Bazı işletmeler sürekli bazı işletmelerde özelikle Ramazan ayıyla birlikte çalışan personellerine yönelik olarak ayni yardım uygulaması yapıldıgını biliyoruz.
Özelikle Ramazan ayının yaklaştıgı şu günlerde konuyu ele almamız uygun olacaktır.
Personeline yardım adı altında erzak paketleri dağıtan işletmelerin vergi kanunları karşısındaki durumu ve söz konusu olayın muhasebeleştirilmesi uygulamada tereddüt uyandıran bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır.
Konuyu Gelir Vergisi Yönünden Ele alacak olursak;
Ücretin Tarifinin yapıldıgı GVK 61.maddesinde Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir denilmektedir.
Yine GVK 63.maddesinde gerçek ücret anlatılırken Hizmet erbabına verilen ayınlar, verildiği gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlarına göre; konut tedariki ve sair suretle sağlanan menfaatler, konutun emsal kirasına veya menfaatin emsal bedeline göre değerlenir denilmektedir.
Yani konunun iki boyutu vardır.
Birincisi ,Çalışan personele yapılan ayni yardımın dışarıdan sağlanarak yapılması
İkincisi ise işyerinin mevcudundaki malların ayın olarak dagıtılması.
İlk anlatımda dışarıdan sağlanan menfaatlerin perakende olarak satın alınması aşamasında ortalama ücretlendirme esasına göre ödemesi yapıldıgı durumlarda ayrıca değerlendirmeye tabi tutulmadan dagıtılabilir.
Alınan malların toptan ve emsal perakende satış fiyatlarının altında bir tutarla satın alınması durumunda ise malların degerleme fiyatı ile alım fiyatı arasındaki farkın giderleştirilmesi söz konusu olacaktır.
Malların işyeri envanterinden verilmesi durumlarında ise yapılan ayni yardımın herhangibir tüketiciye satışından farkı olmayacak ve perakende fiyatı göz önüne alınarak vergilendirilecektir.
Sağlanan ayni yardımlarda yapılması gerekenler:
a) KDV dahil toplam tutar net ücret olarak dikkate alınacaktır.
b) KDV dahil toplam tutarı ayni yardım verilen personel sayısına bölerek kişi başına düşentutar bulunacaktır.
c) Kişi başına düşen tutar NET ÜCRET olarak kabul edilecek ve her bir personelin içinde bulunduğu gelir vergisi dilimine dair gelir vergisi oranı (+) damga vergisi oranı toplamınagöre brütleştirilecektir.
d) Brüt tutar üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi hesaplanacaktır.
e) Ayni ödemeler sigorta primine ve işsizlik sigortası primine tabi değildir.
f) Yapılan alım dolayısı ile KDV indirilmeyecek veya daha önce indirim konusu yapılmışsabordronun düzenlendiği ay indirim ile ilgili iptal kaydı yapılacaktır.
Ayın olarak yapılan ödemeler SSK primlerinin hesabına esas tutulacak tutarın tespitinde dikkate alınmayacaktır. Ayın olarak verilen ödemeler, sadece gelir vergisi kesintisi ve damga vergisine tabidir.
Konunun KDV yönünden incelenmesi;
Katme Değer vergisi Kanununun 1.maddesinde Verginin Konusunu Teşkil Eden İşlemler açıklanırken Ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi oldugu
Yine aynı kanunun 3.maddesinde Teslim Sayılan haller açıklanırken Vergiye tabi malların her ne suretle olursa olsun, vergiye tabi işlemler dışındaki amaçlarla işletmeden çekilmesi, vergiye tabi malların işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesinin teslim ve hzmet sayılacagını belirtmiştir.
KDV mükelleflerince personele ücret unsuru olarak mal veya hizmet verilmesi, KDV hesaplanmasını gerektiren işlemlerdir.
