İnşaat Taahhüt İşlerinde Hakedişler
1.GİRİŞ
İnşaat taahhüt ve onarım işlerinin nitelikleri genellikle işi yaptıran işletmeler tarafından belirlenmektedirler. Bu nedenle yapılan iş, hizmet üretimi olarak kabul edilmektedir. İşin yapımının uzun sürmesi ve yapılan işin maliyetinin (harcamaların) yüksek olması nedeniyle de işin kısım kısım teslimini gündeme getirmektedir. Bu teslim işlemi, işi yapan işletme açısından da, teslim edilen kısma ait bedeli işi yaptıran kurum ve işletmeden isteyebilme hakkını vermektedir.
Çalışmamızın konusunu, inşaat taahhüt işlerinde, işin tamamlanan kısmının parasal olarak bedelini ifade eden hakedişlerin vergilendirme ve muhasebe işlemleri oluşturmaktadır.
2. HAKEDİŞ
Bir inşaat taahhüt ve onarım işinde, işin başlamasından o ana kadar yapılan (gerçekleştirilen) kısmına ait işlemlerin parasal olarak ölçülmesine hakediş denir. Diğer bir ifade ile hakedişler, müteahhitlerce iş programına uygun olarak yapılan işin ve işte kullanmak üzere işyerine getirilen malzemenin miktarını, birim fiyatını, tutarını; hak kazandığı fiyat farkının hesaplanma biçimini ve tutarını; sözleşme ve yasaların öngördüğü kesintileri gösteren raporlardır. Hakediş raporları, esas olarak yapılan işin karşılığının iş yapıldıkça müteahhide ödenmesi amacıyla düzenlenen belgeler olması nedeniyle, aynı zamanda işin belli bir kısmının yapıldığını (tamamlandığını) da gös-termektedir.
Hakediş raporları, 4734 sayılı Devlet İhale Kanunu ve 4735 sayılı kamu ihale sözleşmeleri kanuna göre, yapım işlerinin yürütülmesindeki genel esasları belirleyen Yapım işleri genel şartnamesine göre, geçici ve kesin hakediş raporu olmak üzere iki çeşit hakediş raporu söz konusudur.
a. Geçici Hakediş Raporu.
Genellikle ayda bir düzenlenir ve müteahhitlerin o ay içinde yaptıkları işin karşılığını belirtir. Yapım işleri genel şartnamesinin 40’ıncı maddesine göre; Yüklenicinin yaptığı işler ile İnşaat bünyesinde kullanılacak malzemenin, müteahhit tarafından şantiyeye getirilerek, usulüne uygun olarak depo edilmesini ifade eden ihzarattan doğan alacakları, metrajlara göre hesaplanarak sözleşme hükümleri uyarınca kesin ödeme niteliğinde olmamak ve kazanılmış hak sayılmamak üzere geçici hakediş raporları ile ödenir. Metrajlar, yeşil defter ve eklerinde gösterilir. Yüklenici, idarenin isteği halinde, kesin hesapları da yapı denetim görevlisinin denetimi altında işe paralel olarak yürütmek zorundadır. Geçici hakediş raporlarının düzenlenmesinde, bitmiş iş kısımları için kesin metrajdaki miktarlar dikkate alınır.
Her hakediş tutarından, bir evvelki hakediş tutarı çıkarıldıktan sonra kalan miktara idarece ilgili mevzuata göre hesaplanacak Katma Değer Vergisi eklendikten sonra bulunan miktardan sözleşmede yazılı kesintiler, varsa yüklenicinin idareye olan borçları ve cezalar ile kanunen alınması gereken vergiler kesilir.
b. Kesin Hakediş Raporu
İş bitirildikten sonra çıkarılacak kesin hesaba dayalı olarak düzenlen hakediş raporuna kesin hakediş raporu denir. Kesin hakediş raporunun düzenlenmesinde geçici hakediş raporlarındaki rakamlara itibar edilmez ve kesin metraj ve hesaplar sonucunda bulunan miktarlar esas alınır. Hesap kesme işleminde, gerçekleştirilen bütün işlerin kesin hak-ediş raporuna geçirilen bedelinden iş sırasında geçici hakediş raporları ile ödenen miktarlar düşülür. Daha son-ra geçici hakediş ödeme usulleri çerçevesinde, hakedişe yapılan ek ve kesintilerden sonra kalan tutar yükleniciye(müteahhide) ödenir.
