını elde etmiş sayılır.
• Tahvil ve bono faizlerinde elde etme tarihi faiz kuponunun üzerinde yazılı vade tarihidir.
• Mevduat faizlerinde, faiz peşin alınmışsa alındığı tarih, vade sonunda alınacaksa vade tarihi elde etme tarihidir.
• Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışında, satışın yapıldığı tarih elde etme tarihidir.
• Senetlerde iskonto bedeli iskontonun yapıldığı tarihte elde edilmiş sayılır.
• Katılım bankalarında (özel finans kurumlarında) açılan hesaplara ödenen kâr paylarında, kâr payının dağıtıldığı tarih elde etme tarihidir.
• Repo gelirlerinde elde etme, menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahhüdüyle edinildiği (iktisap edildiği) veya elden çıkartıldığı tarihtir.
• Menkul kıymet alım-satım kazançlarında satışın (elden çıkarmanın) gerçekleştiği tarih elde etme tarihidir.
• Tam mükellef gerçek kişilerin yabancı ülkelerde elde ettikleri menkul sermaye iratları, elde edenin bunları Türkiye''''de hesaplarına intikal ettirdiği yılda elde edilmiş sayılır. Maliye Bakanlığı, yabancı ülkelerde elde edilen menkul sermaye iratları bakımından da yukarıda yer verilen çerçevede belirlenen elde etme tarihlerine uyulmaktadır. Bir başka deyişle, yurt dışı menkul sermaye iratları Türkiye''''ye transfer edilmese dahi elde etme gerçekleşmiş kabul edilir.
4.İndirim Oranı (3) Uygulanarak Beyan Edilecek Menkul Sermaye İratları
TL türünden elde edilen ve beyanı zorunlu olan menkul kıymet gelirleri enflasyon indirimine tabi tutulur. Enflasyon indirimi yapıldıktan sonra kalan tutar o yıl için belirlenmiş asgari beyan sınırını (eşik değeri) aştığı takdirde beyanname verilir ve beyan edilen kazanç GVK 103''''üncü maddede yer alan vergi tarifesine göre vergilendirilir.
Ticari işletmelere dahil kazanç ve iratlar için indirim oranı uygulanması söz konusu değildir.
Dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen gelirler için indirim oranı uygulanmaz!
Gelir Vergisi Kanunu''''nun 76''''ncı maddesinin 5281 sayılı Kanunun 44''''üncü maddesiyle kaldırılan ikinci fıkrasında, Gelir Vergisi Kanunu''''nun 75''''inci maddesinin ikinci fıkrasının 5, 6, 7, 12 ve 14 numaralı bentlerinde yer alan menkul sermaye iratlarına (döviz cinsinden açılan hesaplara ödenen faiz ve kâr payları, dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilenler hariç) fıkrada belirtilen indirim oranının uygulanması suretiyle bulunacak kısmın, bu iratların beyanı sırasında indirim olarak dikkate alınacağı belirtilmişti.
Gelir Vergisi Kanunu''''nun indirim oranı uygulamasına yönelik 76''''ncı maddesinin ikinci fıkrası 01.01.2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere 5281 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmakla birlikte, anılan Kanunun Geçici 67''''nci maddesinin 9 numaralı fıkrası hükmü gereğince 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen her nevi tahvil ve Hazine bonolarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesinde 31.12.2005 tarihinde yürürlükte olan hükümler esas alınacağından, indirim oranı uygulaması ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamaların yapılmasında yarar görülmüştür.
İndirim oranı; Vergi Usul Kanunu''''na göre o yıl için tespit edilmiş olan yeniden değerleme oranının, aynı dönemde Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranına bölünmesi suretiyle tespit edilmektedir.
Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre 2011 yılı için tespit edilmiş olan yeniden değerleme oranı % 10,26''''dır. Bu dönemde Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranı ise % 8,12''''dir. (4)
Buna göre, 2011 yılı gelirlerine uygulanacak indirim oranı (% 10,26 / % 8,12) = % 126,4 olmaktadır. (5)
• 31.12.2005 öncesi ihraç edilen ve halen tedavül eden TL cinsinden her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler,
İndirim oranı uygulanmak suretiyle beyan edilecektir.
Dövize, altına veya başka bir değere endeksli kağıtlar ile her nevi alacak faizleri ve ticari işletmelere dahil kazanç ve iratlar için indirim uygulaması söz konusu değildir.
