Anonim ve limited şirketlerde hisselerin elden çıkarılmasında ve alınmasında belge düzeni ansıl olacaktır?

Soru: Anonim ve limited şirketlerde hisselerin elden çıkarılmasında ve alınmasında belge düzeni ansıl olacaktır?

Cevap: Katma Değer Vergisi Kanunu Yönünden:
KDV Kanununun 17/4-g maddesinde; külçe altın, külçe gümüş, kıymetli taşlar (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci, kübik virconia) döviz, para, damga pulu, değerli kâğıtlar, hisse senedi, tahvil ile metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt, cam hurda ve atıkları (hurda metalden elde edilen külçeler dahil) tesliminin istisna olduğu belirtilmiştir.

Yine aynı Kanunun “Sosyal ve Askeri Amaçlı İstisnalarla Diğer İstisnalar” başlıklı   17 nci maddesinin 4-Diğer İstisnalar bölümüne 5281 sayılı Kanunun 33 üncü maddesiyle eklenen (01.01.2005 tarihinde geçerli olmak üzere) r bendinde; “Kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerinin satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimleri, bankalara borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık gayrimenkul ve iştirak hisselerinin (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara devir ve teslimleri.

İstisna kapsamındaki kıymetlerin ticaretini yapanların, bu amaçla ellerinde bulundurdukları gayrimenkul ve iştirak hisselerinin teslimleri istisna kapsamı dışındadır. Bu şekilde teslim edilen kıymetlerin iktisabında yüklenilen ve teslimin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla giderilemeyen Katma Değer Vergisi, teslimin yapıldığı hesap dönemine ilişkin Gelir veya Kurumlar Vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır.” denilmektedir.

Buna göre hisse senedi ile temsil edilen iştirak hisselerinin satışı hiçbir şarta bağlı olmaksızın katma değer vergisinden istisnadır. Ancak, hisse senedi ile temsil edilmeyen iştirak hisselerinin edinme tarihinden itibaren iki yıl içinde satışında ise katma değer vergisi hesaplanacaktır.
Bu nedenle şirketler tarafından anonim şirkete ait hisselerin alımında, bu hisselerin hisse senedi ile temsil edilmesi halinde elde tutma süresine bakılmaksızın katma değer vergisinden istisna olacaktır. Ancak, hisse senedi ile temsil edilmeyen anonim şirket hisseleri ile limited şirket hisselerinin alımında, bu hisselerin edinme tarihinden itibaren iki yıl içinde elden çıkarılması halinde istisna uygulanması mümkün olmayıp, genel oranda (%18) katma değer vergisi uygulanacaktır.

Vergi Usul Kanunu Yönünden:
213 sayılı Vergi Usul Kanununun “İspat Edici Kağıtlar” başlıklı     227 nci maddesinde; “Bu kanunda aksine hüküm olmadıkça bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir.” hükmüne yer verilmiş, 229 uncu maddesinde; faturanın, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika olduğu, 231/5 inci maddesinde de faturanın malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenleneceği hükmü yer almaktadır.
Aynı Kanunun 232 inci maddesinde ise “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler;
1-        Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara,
2-        Serbest meslek erbabına,
3-        Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara,
4-        Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere,
5-        Vergiden muaf esnafa,

Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler.” hükmü yer almaktadır.

Bu nedenle, bir şirket tarafından başka bir anonim şirketin hisselerine ilişkin hisse senetlerinin veya limited şirket hisselerinin satılması, Katma Değer Vergisi Kanununa göre teslim sayıldığından ve bunların, satın alan işletme tarafından aktife kaydedilmesi gerektiğinden, söz konusu hisseler için borçlanılan bedelin satışı yapan tarafından düzenlenecek fatura ile belgelenmesi gerekmektedir.

Koray ATEŞ
SMMM-E. Öğretim Görevlisi
Akdeniz Denetim YMM Ltd.Şti.
Fax:0224 224 53 54
korayates@muhasebetr.com
 http://www.muhasebetr.com/sorucevap/haber_oku.php?haber_id=707