Diğer taraftan hakediş (raporları) belgesi, Vergi Usul Kanununa göre düzenlenen bir belge türü olmadığından, hakediş belgesi düzenlenen işlerde, ayrıca 7 gün içerisinde fatura düzenlenmesi gerekmektedir(Şenlik 2011,7-9).
3. HAKEDİŞLERDE GELİR/ KURUMLAR VERGİSİ KESİNTİSİ
İnşaat taahhüt ve onarım işinin ta-mamlanan kısımları için alınan hak-edişlerin vergi kesintisine tabi olup olmaması açısından, yapılan inşaat taahhüt ve onarım işinin, Aylara Yaygın veya Yıllara Yaygın İnşaat Taahhüt ve Onarım İşi olması durumuna göre değişmektedir.
Aynı takvim yılında başlanılıp tamamlanan ve Aylara Yaygın İnşaat Taahhüt ve Onarım işi olarak ifade edilen inşaat taahhüt ve onarım işleri, Gelir Vergisi Kanununun 42. maddesindeki özel vergilendirme sistemi kapsamında olmayıp, genel vergilendirme rejimine tabi olması nedeniyle aylara yaygın inşaat taahhüt ve onarım işi nedeniyle alınan hakedişlerden Gelir/Kurumlar Vergisi kesintisi yapılmaz.
İnşaat - taahhüt ve onarım işinin süresi 1 takvim yılından fazla ise, yıllara yaygın inşaat taahhüt ve onarım işi olarak ifade edilir. Ancak, bir inşaat taahhüt ve onarım işinin, yıllara yaygın (sari) inşaat işi olarak kabul edilmesi ve Gelir Vergisi Kanunun 42. madde kapsamında özel vergilendirme sistemine tabi olması için;
a) Faaliyet konusunun inşaat ve onarım işi olması,
b) İnşaat ve onarım işinin birden fazla takvim yılına sirayet etmesi,
c) İnşaat ve onarım işinin resmi veya özel taahhütlere bağlı olarak yapılması gerekmektedir.
Gelir vergisi kanunu 94 maddesi ve 5520 sayılı Yeni Kurumlar Vergisi kanunun 15 Maddesi gereği mükellefler,
Nakden
Hesaben
Avans olarak, yaptıkları ödeme-lerden vergi kesintisi yapmak zorundadırlar.
Gelir vergisi kanununun 42. Maddesi hükmüne göre, yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde, kar zarar işin bittiği yıl tespit olunmakta ve bitimi izleyen yılın ilgili ayında ta-mamı o yılın geliri olarak beyan edil-mektedir. Uzun süre belli bir yü-kümlü grubundan vergi alınmama-sı, verginin mali amacı ve genellik ilkesi ile bağdaşmayacağı gibi, işin bitiminde yapılacak toplu ödeme, yükümlü yönünden de zor olacaktır. Bu görüşten hareketle, hem de vergi-lendirmedeki gecikmeyi telafi etmek amacıyla yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde vergi kesintisi esası kabul edilmiştir (Doğrusöz 1994, 102).
Gelir vergisi kanununun 94/3 maddesinde, 42. madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (kurumlar dahil) ödenen istihkak (hakediş) bedellerinden gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hükme bağlanmıştır. Yasa maddesinde belirtildiği üzere vergi tevkifatının matrahı istihkak bedelleridir (Alptürk 1997, 100-104).
Ayrıca 5520 sayılı Yeni Kurumlar vergisi kanunun 15 maddesi a) bendine göre, “Gelir Vergisi Kanununda belirtilen esaslara göre birden fazla takvim yılına yaygın inşaat ve onarım işleri ile uğraşan kurumlara bu işleri ile ilgili olarak yapılan hakediş ödemeleri” üzerinden vergi tevkifatı yapılacağı belirtilmiştir.
Vergi Kesintisi oranı 20.12.2006 tarih ve 2006/11449 sayılı bakanlar kurulu kararı gereği % 3 olarak uygulanmaktadır.
Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde bazen hakediş düzenlen-mesi ve alımı uzun zaman alabilmektedir. Bu tür durumlarda hak-edişlerden mahsup edilmek üzere avans adı altında ödemeler yapı-labilmektedir.
Avans adı altında yapılan bu ödemeler de % 3 vergi kesintisine tabidir.