• Beyanname verme sınırı olan 23.000 (6) TL''''nin hesabında, indirim oranı uygulanabilecek menkul sermaye iratlarının tutarı, indirim oranı (% 126,4) uygulandıktan sonra kalan kısımlar itibariyle dikkate alınacaktır.
5.Devlet Tahvili ve Hazine Bonolarından Elde Edilen Gelirlerde İstisna Uygulaması
Devlet tahvili ve hazine bonolarına Gelir Vergisi Kanunu''''nun (GVK) Geçici 59''''uncu maddesi ile sağlanan istisna uygulaması 31.12.2007 tarihi itibariyle sona ermiştir.
6.Kâr Paylarının Vergilendirilmesi
• Gerçek kişilerce, tam mükellef kurumlardan elde edilen ve Gelir Vergisi Kanunu uygulaması bakımından kâr payı sayılan gelirler aşağıdaki gibidir:
- Her nev''''i hisse senetlerinin kâr payları,
- İştirak hisselerinden doğan kazançlar,
- Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kâr payları,
- Yatırım Ortaklıklarından elde edilen kâr payları.
• Tam mükellef kurumlardan elde edilen ve yukarıda sayılan kâr paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyana tabi başka gelirlerin bulunmaması halinde, gelir 23.000 (7) TL aşıyor ise beyan edilecektir.
• Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kurum bünyesinde kârın dağıtımı aşamasında yapılan vergi kesintisinin tamamı mahsup edilecektir. Söz konusu kesinti oranı, halka açık olan ve olmayan tüm şirketler için % 15 olarak uygulanmakta olup, mahsup sonrası kalan tutar genel hükümler çerçevesinde ret ve iade edilecektir.
6.1. Kurumların 31.12.1998 ve Daha Önceki Tarihlerde Sona Eren Hesap Dönemlerinde Elde Ettikleri Kazançlarını Dağıtmaları
Kurumların 01.01.1998-31.12.1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarını dağıtmaları halinde, gerçek kişilerce elde edilen bu kâr payları, tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir ve tevkifat yapılmayacaktır.
6.2. 01.01.1999-31.12.2002 Tarihleri Arasında Sona Eren Hesap Dönemlerine İlişkin Olup, Kurumlar Vergisinden İstisna Edilmiş Kazançlar ile Gelir Vergisi Kanunu''''nun Geçici 61''''inci Maddesi Kapsamında Vergi Kesintine Tabi Tutulmuş Olan Yatırım İndirimi İstisnasından Yararlanan Kazançların Dağıtılması
Gerçek kişilerce elde edilen kâr paylarının net tutarına elde edilen kâr payının 1/9''''u eklendikten sonra bulunan tutarın yarısı vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyan edilen tutarın 1/5''''lik kısmı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir. Dağıtılan bu kâr payları üzerinden tevkifat yapılmayacaktır.
6.3. Kira Sertifikalarından Elde Edilen Faiz Gelirleri
Sermaye Piyasası Kurulu''''nun 01.04.2010 tarih ve 27539 sayılı Resmi Gazete''''de yayımlanan Seri: III, No: 43 sayılı "KİRA SERTİFİKALARINA VE VARLIK KİRALAMA ŞİRKETLERİNE İLİŞKİN ESASLAR HAKKINDA TEBLİĞ"inde, kira sertifikası çıkarmak yoluyla fon sağlanmasına ilişkin düzenlemeler yer almaktadır.
Söz konusu tebliğe göre kira sertifikası; varlık kiralama şirketinin satın almak veya kiralamak suretiyle devraldığı varlıkların finansmanını sağlamak amacıyla düzenlediği ve sahiplerinin bu varlıklardan elde edilen gelirlerden payları oranında hak sahibi olmalarını sağlayan menkul kıymeti ifade etmektedir. Anılan menkul kıymete kira sukuku da denilmektedir.
Anılan tebliğin 7''''nci maddesine göre; kira sertifikası sahipleri, kendi tertiplerine ilişkin varlıklardan elde edilen gelirlerde payları oranında hak sahibidirler. Bu durum Varlık Kiralama Şirketi (VKŞ) esas sözleşmesine yazılır.
Her bir tertip kira sertifikasına konu varlıklar ve bu varlıklardan elde edilecek gelirler kira sertifikası sahipleriyle payları oranında ilişkilendirilmek suretiyle VKŞ''''nin muhasebe kayıtlarında izlenir.
Kira sertifikası sahiplerine yapılacak ödemelerin vadeleri yönetim kurulu tarafından belirlenir ve buna ilişkin bilgilere izahnamede veya nitelikli yatırımcılara yapılacak duyurularda yer verilir. Ödemeler VKŞ''''nin devraldığı varlıklardan kaynaklanan gelirlerden karşılanır.
