MALÛLLÜK AYLIĞI ALANLAR YENİDEN ÇALIŞABİLİR Mİ ?
Bilindiği gibi, çalışma gücünü en az % 60 oranında kaybetmeleri nedeniyle yasada aranılan diğer koşulları da yerine getiren sigortalılara maluliyet aylığı bağlanmaktadır. Ancak, kendilerine bu şekilde aylık bağlananların yeniden çalışmaya başlamaları veya işten ayrılmaları durumunda bazı işlemlerin yerine getirilmesi gerekmektedir. Yazımızda, bu konuda izlenmesi gereken hususlara değinilecektir.
1. Kimler malûl sayılmaktadır?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 25 inci maddesine göre, aynı Kanunun 4/a ve 4/b maddesi kapsamına giren sigortalıların, çalışma gücünü veya İş kazası veya meslek hastalığı sonucunda meslekte kazanma gücünü en az % 60 oranında kaybetmeleri halinde, bu sigortalılar malul sayılmaktadır.
Ancak, sigortalının bu durumlarını belgeleyebilmeleri için öncelikle SGK'nın ilgili birimine yazılı olarak talepte bulunmaları ve talepleri üzerine, yukarıda belirtilen çalışma güçlerinin Kurum Sağlık kurullarınca tespit edilmesi, bunun yanı sıra da sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başlanılan tarihten önce sigortalının çalışma gücünün yüzde 60'ını veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybetmemiş olması gerekmektedir.
Diğer taraftan, sigortalıya malûllük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının, en az on yıldan beri sigortalı olup, toplam olarak 1.800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması aranan diğer koşuldur. (4/b kapsamındaki sigortalılarının kendi sigortalılıklarından kaynaklanan genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur. 4/a kapsamında sigortalı olanlarda ise primin işverence ödenmesi koşulu bulunmamaktadır)
2. Maluliyet aylığının başlangıcı;
Kanunun 27 nci maddesinde de belirtildiği gibi, 4/a ve 4/b sigortalılarının malûllük aylığının;
- Malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden önce ise yazılı istek tarihini,
- Malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden sonra ise bu defa rapor tarihini,
izleyen ay başından itibaren başlaması gerekmektedir.
Öte yandan, sigortalı, aylığın başlangıç tarihinde geçici iş göremezlik ödeneği alıyorsa, malûllük aylığı geçici iş göremezlik ödeneğinin verilme süresinin sona erdiği tarihten sonraki aybaşından başlatılacak, ayrıca bağlanacak malûllük aylığı sigortalının almakta olduğu geçici iş göremezlik ödeneğinden fazla ise aradaki fark, tahsis talep veya rapor tarihine göre belirlenecek malûllük aylığının başlangıç tarihinden itibaren verilecektir.
3.Malûllük aylığının kesilmesi ve yeniden başlaması;
a) 5510 sayılı Kanuna göre, malûllük aylığının, sigortalının;
- Sigortalı olarak yeniden çalışmaya başladığı tarihi,
- Yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başladığı tarihi,
- Kontrol muayenesi sonunda malûl olmadığı hususunda düzenlenecek rapor tarihini,
takip eden ödeme dönemi başında kesilmesi gerekmektedir.
Bu duruma göre, yeniden çalışmaya başlamaları nedeniyle maluliyet aylığı kesilenlerin, Kanuna tabi çalıştıkları süre zarfında tüm sigorta kollarına (kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası) tabi prim ödemeleri gerekmektedir.
b) Kendilerine 01.10.2008 tarihinden önce veya sonra malullük aylığı bağlananların, bu tarihten sonra 4/a (SSK) kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlamaları halinde aylıkları kesilecek ve tüm sigorta kollarına tabi prim ödenecektir.
Aynı durumdaki kişiler, bağımsız çalışırsa veya vergi mükellefi ya da şirket ortaklığı gibi sebeplerle sigortalı olursa, malullük aylığı kesilmeyecek, malullük aylığından sadece % 15 oranında Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kesilecektir
c) Bağ-Kur (4-b) kapsamında 1 Ekim 2008 öncesinde malullük aylığı almakta olan sigortalılar;
- 4/a kapsamında sigortalı olursa, aylıklarından herhangi bir kesinti yapılmaksızın, işverenin ödediği ücretlerden SGDP kesilecektir.
