Soru: Eşim 14 senedir aynı firma da çalışıyor ancak hiçbir zaman maaşını düzenli alamadı. Maaş hesaplarına yatan miktar asgari ücret ve geri kalan ise istedikleri zaman veriyorlar. Bu arada 1800 TL olan maaşı asgari ücretten SGK'ya bildirilmekte. Firma yıllık izin hakkının da tamamını kullanmasına müsaade etmiyor. Bu durumda yasal olarak haklarımız nelerdir? Yeni kıdem tazminatı ile ilgili yasa kapsamına 14 yılık tazminatını fondan alabilir mi? Z.K.
Cevap: Kayıtdışı ücret olayı nedeniyle eşiniz hem kıdem tazminatı alma aşamasında hem de emekliliğinde zarara uğrayacak. Bu nedenle işten ayrıldıktan sonraki beş yıl içinde tüm alacakları ve kayıtdışılık nedeniyle uğrayacağı zararları önlemek amacıyla İş Mahkemesinde dava açabilir. Eşiniz ücretini zamanında alamadığını delillendirirse tazminatlı olarak işten ayrılabilir. Ayrıca sigortalılık süresi 15 yıl ve daha fazla olup gün sayısı da 3 bin 600 günden fazla ise yine işten tazminatlı olarak ayrılma hakkına sahip bulunuyor. Fon yasalaştıktan sonraki süreyi kapsayacağı için geçmiş tazminatını fondan alamaz. Fon yasalaşmadan önceki tüm tazminat alacaklarından işverenler sorumlu olmaya devam eder. Yıllık izin hakkınızın normal süresinde kullanıldırılması şart, kullanamadığınız izin sürelerinin ücretlerini de fesihten sonra alabilirsiniz.
Soru: 19.05.1970 doğumluyum. 01.04.1986'da başladığım SSK sigortalılığında o tarihten günüm çıkmıyor. İlk primim 01.07.1992'de çıkıyor. Ağustos 1993-Şubat 1995 tarihleri arasında askerliğimi yaptım. 01.07.1988 – 01.02.1995 tarihleri arasında Bağ-Kur hizmetim var. Askerlik sonrası 15.03.1995 – 03.09.2002 tarihleri arasında kesintisiz SSK'lı olarak çalıştım. 10.09.2002'den beri de devamlı olarak çalışmaya devam ediyorum. Bu şartlar ışığında benim emeklilik şartlarım nelerdir? İşe giriş tarihimin 01.04.1986 olarak kabul edilmesi için ne yapmam gerekiyor? Ali DEDE
Cevap: Şayet 01.04.1986'da çalıştığınız yer daha sonra da çalıştığınız yerse ve o tarihte işe giriş bildirgesi verilmişse hizmet tespit davası ile sonuç alma şansınız var. Fakat o dönemde çalıştığınız ve priminizi yatırmayan işyerinden ayrıldığınız yılın son gününden itibaren beş ve daha fazla yıl geçmişse ve işe giriş bildirgesi de verilmiş değilse o tarihi sigorta başlangıcnız olarak tescil etmeniz mümkün olmaz. Mevcut şartlar göz önüne alındığında 01.07.1988 tarihli Bağ-Kur başlangıcınız sigorta başlangıcınız sayılır ve 24.05.1988-23.11.1989 tarihleri arasındaki sigorta başlangıcınızla SSK'lılıktan emeklilik bakımından 51 yaş ve 5 bin 450 güne tabisiniz. Verdiğiniz bilgilere göre gününüz tamam olup, 25 yılı 01.07.2013'te yaş şartını da 19.05.2021'de tamamlayarak SSK'lılıktan emekli olabilirsiniz. 01.04.1986'daki çalışmanızı tescil ettirebilseydiniz iki yıl daha önce emekli olabilirdiniz. Askerliğinizi borçlanmanıza ise gerek bulunmuyor.
Soru: 07.12.1959 doğumluyum. 01.04.1974 tarihinden sigorta başlangıcım ve bin 454 SSK iş günüm var. 1980'da başladığım 18 aylık askerliğimi henüz borçlanmadım. Türkiye ile yurt dışındaki çalışmalarımla askerlik süremin toplamı 4 bin 311 gün yapıyor. 2002'den beri yurtdışında yaşıyorum. Kaç iş günü üzerinden ve kaç yaşında emekli olabilirim? Ne kadar prim ödemem gerekir? Yusuf TOKGÖZ
Cevap: 1976 öncesindeki sigorta başlangıcınızla SSK'lılıktan emeklilik için yaşa tabi olmadan 5 bin gün veya 55 yaş şartıyla 3 bin 600 gün koşulunu sağlayarak emekli olabilirsiniz. Bu bakımdan bin 454 günün üzerine askerlik ve yurtdışı çalışma sürelerinizden 2 bin 146 gün daha ekleyebilirseniz 07.12.2014'te emekli olabilirsiniz. Bu 2 bin 146 günü eklemek için borçlanma yapamanız gerekir. Borçlanmayı günlüğü 9 TL ile 58 TL arasınna bir bedelden yapabilirsiniz. 5 bin günü tamamlar tamamlamaz da emekli olabilirsiniz. Ancak bunun için yurtdışı çalışma, isşizlik süreleriyle askerlik sürelerinizin tamamını borçlanıp, üzerini çalışarak tamamlamanız gerekiyor. Fakat belirtmeliyim ki yurtdışındaki çalışma sürelerinizin arasında veya sonunda her biri bir yıldan fazla olmayan işsizlik sürelerinizi de borçlanabileceğinizi unutmayın ve bu gözle bir daha hesaplama yapın. Yurtdışı borçlanmasını hangi dönem için kaç TL'den yapmanız gerektiği konusunda bir uzmana danışmadan yapmamanızı da önemle tavsiye ediyorum.
Kaynak: Sözcü Gazetesi / Şevket Tezel