VKŞ aynı anda tek bir tertip kira sertifikası ihraç edebilir. Tedavüldeki kira sertifikaları itfa edilmeden yeni bir kira sertifikası ihracı yapılamaz.
Bu tebliğ kapsamında ihraç edilmeyen menkul kıymetler için "kira sertifikası", kira sertifikası ihraç etmek üzere kurulmayan VKŞ''''leri ifade etmek için "varlık kiralama şirketi" veya bunlara eşdeğer ifadeler kullanılamaz. Bu hüküm 2499 sayılı Kanunun 4''''üncü maddesinin ikinci fıkrasında sayılan kurumlar tarafından yapılacak ihraçlar için uygulanmaz.
VKŞ''''ler tarafından çıkarılan kira sertifikalarından tam ve dar mükellef gerçek kişilerin elde ettiği gelirler % 10 gelir vergisi kesintisine tabidir. Bu kesinti nihai vergi olduğundan bu gelirlerin ayrıca beyan edilmesine veya başka gelirler nedeniyle beyanname veriliyorsa bu beyannameye dahil edilmesine gerek bulunmamaktadır.
VKŞ''''ler tarafından yurt dışında çıkarılan kira sertifikalarından sağlanan gelirlerde gelir vergisi kesintisi oranı kira sertifikalarının vadesine göre değişmektedir. Buna göre gelir vergisi kesintisi oranları şöyledir:
• Vadesi 1 yıla kadar olanlardan sağlanan gelirlerden % 10
• Vadesi 1 yıl ile 3 yıl arası olanlardan sağlanan gelirlerden % 7
• Vadesi 3 yıl ile 5 yıl arası olanlardan sağlanan gelirlerden % 3
• Vadesi 5 yıl ve daha uzun olanlardan sağlanan gelirlerden % 0
VKŞ''''lerin yurt dışına ihraç edilen kira sertifikalarından tam mükellef gerçek kişilerin elde ettiği gelirler bakımından yukarıdaki kesinti oranları ön vergileme niteliğindedir. Nihai vergileme; eşik değeri aşan tutarda bu gelirleri elde eden tam mükellef gerçek kişilerin yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeleri ile gerçekleşmektedir. Bir başka deyişle, 2011 yılında bu tür sertifikalardan 23.000.- TL (8)''''den fazla gelir elde edildiği takdirde, bunun yıllık beyanname ile beyan edilmesi ve bildirilen matrah üzerinden GVK''''nın 103''''üncü maddesi uyarınca gelir vergisi hesaplanması ve bu vergiden daha önce yapılmış kesintinin mahsup edilmesi gerekecektir.
7.Kimler Beyanname Verecek?
7.1. 01.01.2006 Tarihinden (GVK Geçici 67''''nci maddeden) Önce TL Cinsinden İhraç Edilen Devlet Tahvili (DT) Faiz Gelirinin Beyanı
Ata DENİZ, 01.03.2005 tarihinde ihraç edilmiş olan TL Devlet tahvilinden 2011 yılında brüt 20.000 TL tutarında faiz geliri elde etmiştir. Ata DENİZ''''in beyana tabi başka geliri bulunmamaktadır. Söz konusu DT % 0 oranında stopaja tabidir.
|---|-----------------------------------|-------------------|
| 1 | Faiz Geliri (DT/TL) | 20.000,00 TL |
|---|-----------------------------------|-------------------|
| 2 | İndirim Oranı (20.000 x % 126,4) | (-) 25.280,00 TL |
|---|-----------------------------------|-------------------|
| 3 | Kalan (1-2) | (-) 5.280,00 TL |
|---|-----------------------------------|-------------------|
| 4 | Asgari Beyan Sınırı (Eşik Değer) | 23.000,00 TL |
|---|-----------------------------------|-------------------|
| 5 | (3<4) 5.820 < 23.000 | BEYAN YOK |
|---|-----------------------------------|-------------------|Bu yıl enflasyondan arındırma oranı ya da indirim oranının % 126,4 çıkmış olması nedeniyle, indirim oranı uygulandıktan sonra beyan edilecek gelirler yönünden gelir vergisi çıkması olasılığı kalmamıştır. Bir başka deyişle, indirim oranına tabi gelirlerin tutarı ne olursa olsun beyan edilse bile vergi çıkmayacaktır.
