İdari Para Cezalarında Tahsil Zamanaşımı Süresi / Mehmet Fatih GELERİ

 

İdari Para Cezalarında Tahsil Zamanaşımı Süresi

 

İdari para cezalarının tahsilinde dikkate alınacak zamanaşımı süresi, belgenin, işverenlerce kendiliğinden verilip verilmediği veya mahkeme kararlarına/denetim ve kontrolle görevli memurlarca yapılan tespitlere/kamu kurum ve kuruluşlarından alınan yazılara istinaden işverenlerce veya Kurumca re’sen düzenlenip düzenlenmediği üzerinde durulmaksızın, tebliğ edilen idari para cezasının yasal ödeme süresinin son gününde geçerli olan kanun hükümlerine göre tespit edilecektir.

a. Yasal ödeme süresinin son günü 30.9.2008 veya önceki bir tarihe rastlayan idari para cezalarının zamanaşımı süresi

- 5.8.2003 veya önceki bir tarihte tebliğ edilmiş olan idari para cezalarında yasal ödeme süresi, tebliğ tarihinden itibaren 7 gün,

 

- 6.8.2003 veya sonraki bir tarihte tebliğ edilmiş olan idari para cezalarında yasal ödeme süresi, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün,

olarak dikkate alınacaktır.

Bu bağlamda, yukarıda belirtilen süreler dikkate alınmak suretiyle idari para cezalarının ödeme süresinin sona erdiği tarihin,

 

- 7.12.1993 veya önceki bir tarihe rastlaması halinde, tahsil zamanaşımı süresi, Borçlar Kanunu hükümlerine istinaden, ödeme vadesinin sona erdiği tarihi takip eden günden itibaren on yıl,

 

- 8.12.1993 ila 5.7.2004 tarihleri arasına rastlaması halinde, tahsil zamanaşımı süresi,

6183 sayılı Kanun hükümlerine istinaden, ödeme vadesinin sona erdiği tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren beş yıl,

 

- 6.7.2004 ila 30.9.2008 tarihleri arasına rastlaması halinde, tahsil zamanaşımı süresi, Borçlar Kanunu hükümlerine istinaden, ödeme vadesinin sona erdiği tarihi takip eden günden itibaren on yıl,

 

olarak dikkate alınacaktır.

b. Yasal ödeme süresinin son günü 1.10.2008 veya sonraki bir tarihe rastlayan idari para cezalarının zamanaşımı süresi

5510 sayılı Kanunun 102 nci maddesine göre idari para cezalarının tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde ödenmesi gerekmektedir.

Yasal ödeme süresinin son günü 1.10.2008 veya sonraki bir tarihe rastlayan idari para cezalarının tahsilinde dikkate alınacak zamanaşımı süresi, “Kurumun prim ve diğer alacakları ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak on yıllık zamanaşımına tâbidir.” hükmüne istinaden, ödeme süresinin dolduğu onbeşinci günü takip eden takvim yılı başından itibaren on yıl olarak dikkate alınacaktır.

Örnek 18- 17.4.2010 tarihinde sigortalı çalıştırmaya başlayan, ancak işyeri bildirgesini yasal süresi dışında Kuruma veren işveren hakkında uygulanan idari para cezasının, 25.5.2010 tarihinde tebliğ edildiği varsayıldığında, idari para cezasının ödeme süresi 9.6.2010 tarihinde sona ermektedir. Dolayısıyla, bahse konu idari para cezasına ilişkin on yıllık zamanaşımı süresi 1.1.2011 tarihinde başlayıp 31.12.2020 tarihinde sona erecektir.

c. Ölüm halinde idari para cezaları hakkında yapılacak işlemler

Cezaya muhatap kişinin ölümü halinde mahkemeler tarafından verilen adli para cezalarının tahsilinden vazgeçilmektedir. Ancak, yargılama giderlerine ilişkin olup ölümden önce kesinleşmiş olan mahkeme kararlarının infazı gerektiğinden, bu tutarlar gerek terekeden gerekse mirasçılardan tahsil edilecektir.

