Halka kapalı anonim, limitet ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde kar payı avansı dağıtımı esasları

Halka kapalı anonim, limitet ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde kar payı avansı dağıtımı esasları

a) Halka açık anonim şirketlerde durum

Bilindiği üzere, kar payı veya temettü avansı Türk hukukunda ilk kez halka açık anonim şirketler (HAAŞ) bakımından Sermaye Piyasası Kurulu'nca Seri: IV, No:27 "Sermaye Piyasası Kanunu'na Tabi Olan Halka Açık Anonim Ortaklıkların Temettü ve Temettü Avansı Dağıtımında Uyacakları Esaslar Hakkında Tebliğ" ile düzenlenmiştir..

Buna göre, dağıtılacak temettü avansı, ara dönem karından kanunlara ve esas sözleşmeye göre ayrılması gereken yedek akçeler ile vergi, fon ve mali karşılıklar ve varsa geçmiş yıllar zararlarının tamamı düşüldükten sonra kalan kısmın yarısını geçemez. Bir hesap döneminde verilecek toplam temettü avansı tutarı bir önceki yıla ait dönem karının kanunlara ve esas sözleşmeye göre ayrılması gereken yedek akçeler ile vergi, fon ve mali karşılıklar ve varsa geçmiş yıllar zararları düşüldükten sonra kalan kısmının yarısını ve genel kurulca onaylanan yılsonu bilançosunda yer alan olağanüstü yedek akçe tutarını aşamaz. Olağanüstü yedek akçe tutarına ilişkin sınır, ortaklığın geçmiş 2 yıllık mali tablolarında vergi öncesi dönem karı elde etmiş olması ve dağıtılacak temettü avansı tutarının tamamının, yılsonunda zarar oluştuğu veya oluşan karın dağıtılan temettü avansını karşılamaya yetmediği takdirde, geçmiş yıl olağanüstü yedek akçe tutarından karşılanamayan kısmın karşılanmasında kullanılmak üzere ortaklık lehine SPK tarafından belirlenecek esaslar dahilinde teminat altına alınması şartıyla uygulanmayabilir. Aynı hesap dönemi içinde birden fazla temettü avansı ödemesi yapıldığı takdirde, sonraki ara dönemlerde ödenecek temettü avansları hesaplanırken önceki ara dönemlerde ödenen temettü avansları indirilir. Önceki hesap döneminde ödenen temettü avansları mahsup edilmeden, sonraki hesap dönemlerinde ilave temettü avansı verilemez ve temettü dağıtılamaz.

b) Halka kapalı anonim şirketler (HKAŞ) ile limitet (LŞ) ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde (SPBKŞ) durum

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ise 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun (TTK) m. 509/f.3, m.565/f.2 ve m.644/f.1b hükümlerine dayanarak hazırladığı "Kar Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliğ"i (bakanlık tebliği) 09.08.2012 tarihli ve 28379 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olup, anılan bakanlık tebliği 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'na (SPKn) tabi olmayan anonim şirketler ile limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketleri kapsamaktadır. Anılan tebliğde, "kar payı" "net dönem karı veya serbest yedek akçeler (genel kanuni yedek akçelerin sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşan kısmı ile TTK ve sözleşme gereği ayrılanlar dışında genel kurulca ayrılmasına karar verilen yedek akçelerdir) üzerinden ortaklara ve kara katılan diğer kimselere genel kurulca dağıtılmasına karar verilen tutar"; "kar payı avansı" ise, "kar payından mahsup edilmek üzere ara dönem finansal tablolara göre oluşan karlar üzerinden bakanlık tebliği hükümlerine göre hesaplanan tutar" biçiminde tanımlanmıştır.

Bakanlık tebliğinin kar payı avansına ilişkin düzenlemeleri de şöyledir:

1. Kar payı avansı dağıtım şartları: SPK Kanunu'na tabi olmayan (halka kapalı) AŞ'ler ile LŞ ve SPBKŞ'lerin (kısaca şirketler) kar payı avansı dağıtabilmeleri için, şirket genel kurulunca kar payı avansı dağıtılmasına ilişkin karar alınması ve kar payı avansı dağıtılacak hesap döneminde hazırlanan 3, 6 veya 9 aylık ara dönem finansal tablolara göre kar edilmiş olması gereklidir.