7.2. 01.01.2006 Tarihinden (GVK Geçici 67''''nci maddeden) Önce İhraç Edilen Dövize, Altına veya Başka Bir Değere Endeksli Menkul Kıymetler ile Döviz Cinsinden Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu Faizleri
İndirim oranı uygulanmayacak olup, elde edilen menkul sermaye iratlarının toplam tutarı 23.000 (9) TL''''yi aşıyorsa beyanname verilecektir.
Akif SÖZERİ, 26.03.2005 tarihinde döviz cinsinden ihraç edilmiş olan Devlet tahvilinden 2011 yılında brüt 50.000 TL (10) tutarında faiz geliri elde etmiştir. Akif SÖZERİ''''nin beyana tabi başka geliri bulunmamaktadır. Söz konusu DT % 0 oranında stopaja tabidir.
|---|------------------------------------|-----------------|
| 1 | Faiz Geliri (DT/Döviz) | 50.000,00 TL |
|---|------------------------------------|-----------------|
| 2 | İndirim Oranı (% 126,4) | -.- |
|---|------------------------------------|-----------------|
| 3 | Kalan (1-2) | 50.000,00 TL |
|---|------------------------------------|-----------------|
| 4 | Asgari Beyan Sınırı (Eşik Değer) | 23.000,00 TL |
|---|------------------------------------|-----------------|
| 5 | 3>4 (50.000 > 23.000) | Beyan Var |
|---|------------------------------------|-----------------|
| 6 | Matrah | 50.000,00 TL |
|---|------------------------------------|-----------------|
| 7 | Hesaplanan Gelir Vergisi | 11.420,00 TL |
|---|------------------------------------|-----------------|
7.3. 01.01.2006 Tarihinden sonra Türk Lirası Cinsinden İhraç Edilen Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu Faizleri
01.01.2006 tarihinden itibaren ihraç edilen Devlet tahvili ve Hazine bonoları GVK''''nın Geçici 67''''nci maddesi kapsamında stopaja tabidir. Stopaj nihai vergilemedir. Ayrıca bu kazançların beyanı gerekmemektedir. 27.09.2010 tarihli ve 2010/926 sayılı Kararnamenin eki Karar 01.10.2010 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, bu tarihten itibaren elde edilecek Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu faiz gelirleri üzerinden dar ve tam mükellef ayrımı olmaksızın % 0 (sıfır) oranında stopaj söz konusudur.
7.4. 01.01.2006 Tarihinden Sonra İhraç Edilen Dövize, Altına veya Başka Bir Değere Endeksli (Döviz Cinsinden İhraç Edilenler Dahil) Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu Faizleri
Elde edilen faiz tutarının TL karşılığına indirim oranı uygulanmayacak olup, 23.000 (11) TL aşıyorsa beyanname verilecektir.
Örnek 1:
Utku NUR, 2011 yılında ihraç tarihi 30.10.2009 olan dövize endeksli Devlet Tahvilinden 50.000 ABD Doları döviz faiz geliri elde etmiştir. Faizin elde edildiği 30.10.2011 tarihindeki kur 1 ABD $ = 1.8 TL''''dir. Elde edilen faizin TL karşılığı (50.000 $ x 1.8 TL) = 90.000.- TL''''dir. Utku NUR''''un beyana tabi başka geliri bulunmamaktadır. Söz konusu DT % 0 oranında stopaja tabidir.
|---|------------------------------------|---------------|
| 1 | Faiz Geliri (DT/Döviz) | 90.000,00 TL |
|---|------------------------------------|---------------|
| 2 | İndirim Oranı (% 126,4) | -.- |
|---|------------------------------------|---------------|
| 3 | Kalan (1-2) | 90.000,00 TL |
|---|------------------------------------|---------------|
| 4 | Asgari Beyan Sınırı (Eşik Değer) | 23.000,00 TL |
|---|------------------------------------|---------------|
| 5 | Beyan Durumu 3>4 (90.000 > 23.000) | Beyan Var |
|---|------------------------------------|---------------|
| 6 | Hesaplanan Gelir Vergisi | 25.180,00 TL |
|---|------------------------------------|---------------|
| 7 | Mahsup Edilecek Gelir Vergisi | -.- |
|---|------------------------------------|---------------|
| 8 | Ödenecek Gelir Vergisi | 25.180,00 TL |
|---|------------------------------------|---------------|
Örnek 2:
Serdar ERDEMLİ, 2011 yılında ihraç tarihi 24.03.2009 olan dövize endeksli Devlet Tahvilinden 20.000 TL tutarında faiz geliri elde etmiştir. Serdar ERDEMLİ''''nin beyana tabi başka geliri bulunmamaktadır. Söz konusu DT % 0 oranında stopaja tabidir.