İdari para cezalarının düzenlendiği özel kanunlarda, cezaya muhatap olan kişilerin ölümü halinde, idari para cezalarının mirası reddetmemiş mirasçılarından takip edilip edilmeyeceği yönünde ayrıca bir hüküm bulunmaması nedeniyle, bu idari para cezalarının tahsilinden vazgeçilecektir.

Buna karşın, tüzel kişilere yönelik olarak verilen idari para cezalarının tüzel kişiliğin mal varlığından tahsil edilememiş olması nedeniyle, 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takibe geçilen sorumlu tutulan ortaklar ve/veya kanuni temsilcilerin ölümü halinde, cezaya tüzel kişiliğin muhatap olması nedeniyle, mirası reddetmemiş mirasçılardan bu alacakların takibine devam edilecektir.

Zamanaşımını kesen haller

a. Ödeme,

b. Haciz uygulanması,

c. Cebren tahsil ve takip muameleleri sonucunda yapılan tahsilat,

d. Ödeme emri tebliği,

e. Mal bildirimi, mal edinme ve mal artmalarının bildirilmesi,

f. Zamanaşımının kesilmesi yönünden yukarıda sayılan beş işlemden herhangi birinin kefile veya yabancı şahıs ve kurumların mümessillerine tatbiki veya bunlar tarafından yapılması,

g. İhtilaflı amme alacaklarında yargı organlarınca bozma kararı verilmesi,

h. Alacağın teminata bağlanması,

ı. Yargı organlarınca yürütmenin durdurulması kararı verilmesi,

j. İki kamu idaresi arasında mevcut bir borç için alacaklı amme idaresince, borçlu amme idaresine borcun ödenmesi için yazı ile başvurulması,

k. Amme alacağının özel kanunlara göre ödenmek üzere müracaatta bulunulması ve/veya ödeme planına bağlanması.

Zamanaşımını kesen işlemlerinden an az birinin gerçekleşmiş olması halinde, işlemin gerçekleştiği tarih itibariyle zamanaşımı kesilmiş olacaktır.

Bu durumda, zamanaşımının;

- 6183 sayılı Kanuna göre tayin edilmiş olduğu durumlarda, yeni zamanaşımı süresi, zamanaşımının kesildiği tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren beş yıl olarak,

- 818 sayılı Kanuna göre tayin edilmiş olduğu durumlarda, yeni zamanaşımı süresi, zamanaşımının kesildiği tarihi takip eden günden itibaren on yıl olarak,

yeniden başlatılacaktır

Örnek 19- 2004/Mart ayına ilişkin prim borcunun, 6183 sayılı Kanunun 102 nci maddesine istinaden 1.1.2005 tarihinden itibaren beş yıllık süre içinde tahsil edilmesi gerekmektedir. Bahse konu prim borcu dolayısıyla düzenlenen ödeme emrinin 18.6.2009 tarihinde ilgililere tebliğ edildiği varsayıldığında, zamanaşımı süresi 18.6.2009 tarihi itibariyle kesilmiş olacağından, 6183 sayılı Kanunun 103 üncü maddesine istinaden 1.1.2010 tarihinden itibaren beş yıllık zamanaşımı süresi yeniden işlemeye başlayacaktır.

Örnek 20- 2007/Temmuz ayına ilişkin prim borcunun, Borçlar Kanununun 60 ıncı maddesine istinaden 1.9.2007 tarihinden itibaren on yıllık süre içinde tahsil edilmesi gerekmektedir. Bahse konu prim borcu dolayısıyla 21.2.2010 tarihinde kısmi ödeme yapıldığı varsayıldığında, zamanaşımı süresi 21.2.2010 tarihi itibariyle kesilmiş olacağından ve Borçlar Kanununun 133 üncü maddesine istinaden zamanaşımı süresi, ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden günden itibaren başladığından, on yıllık zamanaşımı süresi 22.2.2010 tarihinden itibaren yeniden işlemeye başlayacaktır.

Diğer taraftan, zamanaşımının;

- Yargı organlarınca bozma kararı ile kesilmesi halinde, zamanaşımı süresi yeni vade gününün rastladığı,

- Kurum alacağının teminata bağlanması nedeniyle kesilmesi halinde, zamanaşımı süresi teminatın kalktığı,

- İcranın kaza (yargı. mercilerince ertelenmesi.yürütmenin durdurulması kararlarıyla kesilmesi halinde, zamanaşımı süresi durma süresinin sona erdiği, tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren yeniden işlemeye başlayacaktır.