2. Şirket genel kurulunca alınacak kararın içeriği: Şirket genel kurulunca kar payı avansı dağıtımına karar verildiği durumda bu kararda ayrıca;

a) İlgili hesap dönemi sonunda, yıl içinde dağıtılan kar payı avansını karşılayacak tutarda net dönem karı oluşmaması durumunda, net dönem karını aşan kar payı avanslarının varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan serbest yedek akçelerden mahsup edileceği, serbest yedek akçe tutarının da dağıtılan kar payı avanslarını karşılayamaması halinde fazla ödenmiş olan kar payı avanslarının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği,

b) İlgili hesap dönemi sonunda zarar oluşması durumunda;

— Varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin öncelikle oluşan zararın mahsubunda kullanılacağı, bu akçelerin oluşan zararı karşılayamaması halinde dönem içinde dağıtılan kar payı avanslarının tamamının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği,

— Genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin, oluşan dönem zararından mahsubu sonrasında bakiye serbest yedek akçe tutarının dağıtılan kar payı avanslarından indirileceği, indirim işlemi sonucunda dönem içinde dağıtılan kar payı avansı tutarının bakiye serbest yedek akçe tutarını aşması halinde ise aşan kısmının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği, hususlarının belirtilmesi zorunludur. Bu hususlar, kar payı avansı dağıtılacak hesap dönemi içinde yapılacak genel kurul toplantısında karara bağlanır. HKAŞ ve SPBKŞ'lerde, genel kurulca bu yönde karar alınabilmesi için sermayenin en az %25'ini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda hazır olması, bu nisabın toplantı süresince korunması ve toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğunun kar payı avansı dağıtılması yönünde kullanılmış olması, LŞ'lerde ise toplantıda temsil edilen oyların salt çoğunluğunun kar payı avansı dağıtılması yönünde olması gereklidir. İlgili hesap dönemi öncesinde ödenen kar payı avanslarının, ilgili olduğu yılın net dönem karından mahsup edilmesi şarttır. Bu işlem yapılmadan, şirket genel kurulunca kar payı dağıtılmasına ve kar payı avansı ödenmesine karar verilemez.

3. Dağıtılacak kar payı avansı tutarı ve hesaplanması: Dağıtılacak kar payı avansı; varsa geçmiş yıllar zararlarının tamamının, vergi, fon ve mali karşılıkların, kanunlara ve sözleşmeye göre ayrılması gereken yedek akçelerin, varsa imtiyazlı pay sahipleri, intifa senedi sahipleri ve kara katılan diğer kimseler için ayrılacak tutarların, oluşan ara dönem karından indirilmesi suretiyle hesaplanır. Ödenecek kar payı avansı, bu şekilde hesaplanan tutarın %50'sini geçemez. Aynı hesap dönemi içinde izleyen ara dönemlerde de kar oluşması halinde dağıtılacak kar payı avansı tutarı burada belirtilenlerin yanı sıra önceki ara dönem veya dönemlerde ödenmiş olan kar payı avansı tutarları da indirilerek hesaplanır. Ödenecek kar payı avansı, bu şekilde hesaplanan tutarın %50'sini geçemez.

4. Kar payı avansı ödemeleri: Kar payı avansı, dağıtım tarihleri itibarıyla ortaklara payları oranında ödenir. Kar payı avansı, kardan imtiyazlı paylara imtiyaz dikkate alınmadan ödenir. İntifa senedi sahiplerine, ortak olmayan yönetim organı üyelerine ve ortaklar dışında kara katılan diğer kimselere kar payı avansı ödenemez. Ortakların sermaye taahhüt borçları dışında şirkete borçlu olmaları halinde söz konusu borç ortağa ödenecek kar payı avansından mahsup edilir. Bir hesap döneminde kar payı avansı dağıtan ve ardından sermaye artırımı gerçekleştiren şirket, aynı hesap döneminde tekrar kar payı avansı dağıtmak istediğinde; a) Sermaye artırımı sonrasında yapılacak kar payı avansı ödemesinde, yeni ortaklara öncelik verilir. b) Söz konusu öncelik, eski ve yeni ortakların dönem içerisinde her pay için aldıkları toplam kar payı avans tutarları eşitleninceye kadar devam eder. c) Eski ve yeni ortakların hesap dönemi içerisinde her pay için aldıkları toplam kar payı avans tutarları eşitlendikten sonra, kalan kar payı avansı tutarı veya bir sonraki ara hesap döneminde ödenecek kar payı avansı tutarı mevcut ortaklara payları nispetinde ödenir.

5. Kar payı avansı işlemlerinde yönetim organının görevleri: Genel kurul tarafından kar payı avansı dağıtılmasına karar verilmesi ve ara dönem finansal tablolara göre de kar edilmiş olması halinde şirket yönetim organınca sırasıyla; a) Kar payı avansı dağıtımına ilişkin rapor hazırlanır ve bu raporda; 1) kar payı avansı dağıtımına dayanak oluşturan ara dönem finansal tabloların TTK'nın 515'inci maddesinde belirtilen dürüst resim ilkesine uygun olarak hazırlandığı, 2) dağıtılacak kar payı avansı tutarının bakanlık tebliğinde yer alan hükme uygun olarak hesaplandığı, belirtilir. Yapılan hesaplamalara ve diğer şartların yerine getirilmiş olduğuna dayanak teşkil eden belgeler bu rapora ek yapılır. b) Raporda tespit edilen kar payı avansının ortaklara ödenmesine ve bu ödemelerin yapılma usulüne ilişkin karar alınır. c) Kar payı avansı tutarları kararı izleyen en geç 6 hafta içerisinde ödenir. Hamiline yazılı pay senedi sahiplerine kar payı avansı ödenirken gerekli güvence yönetim organı tarafından alınır. Yazımızın (2) numaralı bölümünde belirtilen hususlarının ortaya çıkması halinde fazladan ödenen kar payı avanslarının ortaklardan tahsil edilerek şirkete iadesine ilişkin işlemler yönetim organınca yerine getirilir.