Buna mukabil,
- Personele işyerinde ve müştemilatında yemek yedirilmesi,
- Personelin işyerinde barındırılması
- Personelin tedavisi ve ilaçları
- Personele iş ortamında giydirilen giyecekler
- Personele yatacak yer veya konut tahsis edilmesi
- Personelin toplu halde işe geliş-gidişinin sağlanması (servis)
şeklindeki aynî ücret unsurlarının temini için yüklenilen KDV’ler ise indirilebilmekte, bunların personelin istifadesine sunulduğu gerekçesi ile KDV hesaplanmasına gerek görülmemektedir.
Konunun İki Örnek Aracılığı ile açıklanması;
İlk Önce bu Malların dışarıdan perakende fiyatıyla temin edilmesi durumunda karşımıza çıkan kaydı ele alalım.
Örnek 1 :
Firmamız yanında çalışırdığı personellere dağıtılmak üzere A marketinden Ramazan paketi satın almış ve %8 Kdv dahil olmak üzere 1100 TL nakden ödemiştir.
1- Malların İlk Satın Alınması Anındaki Yapılacak Kayıt
------------------------------------------- / ----------------------------------------------
157 DİĞER STOKLAR 1.018,52
01 Personele Verilecek Mallar
191 İNDİRİLECEK KDV 81,48
320 SATICILAR 1.100,00
Çalışanlara yardım amaçlı satın alınan gıdaların kayda alınması
--------------------------------------------- / -------------------------------------------
2- Kesintiler ve Bordro açısından Yapılacak Kayıt:
Kesintiler toplamının hesaplanması ve yevmiye madde kaydı;
Çalışanlar için Gelir Vergisi Kesintisi=0,15
Çalışanlar için Damga vergisi Kesintisi=0,066
Toplam kesitiler %15,66
100-15,66=%84,34
1.100/84,34=1.304,24
………………………………/………………………………
770.00 Genel yönetim giderleri 1.304,24
157. Diğer stoklar 1.018,52
360. Ödenecek vergi ve fonlar 204,24
360.01 Gelir Vergisi kesintileri 165,00
360.02 Damga Vergisi kesintileri 39.24
391- Hesaplanan KDV 81,48
……………………………../…………………………………
Malların Firmanın Envanterindeki ürünlerden teslim edildiğini farzedecek olursak eğer;
Örnek 2:
Firmamız Şirket Envanterinde kayıtlı Kdv hariç net maliyet değeri 925,93 TL olan ve perakende Satış Karı %10 olan ürünleri çalışanlarına ayın olarak dağıttığını düşündüğümüz takdirde,
1- Malların Diğer Stoklara Devri
------------------------------------------- / ----------------------------------------------
157- Diğer Stoklar 925,93
153- Ticari Mallar 925,93
Çalışanlara yardım amaçlı dağıtılacak gıdaların kayda alınması
------------------------------------------- / ----------------------------------------------
2- Kesintiler ve Bordro açısından Yapılacak Kayıt:
Firmamız kendi envanterindeki malları dağıttığı için perakende satış karınıda ilave ederek maliyet tespiti yapacagız.
925,93 TL X %10 Kar Marjı = 92,59 TL
925,93 + 92,59 = 1.018,52
Kesintiler toplamının hesaplanması ve yevmiye madde kaydı;
Çalışanlar için Gelir Vergisi Kesintisi=0,15
Çalışanlar için Damga vergisi Kesintisi=0,066
Toplam kesitiler %15,66
100-15,66=%84,34
1.100/84,34=1.304,24
………………………………/………………………………
770.00 Genel yönetim giderleri 1.304,24
157. Diğer stoklar 1.018,52
360. Ödenecek vergi ve fonlar 204,24
360.01 Gelir Vergisi kesintileri 165,00
360.02 Damga Vergisi kesintileri 39.24
391- Hesaplanan KDV 81,48
……………………………../…………………………………
Hesaplamaları yaparken işçi başına düşen miktarın dikkate alınmasında fayda bulunmaktadır. Zira çalışanların her biri ücret durumuna göre vergi dilimlerine girecek, dolayısıyla farklı oranlarda vergilendirilebileceklerdir.
Saygılarımla
Yıldırım ERCAN
http://www.huseyinust.com
kaynak yildirimercan.blogspot.com/