 

Zamanaşımının durması (işlememesi)

Zamanaşımının işlememesi halini düzenleyen 6183 sayılı Kanunun 104 üncü maddesi hükmü uyarınca borçlunun yabancı bir memlekette bulunması, hileli iflas etmesi, terekesinin tasfiye edilmesi gibi hakkında icra takibi yapılmasına imkan bulunmayan hallerde, tahsil zamanaşımı işlemez. Sıralanan sebepler ortadan kalktıktan sonra, duran zamanaşımı kaldığı yerden işlemeye devam eder.

Diğer taraftan, 5510 sayılı Kanunun 91 inci maddesinde, “Prim borcunun ertelendiği sürede zamanaşımı işlemez ve ertelenen kısmına gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmaz.” hükmü yer almıştır.

Bu durumda, prim borçlarının 5510 sayılı Kanunun 91 inci maddesine istinaden afet nedeniyle ertelenmesine karar verilmesi halinde, borçlu hakkında takip yapılamayacağından dolayı, bu süreler içinde de zamanaşımı işlemeyecektir.

Zamanaşımı süresinin kesilmesi halinde, süre yeniden tayin edilmekte; buna karşın, zamanaşımı süresinin durması ya da prim borcunun ertelenmesi halinde yeni bir süre tayin edilmeyip, zamanaşımı süresinin durduğu tarih ile işlemeye devam ettiği tarih arasındaki süre, zamanaşımı süresinin hesaplanmasında dikkate alınmamaktadır.

Örnek 21- (A. Limited Şirketinin ödeme vadesi geçmiş 2007/Mart ve Nisan ayına ilişkin prim borçları ile ödeme vadesi gelmemiş 2009/Temmuz, Ağustos, Eylül aylarına ilişkin prim borçlarının 14.8.2009 tarihinde meydana gelen yangın felaketi dolayısıyla 14.8.2009 tarihinden 14.8.2010 tarihine kadar 1 yıl süre ile ertelenmesine karar verildiği varsayıldığında,

- 2007/Mart ayına ilişkin prim borcunun, Borçlar Kanununun 128 inci maddesine istinaden 1.5.2007 tarihinden 1.5.2017 tarihine kadar on yıllık süre içinde tahsil edilmesi gerekmekle birlikte, 14.8.2009 ila 14.8.2010 tarihleri arasında zamanaşımı süresi 1 yıl süre ile durduğundan, bahse konu prim borcunun on yıllık zamanaşımı süresi 1.5.2018 tarihinde sona

erecektir.

- 2007/Nisan ayına ilişkin prim borcunun, Borçlar Kanununun 128 inci maddesine istinaden 1.6.2007 tarihinden 1.6.2017 tarihine kadar on yıllık süre içinde tahsil edilmesi gerekmekle birlikte, 14.8.2009 ila 14.8.2010 tarihleri arasında zamanaşımı süresi 1 yıl süre ile durduğundan, bahse konu prim borcunun on yıllık zamanaşımı süresi 1.6.2018 tarihinde sona erecektir.

- 2009/Temmuz, Ağustos, Eylül aylarına ilişkin prim borçlarının, 5510 sayılı Kanunun 93 üncü maddesine istinaden 1.1.2010 tarihinden 1.1.2020 tarihine kadar tahsil edilmesi gerekmekle birlikte, 14.8.2009 ila 14.8.2010 tarihleri arasında zamanaşımı süresi durduğundan, zamanaşımının işlemediği 1.1.2010 ila 14.8.2010 tarihleri arasındaki süre bahse konu prim borçlarına ilişkin on yıllık zamanaşımı süresine eklenecek olup, bu durumda bahse konu prim borcunun on yıllık zamanaşımı süresi 14.8.2020 tarihinde sona erecektir.

 

Mehmet Fatih GELERİ

İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı

fatihgeleri@ikplatform.com

http://www.ikplatform.com/