|---|----------------------------------|---------------|
| 1 | Faiz Geliri (DT/Döviz) | 20.000,00 TL |
|---|----------------------------------|---------------|
| 2 | İndirim Oranı (% 126,4) | -.- |
|---|----------------------------------|---------------|
| 3 | Kalan (1-2) | 20.000,00 TL |
|---|----------------------------------|---------------|
| 4 | Asgari Beyan Sınırı (Eşik Değer) | 23.000,00 TL |
|---|----------------------------------|---------------|
| 5 | (3<4) 20.000 < 23.000 | BEYAN YOK |
|---|----------------------------------|---------------|
7.5. Her Nev''''i Alacak Faizleri
• TL Türünden Olan Alacak Faizleri:
İndirim oranı (% 126.4) uygulanmayacak ve verilen borçlar karşılığı elde edilen faiz veya nema tutarı 1.170 (12) TL''''yi aştığı takdirde beyan edilecektir.
• Döviz veya Altın Türünden Olan Alacak Faizleri:
İndirim oranı (% 126,4) uygulanmayacak, altın türünden, para türünden veya döviz türünden elde edilen faiz veya nema tutarı 1.170 TL''''yi aştığı takdirde beyan edilecektir.
7.5.1. TL Alacak Faiz Geliri
Murat Utku EROL, 01.01.2011 tarihinde arkadaşına verdiği 300.000 TL borç karşılığında 31.12.2011 tarihinde 60.000 TL alacak faizi elde etmiştir. Murat Utku EROL''''un beyana tabi başka geliri bulunmamaktadır. Alacak faizlerinde gelir vergisi stopajı yoktur.
|---|---------------------------------|-----------------|
| 1 | Alacak Faiz Geliri (TL) | 60.000,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 2 | İndirim Oranı (% 126,4) | -.- |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 3 | Kalan (1-2) (Matrah) | 60.000,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 4 | Asgari Beyan Sınırı (Eşik Değer)| 1.170,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 5 | (3>4) 60.000,00 > 1.170,00 | Beyan Yapılacak |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 6 | Hesaplanan Gelir Vergisi | 14.680,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 7 | Mahsup Edilecek Gelir Vergisi | -.- |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 8 | Ödenecek Gelir Vergisi | 14.680,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
7.5.2. Döviz veya Altın Alacak Faiz Geliri
Erdoğan BOZDEMİR, 01.02.2011 tarihinde arkadaşına verdiği 100.000 Euro borç karşılığında 15.12.2011 tarihindeki 1 Euro=2,5 TL kur üzerinden 10.000 Euro (10.000 x 2.5=) 25.000 TL alacak faizi elde etmiştir. Erdoğan BOZDEMİR''''in beyana tabi başka geliri bulunmamaktadır. Alacak faizlerinde gelir vergisi stopajı yoktur.
|---|---------------------------------|-----------------|
| 1 | Euro Alacak Faiz Geliri | 25.000,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 2 | İndirim Oranı (% 126,4) | -.- |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 3 | Kalan (1-2) (Matrah) | 25.000,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 4 | Asgari Beyan Sınırı (Eşik Değer)| 1.170,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 5 | (3>4) 25.000,00 > 1.170,00 | Beyan Yapılacak |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 6 | Hesaplanan Gelir Vergisi | 4.670,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 7 | Mahsup Edilecek Gelir Vergisi | -.- |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 8 | Ödenecek Gelir Vergisi | 4.670,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
7.6. Kıyı Bankacılığından (Off-shore Bankacılıktan) Elde Edilen Faiz Gelirleri
1.170 (13) TL''''yi aşması halinde tamamı için beyanname verilecektir. (TL cinsinden açılmış hesaplardan elde edilen faiz gelirlerinde indirim oranı uygulaması sonucu kalan tutar dikkate alınacaktır.)
7.6.1. Döviz Off-shore Faiz Geliri
Batu KULAÇ, 2011 yılında 100.000 Euro anapara karşılığında 15.12.2011 tarihinde 12.000 Euro off-shore faizi elde etmiştir. Batu KULAÇ''''ın beyana tabi başka geliri bulunmamaktadır. Off-shore faizlerinde GV stopajı yoktur.
