İstanbul'dan okurumuz Selahattin Ekinciler soruyor: "Bünyamin bey, oğlum merdivenden düştü kafası yarıldı, bizim semtteki en yakın hastaneye götürdük. Ama özel hastane olduğundan bizden fahiş ücret istediler. Ben bunu ödeyemedim. Şimdi senet imzalattılar. Ne yapacağım? Hani acil sağlık bedavaydı, anlamadım ben bu işi. Sigortalıyım, SGK bana yardım eder mi?"
Sayın okurum, acil hallerde hastaneye başvuran pek çok okurumuzdan benzer sorular alıyoruz.
Vatandaşların acil hallerde ücret ödemeleri gerekip gerekmediği; özel hastanelere gitmelerinin mümkün olup olmadığı konusunda epey kafaları karışık…
Burada kamu otoritesinin vatandaşları hakları konusunda bilgilendirmek noktasında eksikliği olduğunu itiraf etmek gerek.
Oysa özel hastanelerin yaygınlaşması ve sağlık politikaları gereği vatandaşların özel hastaneye gitmeye alıştırılması sonrasında acil sağlık hizmetlerinde neler olacağının iyice anlatılması önem arz ediyor.
Acil hallerde sağlık hizmeti nasıl veriliyor, ücretsiz midir? Ayrıntılı olarak açıklayalım.
Acil Hallerde Tedavi Ücretsizdir
En son söyleyeceğimizi ilk önce söyleyerek açıklamaya başlayalım: Ödeme gücü olmayanlar için acilde sağlık hizmetleri bedavadır!
2008-13 sayılı ve 2010-16 sayılı Başbakanlık Genelgeleri acil hallerde sunulan sağlık hizmetlerini ücretsiz yapmıştır. Her ikisi de pek kimse bilinmese de vatandaşlara önemli haklar getiren düzenlemelerdir.
Acil hallerde sağlanan sağlık hizmetleri acil sağlık hizmeti olarak kabul edilmektedir.
İşte bu acil sağlık hizmetleri, hastane özel olsun devlete ait olsun, SGK ile anlaşmalı olsun olmasın tüm sağlık kuruluşlarını kapsayacak şekilde, devlet tarafından özel olarak düzenlenmiştir.
Buna göre, acil sağlık hizmeti vermekle yükümlü kamu ve özel tüm hastaneler ve sağlık kuruluşları, durumu acil hale uyan hastaların sağlık güvencesi olup olmadığına veya ödeme gücü bulunup bulunmadığına veya tedavi masraflarının nasıl karşılanacağına bakmaksızın acil hastaları kabul etmek ve gerekli tıbbi tedaviyi yapmakla yükümlüdür.
Sözün özü, özel ya da kamu tüm sağlık kuruluşlarının acil hallerde ücret almadan hizmet sunması zorunluluktur.
Acil Hal Nedir?
Tabi burada belirttiğimiz ücretsiz sağlık hizmeti, acil halin sağaltılmasına, hayati tehlikenin ortadan kaldırılmasına kadarki süreç için geçerlidir.
Özel hastanenin "acil hal" ortadan kalktıktan sonra yapılmaya devam edilecek tedavilerden ücret talep edebilmesi mümkündür.
Acil halin ne olduğu da muğlak değildir. SGK Sağlık Uygulama Tebliği'nde açıkça tanımlanmış durumdadır.
Buna göre "Acil hal; ani gelişen hastalık, kaza, yaralanma ve benzeri durumlarda olayın meydana gelmesini takip eden ilk 24 saat içinde tıbbi müdahale gerektiren durumlar ile ivedilikle tıbbi müdahale yapılmadığı veya başka bir sağlık kuruluşuna nakli halinde hayatın ve/veya sağlık bütünlüğünün kaybedilme riskinin doğacağı kabul edilen durumlar"ı ifade etmektedir.
Bu sayılan hallerde sağlanan sağlık hizmetleri acil sağlık hizmeti olarak kabul edilmektedir.
Triyaj Sistemi Uygulanıyor
Peki, acil hallerde sağlık hizmetlerinin ücretsiz olmasının zorunlu oluşu herkesin acil servise başvurması sonucunu doğurmaz mı?
Bu doğru bir soru. Zira birkaç yıl öncesine kadar SGK acil servisten giriş yapan her hastayı "acil hasta" kabul etmekte idi. Bu ise vatandaşların nezle, grip gibi en ufak hastalıkları için dahi gündüz polikliniğe gitmek yerine – sırf ilave ücret ve katılım payı ödememek için – mesai saatleri dışında acil servislere gitmelerine neden oluyordu.
Acil servisleri gerçekten acil olan hastalarla ilgilenemeyecek kadar yoğunlaştıran bu durum triyaj sisteminin uygulanmaya başlanması ile değişti.
Triyaj gelen hastaların aciliyet durumuna göre bir ayrıma tabi tutulmasını ve kodlanmasını ifade eden bir sistem. Şimdi acile başvuran hastalar triyaj doktoru tarafından kırmızı, sarı ve yeşil olmak üzere üçlü bir ayrıma tabi tutuluyor.
Yeşil acil olmayan hastaları ifade ederken kırmızı ise en acil hastaları ifade ediyor. Yeşil olarak ayrılan hastalar sağlık kuruluşuna acilden giriş yapsa bile acil kabul edilmiyor, ilave ücret ve katılım payı isteniyor.
Özel Hastane Acilde Neden Ücretsiz Tedavi Sunsun?
Tam burada akla önemli bir soru gelebilir. Nihayetinde kar amacı ile kurulmuş birer işletme olan özel hastaneler neden acilde ücretsiz tedavi sunsun?
