Yönetim Kurulu Üyeleri Görevden Alınabilir Mi?
Bilindiği üzere anonim şirketlerin yönetim kurullarına ilişkin Yeni TTK ile önemli yeniliklergetirilmiştir. Bu yeniliklerden bazılarını daha önceki yazılarımızda farklı boyutları ile ele almıştık. Bu yazımızın konusunu ise, Yeni TTK ile yönetim kurulu üyelerinin nasıl görevden alınabileceği hususu oluşturacaktır.
Yeni TTK'nın 359'uncu maddesi ile yönetim kurulu üyelerinin sayısı ve niteliklerine ilişkin düzenleme yapılmıştır. Buna göre, anonim şirketin, esas sözleşmeyle atanmış veya genel kurul tarafından seçilmiş, bir veya daha fazla kişiden oluşan bir yönetim kurulu bulunur. Bir tüzel kişi yönetim kuruluna üye seçildiği takdirde, tüzel kişiyle birlikte, tüzel kişi adına, tüzel kişi tarafından belirlenen, sadece bir gerçek kişi de tescil ve ilan olunur; ayrıca, tescil ve ilanın yapılmış olduğu, şirketin internet sitesinde hemen açıklanır. Tüzel kişi adına sadece, bu tescil edilmiş kişi toplantılara katılıp oy kullanabilir. Yönetim kurulu üyelerinin ve tüzel kişi adına tescil edilecek gerçek kişinin tam ehliyetli olmaları şarttır. Üyeliği sona erdiren sebepler seçilmeye de engeldir.
362'nci madde düzenlemesi uyarınca ise, yönetim kurulu üyeleri en çok üç yıl süreyle görev yapmak üzere seçilir. Esas sözleşmede aksine hüküm yoksa, aynı kişi yeniden seçilebilir.
Konumuz olan yönetim kurulu üye ya da üyelerinin görevden alınması ise, Yeni TTK'nın 364'üncü maddesi ile düzenlenmiştir. Buna göre, yönetim kurulu üyeleri, esas sözleşmeyle atanmış olsalar dahi, gündemde ilgili bir maddenin bulunması veya gündemde madde bulunmasa bile haklı bir sebebin varlığı hâlinde, genel kurul kararıyla her zaman görevden alınabilirler. Yönetim kurulu üyesi olan tüzel kişi, kendi adına tescil edilmiş bulunan kişiyi her an değiştirebilir. 334'üncü madde hükmü ve görevden alınan üyenin tazminat hakkı saklıdır (334'üncü madde düzenlemesi kamu tüzel kişilerinin yönetim kurulunda temsili hususunu düzenlemektedir).
6762 sayılı Eski TTK düzenlemesine göre de, yönetim kurulu üyeleri esas sözleşme ile atanmış olsalar dahi, genel kurul kararı ile görevden alınabiliyorlardı ve görevden alınan yönetim kurulu üyesinin tazminat hakkı bulunmamakta idi.
Yeni TTK ile, yönetim kurulu üyesini görevden alabilmek için gündemde ilgili bir maddenin bulunması gerekmektedir. Ancak, haklı bir sebep bulunması durumunda gündemde madde bulunmasa dahi genel kurul kararı ile yönetim kurulu üyesi ya da üyeleri görevden alınabileceklerdir.Böylelikle, Yeni TTK ile yönetim kurulu üye ya da üyelerinin görevden alınabilmesi için genel kurulun gündeminde madde bulunması ya da haklı sebep şartı getirilmiş olmaktadır.
Genel kurulun güvenini yitiren, hakkında haklı bir sebep mevcut olan bir üyeyi genel kurulun gündeminde madde bulunmuyor gerekçesi ile, ileriki genel kurulda gündeme alarak görevden alma ilgili yönetim kurulu üyesinin bu tarihe kadar görevde kalmasını gerektirir ki, bu şirket bakımından sakıncalı hususlar doğurabilir. Bunu düşünen kanun koyucu kanuna gerekli ilaveyi yaparak, gündemle ilgili meseleyi açıklığa kavuşturmuş olmaktadır.
Kanun koyucu haklı sebebin niteliği ile ilgili olarak herhangi bir sınırlama getirmemiştir. Maddenin gerekçesinde, yolsuzluk, yetersizlik, bağlılık yükümünün ihlali, bir çok şirkette üyelik sebebiyle görevin ifasında güçlük, geçimsizlik, nüfuzun kötüye kullanılması haklı sebep olarak sayılmıştır. Örneğin, bilgisi ve ehliyeti ile yararlı olan bir üyenin politik nedenlerle görevine son verilmesi haklı bir sebep olarak kabul edilmeyebileceği de gerekçede vurgulanmıştır.
Yönetim kurulu üyesi ya da üyelerinin genel kurul kararı ile görevden alınması nasıl olacaktır?
Yeni TTK'nın 418'inci maddesi hükmüne göre, genel kurullar, bu Kanunda veya esas sözleşmede, aksine daha ağır nisap öngörülmüş bulunan hâller hariç, sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığıyla toplanır. Bu nisabın toplantı süresince korunması şarttır. İlk toplantıda anılan nisaba ulaşılamadığı takdirde, ikinci toplantının yapılabilmesi için nisap aranmaz. Kararlar toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile verilir.
Dolayısıyla, Yeni TTK'da veya esas sözleşmede daha ağır bir belirleme olmadığı sürece, sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığıyla toplanan genel kurulda hazır bulunanların oylarının çoğunluğu ile yönetim kurulu üyesi ya da üyelerinin görevlerine son verilebilecektir.
Tek kişilik anonim şirkette durum nasıl olacaktır?
Yeni TTK ile çok ortaklı bir anonim şirketin tek kişilik bir yönetim kurulu olabileceği gibi, birden fazla kişiden oluşan bir yönetim kurulu da olabilecektir. Yine, tek kişilik bir anonim şirketin tek kişilik bir yönetim kurulu olabileceği gibi, birden fazla kişiden oluşan bir yönetim kurulu da olabilir. Tek kişilik bir anonim şirketin genel kurulu da, tek kişiden oluşacaktır. Bu tek kişi, 418’inci madde uyarınca yüzde yüz pay sahibi olduğu için tek başına 364’üncü madde düzenlemeleri doğrultusunda ister tek kişiden, ister birden fazla kişiden oluşan yönetim kurulu üyesi olsun görevlerine son verebilecektir.
Görevden alınan yönetim kurulu üyesi ya da üyelerinin tescil ve ilan edilmesi de gerekmektedir.
Diğer yeni bir husus ise, Eski TTK uyarınca görevden alınan yönetim kurulu üyelerinin tazminat hakları bulunmamakta iken, Yeni TTK görevden alınan üyenin tazminat hakkının saklı olduğunu düzenlemiştir. Yani yönetim kurulu üyeliğinden alınan kişi tazminat talep edebilecektir.
Bu yazımızda anonim şirketlerde yönetim kurulu üyelerinin görevden alınması konusunu açıklamış olduk. Tek kişilik yönetim kurulunun görevden alınması halinde, genel kurulun yenisini ataması gerekmektedir. Aksi halde şirketin feshi gündeme gelebilir.
Değerli okurlarımız, herkesin bayramını içten dileklerimle kutlar, iyi bayramlar dilerim. Yola çıkacaklar lütfen dikkatli olalım!
Ekrem Öncü
http://www.thelira.com/yazar/31/ekrem-oncu/2101