* 15.12.2011 tarihindeki banka işlem kuru 1 Euro= 2,5 TL''''dir. Bu duruma göre; 12.000 x 2.5= 30.000.- TL elde edilen faiz geliri tutarıdır.
|---|---------------------------------|-----------------|
| 1 | Euro Off-Shore Faiz Geliri | 30.000,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 2 | İndirim Oranı (% 126,4) | -.- |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 3 | Kalan (1-2) (Matrah) | 30.000,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 4 | Asgari Beyan Sınırı (Eşik Değer)| 1.170,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 5 | (3>4) 30.000,00 > 1.170,00 | Beyan Yapılacak |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 6 | Hesaplanan Gelir Vergisi | 6.020,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 7 | Mahsup Edilecek Gelir Vergisi | -.- |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 8 | Ödenecek Gelir Vergisi | 6.020,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
7.6.2. TL Off-shore Faiz Geliri
Çiğdem SELÇUK, 2011 yılında 300.000 TL anapara karşılığında 28.12.2011 tarihinde 70.000 TL off-shore faizi elde etmiştir. Çiğdem SELÇUK''''un başka geliri bulunmamaktadır. Off-shore faizlerinde gelir vergisi stopajı yoktur.
|---|---------------------------------|-----------------|
| 1 | TL Off-Shore Faiz Geliri | 70.000,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 2 | İndirim Oranı (% 126,4) | -.- |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 3 | Kalan (1-2) (Matrah) | 70.000,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 4 | Asgari Beyan Sınırı (Eşik Değer)| 1.170,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 5 | (3>4) 70.000,00 > 1.170,00 | Beyan Yapılacak |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 6 | Hesaplanan Gelir Vergisi | 18.180,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 7 | Mahsup Edilecek Gelir Vergisi | -.- |
|---|---------------------------------|-----------------|
| 8 | Ödenecek Gelir Vergisi | 18.180,00 TL |
|---|---------------------------------|-----------------|
7.7. Türkiye''''de Tam Mükellef Kurumlardan Elde Edilen Kâr Payları
Tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr payının brüt tutarının yarısı (1/2) gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar 23.000 (14) TL''''yi aşıyorsa beyanname verilecektir.
Örnek 1:
Tam mükellef bir kurum olan T. Garanti Bankası A.Ş. tarafından 2011 yılında hissedarı Nurdan EYLÜL adına brüt 200.000 TL tutarında kâr payı (temettü) tahakkuk ettirilmiştir. Söz konusu brüt tutar üzerinden kurum bünyesinde % 15 oranında (200.000 x % 15) = 30.000 TL gelir vergisi kesintisi yapılmış; kalan net tutar 170.000 TL Nurdan EYLÜL''''e 05.07.2011 tarihinde ödenmiştir. Nurdan EYLÜL''''ün beyana tabi başka bir geliri bulunmamaktadır.
|---|---------------------------------|--------------------|
| 1 | Brüt Kâr Payı | 200.000,00 TL |
|---|---------------------------------|--------------------|
| 2 | İstisna Tutarı (200.000 x 1/2) |(-) 100.000,00 TL |
|---|---------------------------------|--------------------|
| 3 | Kalan (1-2) (Matrah) | 100.000,00 TL |
|---|---------------------------------|--------------------|
| 4 | Asgari Beyan Sınırı (Eşik Değer)| 23.000,00 TL |
|---|---------------------------------|--------------------|
| 5 | (3>4) 100.000 > 23.000 | Beyan Yapılacak |
|---|---------------------------------|--------------------|
| 6 | Hesaplanan Gelir Vergisi | 28.680,00 TL |
|---|---------------------------------|--------------------|
| 7 | Mahsup Edilecek Gelir Vergisi | (-) 30.000,00 TL |
|---|---------------------------------|--------------------|
| 8 | Ödenecek Gelir Vergisi (6-7) | (-) 1.320,00 TL |
| | (İade Alınacak) | |
|---|---------------------------------|--------------------|
Örnek 2:
Tam mükellef gerçek kişi Güler Geçer, tam mükellef X Yatırım Ortaklığı A.Ş.''''den 2011 yılında yatırım ortaklığı kâr payı olarak brüt 60.000 TL elde etmiştir. Söz konusu brüt kâr payı üzerinden GKV 67''''nci madde uyarınca tahakkuk sırasında % 0 (60.000 x % 0) = 0,00 TL gelir vergisi kesintisi yapılmış ve 60.000.- TL net kâr payı 01.07.2011 tarihinde Güler Geçer''''e ödenmiştir. Güler Geçer''''in beyana tabi başka bir geliri bulunmamaktadır.