Aylara yaygın olan İnşaat taahhüt işinin, yapılan sözleşmeye göre başladığı takvim yılı bitmesi gerekirken, herhangi bir sebeple bitmeyerek ertesi takvim yılına sirayet etmesi durumunda, işin yıllara yaygın inşaat ve onarım işi niteliği taşıması nedeniyle, söz konusu inşaat ve onarma işinin izleyen takvim yılında da devam etmesi konusunda bir sözleşme varsa, bu sözleşme tarihinden itibaren, böyle bir sözleşme yoksa ertesi takvim yılı başından itibaren ödenecek hakediş (istihkak) bedelleri üzerinden, önceden ödenmiş istihkaklarla ilgilendirilmeksizin tevkifat yapılır (Uğur 1994,104-106).
Ancak sonradan yıllara yaygın inşaat işi kapsamına giren işin yıllara yaygın duruma geldiği yılı izleyen, yılın başından itibaren vergi kesintisi yapılması için, sözleşmede işe başlama ve bitirme tarihlerinin yazılması ve süre uzatımına dair hükümlerin bulunması gerekmektedir. Sözleşmede bu şekilde hükümlerin bulunmaması durumunda önceki dönemler içinde vergi tevkifatı yapılması gerektiği, İstanbul Vergi Dairesi başkanlığının 23.01.2006 tarih ve B.07.1.GİB.4.34./GVK-94/3-12216 sayılı özelgesinde belirtilmiştir. (Şenlik 2011,74).
Diğer taraftan vergi kesintisi açısından dikkat edilmesi gereken bir başka husus ise müteahhit veya taşeronlar tarafından alınan hakediş-lerin, kimden alındığının önemi yok-tur. Hakedişler ister kamu kurumuna karşı üstlenilen ister özel sektör kuruluşuna karşı üstlenilen inşaat taahhüt ve onarım işi nedeniyle alınsın, iş yıllara yaygın inşaat işi niteliğinde ise, Gelir/Kurumlar vergisi kesintisine tabidir.
4. HAKEDİŞLERDE KDV
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 10.maddesinin © bendinde, kısım kısım mal teslimi ve hizmet yapılmasının mutad olduğu veya bu hususlarda mutabık kılınan hallerde vergiyi doğuran olayın, her bir kısmın teslimi veya her bir kısım hizmetin yapılması ile meydana geleceği kabul edilmiştir. Aylara ve Yıllara yaygın inşaat faaliyeti yapan işletmelerin yaptıkları işler için hakediş raporları düzenlemeleri ve kamu ihale Kanunu’na göre ihale usulüyle yapılan işlerde, müteahhidin yaptığı işlerden doğan alacakları, yapılan iş göz önüne alınarak hesaplanmakta veya kesin ödeme niteliğinde olmamak üzere belirli aralıklarla düzenlenen geçici hak ediş raporlarına dayanılarak ödenmektedir. Dolayısıyla inşaat ve taahhüt işlerinde Katma Değer Vergisi açısından vergiyi doğuran olay hakediş nedeniyle meydana gelmektedir. Ancak kamu idarelerine karşı üstlenilen işlerde hakedişler hazırlandık-tan sonra, müteahhit ile işveren idare tarafından imzalanması, onaylanması ve ödenmesi belli zaman aralığında gerçekleşmekte, dolayısıyla vergiyi doğuran olayın ne zaman meydana geleceği sorunu ile karşılaşmaktayız.
Danıştay 11. Dairesi verdiği bir kararda, geçici hakediş raporunda tahakkuk işlemi yapılıncaya kadar yetkili makamlar tarafından düzeltme yapılabilir, yapılan iş için ne kadar ödeme yapılacağı dolayısıyla da teslim edilen mal veya hizmetin bedeli ancak, ita amirince tahakkukun yapılması, verile emrinin düzenlenmesi ile belli olmaktadır, gerekçesi ile "İnşaat ve taahhüt işlerinde vergiyi doğuran olayın, hakediş raporunun onaylanmasından sonra ita amirince tahakkukun yapıldığı tarih" olduğunu kabul etmiş bulunmaktadır (E. No: 1999/2456, K. No: 1999/3571). Aynı şekilde Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu’nun 19.06.1998 tarih ve E. No:1996/370, K. No: 1998/118 sayılı Kararında; “İnşaat işlerinde KDV yönünden vergiyi doğuran olayın tahakkuk müzekkeresi ve verile emrinin düzenlendiği tarihte meydana geldiği...” belirtilmektedir.
