Memurların Emekliliğinde Püf Noktaları
Emeklilik kavramı üzerinde çok politik mülahazalarla çekiştirilmiş yamalı bohçaya dönmüş bir müessese. Birden çok kurumun faaliyet göstermesi, birden çok ayrı standartlı emeklilik müessesesinin ülkemizde yerleşik olması hesaplamaların bireylerin aklında karmaşa doğurmasına sebep olacak biçimde çeşitlenmesine yol açıyor. Buna 1999 ve 2002 yıllarında getirilen kategorize yaş hesabı gelince işler bilmeyenler için sarpa sarıyor.
Biz de işte bu nedenlerle öncelikle T.C. Emekli Sandığı iştirakçisi (4/1-c sigortalısı) memurlar ve sonra hizmet akdine tabi çalışan SSK (4/1-a) sigortalıları ile Bağ-Kur sigortalıları bağlamında ele almaya çalışarak merak edilen bu konuya örneklerle ışık tutacağız. Önceliğimiz memurlar olup bu konuda bugün püf noktalarına, daha sonra kadın ve sonra da erkek memurların normal emeklilik koşullarını sunacağız. Bilahare de SSK ve Bağ-Kur sigortalılarının emeklilik koşullarını örneklerle işleyeceğiz. Yazı dizimiz boyunca sizlerden gelecek sorular konuya çeşitli yönleriyle ışık tutmamızı kolaylaştıracaktır.
T.C. Emekli Sandığı'ndan Emeklilik Şartları
5434 Sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu ile belirlenen istekle emeklilik ve diğer emeklilik koşulları memurlar, 926 sayılı Kanuna tabi askeri personel, 2802 sayılı Kanuna tabi hakimler ve savcılar, 2914 sayılı Kanuna tabi akademik personel ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi çalışan sözleşmeli personel için geçerli bulunuyor.
Genel olarak 08.09.1999 tarihine kadar T.C. Emekli Sandığı iştirakçilerinden kadın ise 20, erkek ise 25 fiili hizmet yılını dolduranlar istedikleri tarihte yaş kaydı aranmaksızın emekliliğe hak kazanabilmekte iken 5434 sayılı Kanunda bir kısım değişiklikleri getiren 4447 sayılı Kanunla; Kanunun yürürlüğe girdiği 08.09.1999 tarihinden sonra memuriyete başlayan kadınların 58, erkeklerin 60 yaşını ve 25 fiili hizmet sürelerini doldurdukları takdirde bu haktan yararlanabilecekleri öngörülüyor.
Bununla birlikte 4447 sayılı Kanunla 5434 sayılı Kanuna eklenen Geçici 205 inci maddenin bir bölümü ile Geçici 206 ncı maddenin Anayasa Mahkemesi kararı ile iptal edilmesi ve söz konusu mahkeme kararının 23.05.2002 tarihinde yürürlüğe girmesi nedeniyle 01.06.2002 tarih ve 24772 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ve yayımı tarihinde yürürlüğe giren 23.05.2002 tarih ve 4759 sayılı Kanun ile 5434 sayılı Kanunun Geçici 205 inci maddesi yeniden düzenlenmiş ve bu düzenleme sonucunda emeklilikte kademeli geçiş süreci aşağıda belirtildiği biçimde düzenlenmiş bulunuyor.
Bunun yanı sıra, 08.09.1999'dan sonra kadın ise 20 erkek ise 25 fiili hizmet yılını tamamlayıp yaş şartını doldurmadan istifa ederek görevlerinden ayrılanların, diğer sosyal güvenlik kuruluşlarına son yedi yılda çoğunluğu elde edecek biçimde çalışmamış olmaları şartıyla açıkta iken yaş koşulunu sağlamaları halinde de emekliliklerini istemeleri mümkün bulunuyor.
Emekli Sandığı Yaş Hesabının Püf Noktaları
Emekli Sandığı hizmet hesaplamalarında ay hesabı esastır. Buna binaen ayın 15'i olan ay başı dışında bir tarihte göreve başlayanların o ilk bir aydan eksik süreli görev dönemine ilişkin maaşlarına Emekli Sandığı keseneği ve karşılığı uygulanmaz. Aynı şekilde ay sonu dışındaki bir tarihte görevden ayrılmalarda ise peşin alınan maaştan tam bir aylık kesenek kesilir ve bu nedenle de o ay için hizmet tam ay sayılır.
Milat Tarihi nedir?
Yaş kategorisini getiren yasanın yürürlük tarihi olan 23.05.2002 tarihinde 15.05.2002-14.06.2002 maaşı peşin olarak alınıp keseneği de 14.06.2002 tarihine kadar kesilmiş olduğundan T.C. Emekli Sandığı iştirakçilerinin yaş hesabındaki milat tarihinin de 15.06.2002 tarihi itibariyle yapılması gerekiyor. SGK'nın uygulaması da bu tarihe dayanarak yapılıyor.
Hizmet hesabı ay üzerinden
Diğer bir nokta da memur maaşlarının ayın 1'inden 15'ine taşındığı Ekim 1987 ayında hem ayın 1'inde hem de ayın 15 'inde kesenek ödendiğinden bu tarihten önceki memuriyet başlangıçlarında ayın 1'inin sonrasında ise aynı 15'inin esas alınması gerekiyor.
Tabii ilk defa Ekim 2008'den sonra memur olanların tüm bu özelliklerden ayrık olarak ve tıpkı SSK sigortalıları gibi ay ortasında başlasa bile hangi gün başlamışsa o tarihten sigortalılığının sayılması, hangi gün memuriyetten ayrılmışsa da o tarihten itibaren 4/1-c sigortalılığın sona ermiş olması gerektiğini ifade edelim.
Yaş hesabı farklı
SSK statüsünden emeklilikte gün sayısı ve sigortalılık süresi ayrık olduğundan birkaç gün bile olsa eski tarihlerde sigortalılığa başlamış olmanın emeklilik şartlarının belirlenmiş olması için yeterli olduğunu, buna karşın T.C.Emekli Sandığı'ndan emeklilikte 23.05.2002 tarihi (yani 14.06.2002) itibariyle kadınlar için 20 yılın (7200 günün) erkekler için 25 yılın (9 bin günün) dolmasına kalan süreye göre yaş tespiti yapıldığını da göz önünde bulundurmak gerekiyor.
Son yedi yıl kavramı geçerli
Her ne kadar 2829 sayılı Hizmet Birleştirme Kanunu mülga bile olsa sigortalılığa 01.05.2008'den önce başlayan sigortalılar için uygulanacağını, bu nedenle de son yedi yıl kavramının daha uzun yıllar fonksiyonunu yerine getireceğini de unutmamak gerektiğini vurgulayalım.
Yaştan Emeklilik
ŞEVKET TEZEL / ALİTEZEL.COM