Diğer taraftan, mezkur bakanlık tebliğinin geçici 1'inci maddesine göre, 2012 yılına ilişkin hesap döneminde kar payı avansı dağıtacak şirketler, avans tutarının hesaplanmasında 29.06.1956 tarihli ve 6762 sayılı (mülga) TTK'ya göre düzenlenen bilançoları esas alacaklardır. Yazımızın (5) numaralı bölümünde belirtilen raporda, kar payı avansı dağıtımına dayanak oluşturan ara dönem bilançosunun gerçeğe uygun olarak düzenlendiği belirtilecektir.

Özetle, HKAŞ'ler, LŞ'ler ve SPBKŞ'ler bakımından, genel kurulca karar alınması ve dağıtımın yapılacağı yıla ait 3, 6 ve 9 aylık ara mali tabloların karla sonuçlandırılmış olması şartlarına bağlı olarak avans kar payı dağıtımı mümkündür. Ödenecek kar payı avansı, ara dönem karından öngörülen indirimler yapıldıktan sonra kalan tutarın %50'sini; aynı yıl içinde birden çok avans dağıtımı yapılması durumundaysa ilgili ara dönem karından öngörülen indirimlerin yanında dağıtılmış bulunan kar payı avanslarının da düşülmesi suretiyle bulunan tutarın %50'sini geçemez. Getirilen düzenlemelerin özellikle yıllara yaygın işlerle uğraşan şirketlere önemli katkılar sağlayabileceği söylenebilmekle birlikte, Maliye Bakanlığı'nın konuyla ilgili düzenlemelerinin de dikkate alınmasının gerekli olduğu düşünülmektedir.

Önemli Not: Maliye Bakanlığı'nın, 05.05.2012 tarihli ve 28283 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 6 Seri No'lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği'nin (KVGT) 20'nci maddesi ile değişik 1 Seri No'lu KVGT'nin "15.6.6. Avans kar payı dağıtımı" başlıklı maddesi şöyledir:

"Kurumlar vergisi mükelleflerince avans kar payı dağıtımı yapılması halinde, dağıtılan kar payları üzerinden elde edenin hukuki niteliğine göre vergi kesintisi yapılacaktır. Kesilen vergiler, avans kar payı dağıtımının yapıldığı aya ait muhtasar beyanname ile beyan edilecektir. Avans kar payı dağıtımında kurum ortakları açısından elde etme, kurumun yıllık safi kazancının kesinleşip, karın nakden veya hesaben dağıtıldığı, diğer bir ifadeyle avansın kar dağıtım kararı uyarınca dağıtılan kardan mahsup edildiği tarihte gerçekleşecektir. Şu kadar ki; bu süre, ilgili hesap dönemine ilişkin beyannamenin verilmesi gereken tarihi içeren hesap döneminin sonunu geçemeyecektir. Avans kar payı dağıtılması halinde, transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümleri uygulanmayacaktır. Ancak, hesap dönemi itibarıyla zarar doğması veya safi kazancın avans olarak dağıtımı yapılan kardan düşük çıkması halinde, transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümleri uygulanacaktır. Aynı husus, birden fazla takvim yılına yaygın inşaat ve onarım işlerinin bitiminde zarar doğması veya safi kazancın avans olarak dağıtımı yapılan kardan düşük olması halinde de geçerlidir. Bu nedenle, Gelir Vergisi Kanunu'nda belirtilen esaslara göre birden fazla takvim yılına yaygın inşaat ve onarım işleri ile uğraşan mükelleflerin, dağıtılabilecek avans kar payı tutarlarını, devam eden işlerin gerçekleşen maliyet ve hakedişleri arasındaki müspet farktan, kesinti suretiyle ödenen vergiler, varsa geçmiş yıl zararlarının tamamı ile kanunlara ve esas sözleşmeye göre ayrılmak zorunda olan yedek akçeler düşüldükten sonra kalan kısmın yarısı üzerinden hesaplamaları gerekmekte olup bu hesaplamanın yapılması için ayrıca bir bilanço düzenlemesine gerek bulunmamaktadır." Danıştay 4. Daire Başkanlığı'nın 18.10.2007 tarih ve 2007/2364 Esas No'lu kararı ile 03.04.2007 tarihli ve 26482 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 1 Seri No'lu KVGT' nin "15.6.6." bölümünün yürütmesi durdurulmuş olup, anılan Kararla ilgili olarak Maliye Bakanlığı tarafından Danıştay Vergi Daireleri Kurulu nezdinde itirazda bulunulmuştur.

Yavuz AKBULAK /

SPK Başkanlık Danışmanı

http://www.dunya.com/halka-kapali-anonim,-limitet-ve-sermayesi-paylara-bolunmus-komandit-sirketlerde--163014h.htm