- 4/b kapsamında sigortalı olurlarsa, malullük aylığı kesilmeksizin çalışabileceklerdir.
- 4/c kapsamında sigortalı olurlarsa aylıkları yine kesilmeyecektir.
Bir hususu hatırlatmak gerekirse, kendilerine 1 Ekim 2008 öncesinde Bağ-Kur'dan malullük aylığı bağlanan sigortalılar Bağ-Kur faaliyetlerine devam ettikleri halde malullük aylığı kesilmezken, 1 Ekim 2008 sonrasında malullük aylığı bağlanan Bağ-Kur'lu sigortalıların ticari faaliyette bulunmaları halinde malullük aylıkları kesilecektir.
Diğer taraftan, sigortalılığı sona erenlerin malullük aylıklarının bağlanması için yeniden yazılı istekte bulunmaları halinde, öncelikle kontrol muayenesine tabi tutulmaları ve bunun sonucunda daha önceki malullük hallerinin devamına karar verilmesi kaydıyla, yazılı taleplerini takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden malullük aylığı bağlanacaktır.
4. Kontrol muayenesinin önemi;
Gerek sigortalının isteği üzerine, gerekse Kurumca yaptırılan kontrol muayenesinde yeniden tespit edilecek malûllük durumuna göre, malûllük aylığının miktarı değişebilmektedir. Bu değişim, yeni malûllük durumuna esas alınacak rapor tarihini takip eden ödeme dönemi başından başlanarak geçerli olacaktır. Öte yandan, geçerli mazereti olmaksızın Kurumun kontrol muayenesi yapılmasına ilişkin yazısında belirtilen tarihten sonraki ödeme dönemi başına kadar kontrol muayenesini yaptırmayan sigortalıların malûllük aylığı, kontrol muayenesi için belirtilen tarihten sonraki ödeme dönemi başından itibaren kesilir.
Ancak, kontrol muayenesini Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten başlayarak;
-Üç ay içinde yaptıran ve malûllük durumunun devam ettiği tespit edilenlerin aylığı kesildiği tarihten,
-Üç ay geçtikten sonra yaptıran ve malûllük durumunun devam ettiği tespit edilenlerin aylığı, rapor tarihinden sonraki ay başından,
başlanarak yeniden bağlanır.
5.Sonuç:
Uygulamada bazen, işverenin haberi olmaksızın maluliyet aylığı almakta iken 4/a kapsamında çalıştırılan sigortalının (1) no'lu aylık prim ve hizmet belgesine dahil edilerek tüm sigorta kollarına tabi prim kesildiğine rastlanılmaktadır.
Bilindiği gibi, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 103/4. maddesine istinaden, daha önce belge türü veya kanun numarası hatalı seçilerek verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerinin düzeltilmesi amacıyla yasal süresi dışında yeniden verilmesi durumunda, belgede kayıtlı sigortalıların, gün sayıları ve ücretleri değişmemek kaydıyla, belgeler işleme alınabilmektedir. Öte yandan, sözü geçen belgelerden dolayı idarî para cezası uygulanmadığı gibi, belgelerin doğruluğu yönünde işveren kayıtlarından herhangi bir araştırılma da yapılmamaktadır.
Bu bakımdan, malullük aylığı almakta iken yeniden çalışmaya başlayan sigortalıların durumlarının yukarıdaki açıklamaya göre irdelenmesi ve sonucuna göre gerekiyorsa yeniden ilgili belge türü düzenlenerek SGK'ya verilmesinde yarar görülmektedir.
Hadi EYCE
SGK Uzmanı
SGK Başkanlığı E. Şube Müd.
kaynak : http://gulbenkmusavirlik.com/tr_mal-lluk-ayligi-alanlar-yeniden-calisabilir-mi-2524.html
