Dahilde işleme rejimi ve yerli üretim
İhracatçılarımız, ihraç ettikleri ürünler içerisinde yer alan girdileri dahilde işleme rejiminin (DİR) avantajlarından yararlanarak ithal edebilirler. Bunun için yapmaları gereken, ihracat taahhüdünde bulunmalarıdır. Cezai durumla karşılaşmamaları için taahhütlerini yerine getirmeleri gerekir tabi ki.
Peki, dahilde işleme rejiminin avantajları nelerdir?
İthalat esnasında ödenmesi gereken Katma Değer Vergisi ve varsa Gümrük Vergisinin ödenmeyip teminat mektubu karşılığı ertelenmesi ve ihracat taahhüdünün yerine getirilmesini müteakip teminatın çözülmesi ve ertelenen vergilerin kaldırılması demek, kısaca dahilde işleme rejiminin avantajlarını izah etmede yeterli olur kanaatindeyim. Burada ihracatçıya, ithal esnasında alınması gereken vergilerin alınmayarak kısa vadede finansman kolaylığı sağlanmak istenmektedir.
Cari açığın büyük bir kısmı, ihraç edilecek malın bünyesinde kullanılacak ara malların ithal edilmesinden kaynaklandığı bilinen bir durum.
Hal böyle olunca, ihraç edilecek malın bünyesine giren malların aynı avantajlardan yararlanılarak yurtiçinden temin etme imkanının olup olmadığı akla gelecek sorulardan birisi.
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun geçici 17.maddesinde;
“Dahilde işleme ve geçici kabul rejimi kapsamında ihraç edilecek malların üretiminde kullanılacak maddelerin 31/12/2015 tarihine kadar tesliminde Katma Değer Vergisi Kanununun 11 inci maddesinin 1 numaralı fıkrasının (c) bendi hükümlerine göre, bölgeler, sektörler veya mal grupları itibariyle işlem yaptırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bu maddenin uygulanmasında ihracat süresi olarak anılan bentteki süre yerine bu rejimlerle öngörülen süreler esas alınır. İhracatın şartlara uygun olarak gerçekleştirilmemesi halinde zamanında alınmayan vergi, vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte alıcıdan tahsil edilir.”denilmektedir.
Yani, dahilde işleme rejiminden yararlanma şartlarına haiz olan işletmeler ihraç edecekleri malların bünyesine giren ara malları ithal edebilecekleri gibi Katma Değer Vergisi ödemeden yurtiçinden de temin edebilirler.
Cari açığın zirve yaptığı bir dönemde olmamız sebebi ile gönül ister ki söz konusu ara mallar yurtiçinden temin edilsin. Eminim ki, her işletme sahibi de böyle düşünür.
Ama gel gör ki, mevzuat düzenlemelerinden dolayı işverenlerimiz, ithal yolunu tercih etmek zorunda kalabiliyorlar.
DİR Kapsamında Ara Mallar İthal Edildiğinde Yapılacaklar.
İthalat esnasında ödenecek tüm vergiler teminat mektubu karşılığı ertelenir. İhracat taahhüdünün yerine getirilmesini müteakip teminat mektubu çözülür ve süreç tamamlanır.
İthalat, ihracattan önce yapılabileceği gibi ihracattan sonra da yapılabilir. Yani önce ihracat sonra ithalat mümkündür.
DİR Kapsamında Ara Mallar Yurtiçinden Temin Edildiğinde Yapılacaklar.
Buradaki süreç de yukarıdakine benzer ama farklılıkları vardır. Zaten işletmeleri yurtiçinden değil de ithalata yönlendiren bu farklılıklardır.
DİR kapsamında mal yurt içinden temin edildiğinde, satıcı işletmenin imalatçı vasfına haiz olması lazım.
DİR kapsamında mal, yurtiçinden temin edildiğinde KDV ertelenir. Ertelenen (tecil) bu verginin kaldırılabilmesi (terkin) için;
1-Üretimin tamamlanıp İhracatın gerçekleşmesi,
2-DİR kapsamında alınan bu malların, üretilen ürün kapsamında kullanılıp kullanılmadığına ilişkin Yeminli Mali Müşavir raporunun düzenlenmiş olması gerekmektedir.
Yani ithalatta olduğu gibi önce ihracat sonra alım söz konusu olmamaktadır.
Değerlendirme.
Yukarıda aktarmaya çalıştığım bilgilerden sonra Dahilde İşleme Rejimi kapsamında mal temin etmede ithalat lehine bir mevzuat düzenlemesi olduğunu bilmem söylemeye gerek var mı?
Özellikle 2011 yılında Cari açık rekorlar kırmaya devam ediyor. Yakın vadede pek aşağılara düşeceği de ufukta gözükmüyor. İhraç edilen ürünler içerisinde ithal girdi oranı %70’leri geçmiş durumda. Örneğin, üretilip 100.-TL’ye ihraç edilen bir gömleğin yaklaşık 70.-TL’si ithal girdilerden oluşmakta.
Kamu kurumlarında yerli malı kullanımı ile ilgili başbakanlık genelgesi bile yayınlandı ama gel gör ki; yukarıda izah etmeye çalıştığım yapı yıllardır değiştirilmez. Yazılır, çizilir ama değiştirilmez.
Cari açığın azaltılması için Dahilde İşleme Rejimi kapsamında mal temin etme hakkına sahip olanların yurtiçinden alım yapmalarını özendirecek tedbirler mutlaka uygulanmalıdır.
Örnek.
DİR kapsamında;
*Mal tesliminde bulunan yurtiçi işletmelerin KDV iade işlemleri veya ertelenen KDV’nin kaldırılması ile ilgili işlemleri kolaylaştırılabilir.
*Mal alınacak işletmenin imalatçı sıfatına haiz olması şartı kaldırılabilir ki bu çok önemli sonuçlara yol açabilir.
Böyle durumlar için memleketimizde “kavunun büyüğü öbür heybede” diye bir söz vardır.
İhracatçımız, ihraç ettiği malların bünyesinde kullandığı girdileri DİR kapsamında yurtiçinden daha kolay ve özendirici şartlarla alabilse cari açık azalmaz mı? Bence kavunun hem büyüğü hem de bereketlisi de burada.
Yakup KAYIHAN / YMM
Bursa Gerçek Gazetesi
http://www.bursagercek.com.tr/makaleler/yakup-kayihan/dahilde-isleme-rejimi-ve-yerli-uretim-1437.html