|---|---------------------------------|--------------------|
| 1 | Brüt Kâr Payı | 60.000,00 TL |
|---|---------------------------------|--------------------|
| 2 | İstisna Tutarı (60.000 x 1/2) | (-) 30.000,00 TL |
|---|---------------------------------|--------------------|
| 3 | Kalan (1-2) (Matrah) | 30.000,00 TL |
|---|---------------------------------|--------------------|
| 4 | Asgari Beyan Sınırı (Eşik Değer)| 23.000,00 TL |
|---|---------------------------------|--------------------|
| 5 | (3>4) 30.000 > 23.000 | Beyan Yapılacak |
|---|---------------------------------|--------------------|
| 6 | Hesaplanan Gelir Vergisi | 6.020,00 TL |
|---|---------------------------------|--------------------|
| 7 | Mahsup Edilecek Gelir Vergisi | (-) 0,00 TL |
|---|---------------------------------|--------------------|
| 8 | Ödenecek Gelir Vergisi (6-7) | 6.020,00 TL |
|---|---------------------------------|--------------------|
7.7.1. 1999-2002 Tarihleri Arasında Sona Eren Hesap Dönemlerinde Elde Edilen, Kurumlar Vergisinden İstisna Kazançlar ile Yatırım İndirimi İstisnasından Yararlanan Kazançların 2011 Yılında Dağıtımı Halinde Gerçek Kişilerce Elde Edilen Kâr Payları
Elde edilen kâr payının net tutarına bu tutarın 1/9''''u eklenerek bulunacak tutarın yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar 23.000 (15) TL''''yi aşıyorsa beyanname verilecektir. Tevkifat söz konusu değildir.
Örnek:
Ayhan CİNGİ, (X) Anonim Şirketinin 2000 yılında kurumlar vergisinden istisna olan kazancını 2010 yılında dağıtması sonucunda net 60.000 TL kâr payı elde etmiştir. Söz konusu kâr payları üzerinden kârın dağıtımı sırasında vergi kesintisi yapılmamıştır. Kâr payının net tutarına 1/9 oranındaki tutarın eklenmesi sonucu bulunacak [60.000+(60.000 x 1/9)]= 66.666 TL''''nin [60.000 TL + (60.000 TL x 1/9)] yarısı gelir vergisinden istisna tutulacak, kalan 33.333,33 TL tutar 23.000 TL beyan sınırını aştığından beyan edilecektir. Ayrıca, beyan edilen tutarın 1/5''''i olan 6.666,66 TL, (33.333,33 x 1/5) kesinti yoluyla alınmış bir vergi kabul edilerek hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.
|---|----------------------------------------|------------------|
| 1 | Kâr Payı Geliri | 60.000,00 TL |
|---|----------------------------------------|------------------|
| 2 | Kâr Payının 1/9''''u (60.000 x 1/9) | 6.666,00 TL |
|---|----------------------------------------|------------------|
| 3 | 1/9 Eklenmiş Kâr Payı (1+ 2) | 66.666,00 TL |
|---|----------------------------------------|------------------|
| 4 | GV İstisnası (66.666 x 1/2) |(-) 33.333,00 TL |
|---|----------------------------------------|------------------|
| 5 | Kalan (3-4) | 33.333,00 TL |
|---|----------------------------------------|------------------|
| 6 | Asgari Beyan Sınırı (Eşik Değer) | 23.000,00 TL |
|---|----------------------------------------|------------------|
| 7 | (5>6) 33.333,00 > 23.000 | Beyan Var |
|---|----------------------------------------|------------------|
| 8 | Matrah | 33.333,00 TL |
|---|----------------------------------------|------------------|
| 9 | Hesaplanan Gelir Vergisi | 6.919,91 TL |
|---|----------------------------------------|------------------|
| 10| Mahsubu Gereken 1/5''''lik Tutar (8 x 1/5)| 6.666,00 TL |
|---|----------------------------------------|------------------|
| 11| Ödenecek Gelir Vergisi (9-10) | 253,91 TL |
|---|----------------------------------------|------------------|
7.7.2. 1998 ve Öncesi Yıllarda Elde Edilen Kârın 2011 Yılında Dağıtılmasından Elde Edilen Kâr Payının Beyanı
Kurumların 31.12.1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarını dağıtmaları halinde, gerçek kişilerce elde edilen bu kâr payları, tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir. (Y) Anonim Şirketince 1998 yılında kurumlar vergisinden istisna olan kazancın 2011 yılında dağıtılması sonucu, anılan şirketin ortağı olan Melih CAN net 50.000 TL kâr payı elde etmiştir. Bu durumda Melih CAN''''ın beyanı gereken bir geliri bulunmamaktadır.