Acil hallerde ücret talep edememenin temel mantığı, özel hastaneler her ne kadar kar amacı güden birer işletme olsa da sağlık sektörünün spesifik niteliğinden kaynaklanmaktadır. İnsan sağlığı ile meşgul olan bu sektörde bazı hallerde kar etmese yahut da hiçbir ücret almasa da ücret hizmeti sunmak zorunda bu işletmeler.
Sağlığa erişim temel bir insan hakkı olarak kabul edildiği ve anayasamızca da güvence altına alındığı günümüzde, insanların sırf ödeme gücü yok diye en hızlı şekilde acil sağlık hizmeti alamaması kabul edilebilecek bir şey değildir.
Bazı sektörlerde örneğin enerji gibi, sağlık gibi devlet regüle edip tamamen kar orijinli olmasını engellemek durumundadır.
Sonuçta doktorlar da önlerine gelen hastaya acil hallerde vücut bütünlüğü ve yaşamı koruyacak hizmetleri de kapsayacak şekilde hizmet sunmak zorundadır, Hipokrat Yemini ile de bağlıdırlar.
Peki, Ücreti Kim Öder?
Şimdi diyeceksiniz ki, peki acil sağlık hizmetlerini sunmak zorunlu da, hastane bunun parasını kimden alacak, bir sürü masraf oluşuyor sağlıkta, bu hastaneye de yazık değil mi?
Elbette ki bunun da bir cevabı var:
SGK'lı olan hastaların talebi halinde faturalar SGK'ya gönderilmekte ve SGK tarafından da o sağlık hizmeti için Sağlık Uygulama Tebliği'nde (SUT) belirtilen tutarlarda ödeme yapılmaktadır.
SUT'a göre ödenen bedel özel hastanenin kar ettiği liste fiyatından düşük olsa da aradaki fark SGK'ca ödenmez, bu özel hastanenin katlanması gereken bir farktır.
Sosyal Yardımlaşma Vakfı Öder
Herhangi bir sağlık güvencesi olmayan vatandaşlardan ise sağlık hizmeti bedeli ödeme gücü bulunmadığını belirtenlerin bu konuda yazılı beyanları alınmakta, yazılı beyan verelerden de acil sağlık hizmeti ücreti talep edilmemektedir.
İşte bu şekilde olanların ücretleri ile hastanenin kamu veya özel olmasına göre farklı şekilde ödenmektedir.
Kamu hastanelerinde sağlanan acil sağlık hizmeti bedelleri 3294 sayılı Kanuna göre hastanenin bulunduğu yerin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı'nca ödenmektedir.
Tabi ödemeden önce Vakıf, vatandaşın ödeme gücü olup olmadığını inceler, kendisine gelir testi yapar. Buna göre sağlık hizmetinin vakıfça ödenip ödenmeyeceğine karar verilir.
Ödeme gücü olduğu tespit edilenler için ise Vakıf ödeme yapmaz, bu kez vatandaştan ücret talep edilir.
Özel Hastaneler için Belediyeler Öder
Özel hastanelerde verilen hizmetlerin bedelleri için ise hasta öncelikle özel hastanelere zorunlu olan ücretsiz hasta kontenjanından yararlandırılır.
2219 sayılı Hususi Hastaneler Kanunu'nun 32 inci maddesi çerçevesinde özel hastanelerin bir kısım hastayı ücretsiz tedavi etmesi kanuni zorunluluktur.
Bu kontenjanı aşan hastalar ise Belediyeler Kanunu ve Büyükşehir Belediye Kanunu uyarınca hastanenin bulunduğu yerine belediyesince ödenmektedir.
Büyükşehir belediyesi bulunan yerlerde bu ücretler büyükşehir belediyesinden istenir.
Burada belirttiklerimiz Genel Sağlık Sigortalı (GSS'li) olmayan, başka bir deyişle sağlık güvencesi hiçbir şekilde olmayan, hastalar için geçerlidir. Sosyal güvencesi olan hastaların acil sağlık hizmet bedelleri ise yukarıda belirttiğimiz üzere SGK tarafından karşılanmaktadır.
Şikâyet Etmek Mümkün
Son olarak gelelim acil hizmetlerde ücret talep edilen vatandaşların ne yapabileceğine
Eğer yukarıdaki tanımdaki şekilde acil halde hastaneye götürdüğünüz oğlunuz için ücret istenildi ise bunu Sağlık Bakanlığı'nın ALO 171 hattını ücretsiz olarak arayıp veya www.bimer.gov.tr adresine giderek konuyu şikâyet edebilirsiniz.
Sağlık Bakanlığı Müfettişleri konuyu inceler. Bilgi talep etmeniz halinde de denetimin sonucu hakkında size bilgi verir.
Olay SGK ile sözleşmeli bir hastanede oldu ise bu kez SGK müfettişleri/denetmenleri konuyu inceleyecektir.
Bu denetimler sonucu hastanenin ruhsatının iptaline kadar varabilecek yahut da yüz milyarlara ulaşabilecek cezalar çıkması mümkündür.
Ancak ne yazık ki hastaneye verdiğiniz yüksek ücretler Sağlık Bakanlığı veya SGK tarafından size geri ödenmez. Şu kadar ki, SGK'lı iseniz acil halde ödediğiniz ücretin SUT'ta belirtilen kadarki kısmı size fatura mukabili ödenir.
Kıssadan Hisse
"Başkalarının yaşamına duyulan özlem meselesi... Dışarıdan bakınca, başkalarının yaşamı bir bütün oluşturur. Oysa kendi yaşamımız, içten bakıldığında dağılmış gibi durur. Yani bir bütünlük yanılsamasının ardından koşarız."
— Albert Camus
Bünyamin Esen
http://www.memurhaber.com/acilde-hastanin-odeme-gucune-bakilmaz-a1375.html
