YEMEK PARASI, ÇOCUK PARASI VE AİLE YARDIMINDA SGK PRİMİ VE GELİR VERGİSİ UYGULAMALARI
KONU : Ücretlilere ödenen yemek parası, çocuk parası ve aile yardımlarından SGK primi ve gelir vergisi kesilip kesilemeyeceği konularındaki yasal mevzuat ve uygulama şekli inceleme konusu yapılmıştır. 1-SGK Primi : 01-10-2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 Sayılı Yasa’nın 80. Maddesi 1. fıkrasında, hizmet akdi ile çalışanların( 4/a kapsamında) prime esas kazançlarının nasıl belirleneceği açıklanmıştır. 80. md. 1. Fıkrasının b bendi :‘‘ Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz. hükmünü taşımaktadır. Bu Kanuna dayanılarak çıkarılan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 97. Maddesi 1.fıkrası ‘‘Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları, Kanunun 80 inci maddesinin birinci fıkrasında öngörülen şekilde belirlenir’’ şeklindedir. 28-09-2008 tarih, 27011 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, 5510 Sayılı Kanunun 4 üncü Maddesinin Birinci Fıkrasının (a) ve (b) Bentleri Kapsamındaki Sigortalılar İle Sadece Genel Sağlık Sigortasına Tabi Sigortalıların Prime Esas Tutulacak Kazançlarına Dair Tebliğ’ de Kurum istisna oranlarını belirlemiştir. Son olarak, 01-09-2012 tarihinde 28398 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İşveren Uygulama Tebliği’nde bu konuda düzenleme yapılmış, 28-09-2008 tarihinde yayımlanan tebliğ yürürlükten kaldırılmıştır. Şu anda yürürlükte bulunan İşveren Uygulama Tebliği’nin 7-7. Maddesinde ‘‘Kısmen Prime Tabi Tutulacak Kazançlar’’ başlığı altında işçilere ödenen yemek ve çocuk parası ile aile yardımı düzenlenmiştir. Buna göre: Yemek Paraları (Yardımı): Sigortalılara yemek parası adı altında yapılan ödemelerin, işyerinde veya müştemilatında işveren tarafından yemek verilmemesi şartıyla, fiilen çalışılan gün sayısı dikkate alınarak 16 yaşından büyükler için belirlenen günlük asgari ücretin % 6 sının, yemek verilecek gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak miktarı, prime esas kazançların tespitinde dikkate alınmayacak, dolayısıyla bu tutardan prim kesilmeyecektir. Bu durumda, yemek parası adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar, Brüt Günlük Asgari Ücret X % 6 X (Ay İçinde Fiilen Çalışılan Gün Sayısı) Yemek Parası Verilen Gün Sayısı = İstisna Tutarı, Ödenen Yemek Parası - İstisna Tutarı = Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Yemek Parası, formülü vasıtasıyla hesaplanacaktır. Öte yandan, sigortalılara ay içinde yemek parası olarak nakit ödeme yapılmaksızın, çalıştıkları işyerinin dışında yemek üretimi yapan başka firma veya şahıslar tarafından (örneğin yemek kuponu karşılığında) gerek işyerinde, gerekse işyerinin dışında yemek verilmesi halinde, işverenlerce bu firma veya şahıslara fatura karşılığında yemek bedeli olarak ödenen fatura bedelleri prime esas kazanca dahil edilmeyecektir. Çocuk Zammı (Yardımı): Sigortalının hizmet akdinin devam etmesi şartıyla ve fiilen çalışmasının olup olmadığı üzerinde durulmaksızın; sigortalı veya isteğe bağlı sigortalı sayılmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan çocuklarından 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 05.06.1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitimi Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ya da işletmelerde mesleki eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın Kanuna göre malul olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarından en fazla iki çocuk (iki çocuk dahil) için çocuk zammı adı altında yapılan ödemelerin, çocuk başına 16 yaşından büyükler için belirlenen aylık asgari ücretin % 2'si oranındaki tutarı, aylık prime esas kazançların hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır. Bu durumda, çocuk zammı adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar; Brüt Aylık Asgari Ücret X % 2 X Çocuk Sayısı (İki Çocuğa Kadar) = İstisna Tutarı, Ödenen Çocuk Zammı - İstisna Tutar = Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Çocuk Zammı, formülü vasıtasıyla hesaplanacaktır. Aile Zammı (Yardımı): Sigortalılara aile zammı adı altında yapılacak ödemelerin, sigortalının hizmet akdinin devam etmesi şartıyla fiilen çalışmasının olup olmadığı üzerinde durulmaksızın, sigortalının eşinin Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmaması ve Kurumdan gelir veyahut aylık almaması durumunda, 16 yaşından büyükler için belirlenen aylık asgari ücretin % 10'u oranındaki tutar aylık prime esas kazançların hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır. Bu durumda, aile zammı adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar; Brüt Aylık Asgari Ücret X % 10 = İstisna Tutarı, Ödenen Aile Zammı - İstisna Tutarı = Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Aile Zammı, Formülü vasıtasıyla hesaplanacaktır. 2012 Yılında Uygulanacak İstisna Tutarları: SGK Başkanlığı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan, 2012-3 sayılı genelgede, 2012 yılında uygulanacak istisna tutarları aşağıdaki gibi belirlenmiştir. 5510 Sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalıların; - Yemek parası: 1/1/2012 ila 30/6/2012 tarihleri arasında ; 29,55 TL x % 6 = 1,77 TL (Günlük) 1/7/2012 ila 31/12/2012 tarihleri arasında; 31,35 TL x % 6 = 1,88 TL (Günlük) - Çocuk zammı( 1 çocuk için): 1/1/2012 ila 30/6/2012 tarihleri arasında ; 886,50 TL x % 2 = 17,73 TL (Aylık) 1/7/2012 ila 31/12/2012 tarihleri arasında; 940,50 TL x % 2 = 18,81 TL (Aylık) – Aile zammı (yardımı): 1/1/2012 ila 30/6/2012 tarihleri arasında ; 886,50 TL x %10 = 88,65 TL (Aylık) 1/7/2012 ila 31/12/2012 tarihleri arasında; 940,50 TL x % 10 = 94,05 TL (Aylık) tutarındaki kazançları, prime esas kazanca dahil edilmeyecektir. 2.GELİR VERGİSİ : a)Yemek yardımı : 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/2’nci maddesi hükmü gereği olarak , Hizmetli ve işçilerin işyerinde veya işyerinin müştemilatında iaşe ve ibate giderleri ,tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı safi kazancın tespit edilmesi aşamasında gider olarak kayıtlara intikal ettirilmektedir.Bu yasa maddesinden de anlaşılacağı üzere , çalışanlara verilen yemek konusunda herhangi bir miktar sınırlaması bulunmadığından yemek için yapılan giderlerin tümü kayıtlara intikal ettirilmektedir. Diğer taraftan ücretlerden istisnaların belirlendiği Gelir Vergisi yasasının 23.maddesinin 8.bendinde , ‘‘ Hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler (işverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 800.000 lirayı ( 2012: 11.70 TL’dir) aşmaması ve buna ilişkin ödemenin yemek verme hizmetini sağlayan mükelleflere yapılması şarttır. Ödemenin bu tutarı aşması halinde, aşan kısım ile hizmet erbabına yemek bedeli olarak nakden yapılan ödemeler ve bu amaçla sağlanan menfaatler ücret olarak vergilendirilir).’’ hükmü bulunmaktadır. Maliye Bakanlığının 280 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği 1.(2) maddesinde yemek yardımı ile ilgili istisna tutarı, 2012 yılında uygulanmak üzere, günlük 11.70 TL olarak belirlenmiştir. Çalışanlara Yemek parası olarak nakden ödeme yapılması halinde GV.Kanununun 23 / 8 maddesi uyarınca vergiye tabi tutulacaktır. b)Çocuk zammı: 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 25.maddesinin 4.bendi uyarınca çocuk zammı gelir vergisinden istisna edilmiştir. Ancak Devlet Memurlarına ödenen çocuk parası miktarını aşan kısmı gelir vergisine tabidir. ( 2012 yılı için çocuk başına: 17,21.-TL’dir) Süleyman İLHAN / E.Baş İş Müfettişi Av. Esma GÜLBENK http://gulbenkmusavirlik.com/YaziDetay.aspx?id=52 |