• Kurumların 1998 ve öncesi yıllarda elde ettikleri kazançlarını dağıtmaları halinde gerçek kişilerce elde edilen kâr payları tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecektir.
7.8. Varlık Kiralama Şirketleri Tarafından Yurt Dışına İhraç Edilen Kira Sertifikalarından Tam Mükellef Gerçek Kişilerin Elde Ettiği Gelirin Beyanı
Örnek:
Cemre Batıbeki, Z Varlık Kiralama Şirketi A.Ş. tarafından yurt dışı yatırımcılara yönelik olarak çıkarılan ve vadesi 1 yıllık olan kira sertifikasından 2011 yılında brüt 100.000.- TL gelir sağlamıştır. Söz konusu gelir üzerinden % 10 (100.000 x % 10) = 10.000.- TL gelir vergisi kesintisi yapılmıştır. Cemre Batıbeki''''nin beyana tabi başka bir geliri bulunmamaktadır.
|---|-------------------------------------|------------------|
| 1 | Brüt Kira Sertifikası Geliri | 100.000,00 TL |
|---|-------------------------------------|------------------|
| 2 | Enflasyon Arındırması (% 126,4) | -.- |
|---|-------------------------------------|------------------|
| 3 | Kalan (1-2) (Matrah) | 100.000,00 TL |
|---|-------------------------------------|------------------|
| 4 | Asgari Beyan Sınırı (Eşik Değer) | 23.000,00 TL |
|---|-------------------------------------|------------------|
| 5 | (3>4) 100.000 > 23.000 | Beyan Yapılacak |
|---|-------------------------------------|------------------|
| 6 | Hesaplanan Gelir Vergisi | 28.680,00 TL |
|---|-------------------------------------|------------------|
| 7 | Mahsup Edilecek Gelir Vergisi | (-) 10.000,00 TL |
|---|-------------------------------------|------------------|
| 8 | Ödenecek Gelir Vergisi (6-7) | 18.680,00 TL |
|---|-------------------------------------|------------------|
----------o----------
(1) Bu yazıda yer alan görüşler tümüyle yazarına ait olup, hiçbir biçimde yazarın görev yaptığı kurumu, T.C. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi''''ni, T.C. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi''''ni bağlamaz; yazarın görev yaptığı kurum ve üniversitelerin görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez. Yazıdaki tüm hata ve eksikliklerden yazarı sorumludur. Bu konularda doğrudan yazarına görüş, öneri ve soru yöneltilebilir. E-mail: ahmeterol@superonline.com
(2) T.C. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve T.C. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi.
(3) Enflasyondan arındırmaya ilişkin indirim oranı 2005 yılı için % 53.7, 2006 yılı için % 46.5, 2007 yılı için % 37.7, 2008 yılı için % 64.9, 2009 yılı için % 16.7, 2010 yılı için % 93.4, 2011 yılı için % 126.4 olarak belirlenmiştir.
(4) GVK 280 Seri No.lu Genel Tebliği, 26.12.2011 tarih ve 28154 sayılı Resmi Gazete.
(5) GVK 280 Seri No.lu Genel Tebliği, 26.12.2011 tarih ve 28154 sayılı Resmi Gazete.
(6) 2012 yılı için 25.000 TL''''dir.
(7) 2012 yılı için 25.000 TL''''dir.
(8) 2012 yılı için 25.000 TL''''dir.
(9) 2012 yılı için 25.000 TL''''dir.
(10) Bu tür döviz veya dövize endeksli kağıtlarda faiz ödemesi de döviz üzerinden gerçekleşmektedir. Örneklerin sade olması bakımından döviz ve kur işlemleri göz ardı edilmiştir. Aslında, elde edilen döviz faiz tutarının, elde edildiği günkü banka işlem kuru ile çarpımı sonucu bulunan faiz tutarıdır.
(11) 2012 yılı için 25.000 TL''''dir.
(12) 2012 yılı için 1.290.- TL''''dir.
(13) 2012 yılı için 1.290.- TL''''dir.
(14) 2012 yılı için 25.000 TL''''dir.
(15) 2012 yılı için 25.000 TL''''dir.
Doç. Dr. Ahmet EROL (1)
(Öğretim Üyesi (2), CPA, CFE)
Lebib Yalkın Dergisi Şubat 2012 Sayı 98