Vergi idaresi ise, inşaat taahhüt iş-lerinde vergiyi doğuran olayın, hak-ediş belgelerinin düzenlenip, ihale makamınca (idarece) onaylanması ile meydana geldiği görüşündedir. Maliye Bakanlığının 15.12.1998 tarih ve 2601010 sayılı; 03.02.1993 tarih ve 28041 sayılı Özelgesine göre; verginin hesaplanması için kesin kabulün yapılması şart değildir. Onay tarihindeki vergi oranı üzerinden KDV hesaplanması ve genel hükümler çerçevesinde beyan edilmesi gerekmektedir. İnşaat taahhüt ve onarım işi yapan işletmelerinin yaptıkları iş Hizmet üretimi olması dolayısı ile üstlenmiş oldukları işlerin teslimleri sırasında hesaplayacakları KDV nin oranı % 18 dir.
Diğer taraftan dikkat edilmesi gereken bir başka husus da inşaat taahhüt ve onarım işlerinde KDV tevkifatıdır. 89, 91 ve 99 seri no.lu KDV genel tebliği gereği inşaat taahhüt ve onarım işlerinde KDV tev-kifatı sözkonusudur. Buna göre birbirleriyle yaptıkları işlemler hariç olmak üzere inşaat taahhüt işi yaptıran;
Genel ve katma bütçeli daireler,
İl özel idareleri,
Belediyeler,
Köyler,
Bunların teşkil ettikleri birlikler,
Vakıflar tarafından kurulanlar hariç, diğer tüm üniversiteler,
Döner sermayeli kuruluşlar,
Kanunla kurulmuş kamu kurum ve kuruluşları,
Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
Kanunla kurulan veya tüzel ki-şiliği haiz emekli ve yardım san-dıkları,
Bankalar,
Sermayelerinin % 51 veya daha fazlası kamuya ait olan işletmeler,
Özelleştirme kapsamında bulu-nan kuruluşlar.
Hisse senetleri İMKB’ye kote edilmiş şirketler,
Yaptırdıkları inşaat taahhüt işleri nedeniyle ödeyecekleri hakediş bedeli üzerinden hesaplanan %18 KDV’nin 1/6 sını tevkif ederek, sorumlu sıfatıyla 2 No’lu KDV beyannamesi ile beyan edip ödeyeceklerdir.
Ayrıca, tevkifat yapma sorumluluğu bulunan kurum ve kuruluşlara karşı üstlenilmiş inşaat taahhüt işleri tamamen veya kısmen alt yüklenicilere (Taşeronlara) veya daha alt yüklenicilere devredilmiş ise, işi devreden yüklenicinin de 89 ve 91 nolu tebliğdeki esaslar çerçevesinde tevkifat yapması gerekmektedir. Örneğin bir kamu kurumuna ait bina yapımını üstlenmiş müteahhit X işletmesi, bu işin bir kısmını taşeron Y işletmesine yaptırması durumunda taşeronun yaptığı iş için müteahhit X tevkifat yapacak ve 2 No.lu KDV Beyannamesi ile sorumlu sıfatıyla beyan edecektir. Taşeron Y işletmesi üstlenmiş olduğu işin bir kısmını Taşeron Z işletmesine yaptırması durumunda, Taşeron Y işletmesi de Taşeron Z işletmesine yapacağı ödemelerden tevkifat yapmak ve No.lu KDV Beyannamesi ile sorumlu sıfatıyla beyan etmek zorundadır( Şenlik 2010 ).
5. HAKEDİŞLERDE DAMGA VERGİSİ
Hakedişlerin damga vergisi yükümlülüğü karşısındaki durumunu tespit için 4, 10,11 ve 30 Seri Nolu Damga Vergisi Genel Tebliğlerinde de gerekli açıklamalar yapılmıştır. Buna göre
1 Hakediş ödemesinin avans öde-me mahiyetinde olması halinde, hakediş bedeli binde 8,25 oranında damga vergisi kesintisine tabi tutu-lacaktır. (Kanuna ekli II numaralı tabloda yazılı olan istisnalar hariç). Hakediş ödemesinin avans mahi-yette olup olmadığı konusunda bir tereddüt varsa; düzenlenmiş sözleş-me hükümlerinin ve hakedişin mahiyetinin birlikte dikkate alınması gerekir.
2. Resmi daireler tarafından mal ve hizmet alımı (ihale vb.) sebebiyle ve sırasında, düzenlenen hakedişlere istinaden yapılacak ödemeler istih-kaktan kesinti suretiyle binde 8,25 oranında damga vergisine tabidir. (Kanuna ekli II numaralı tabloda ya-zılı olan istisnalar hariç). Söz konusu hakediş ve ödemelerin damga ver-gisine tabi tutulması bakımından; ödemenin avans veya kesin ödeme olup olmaması önemli değildir. Öde-me kesin ödeme olsa dahi damga vergisi kesintisi yapılır.
3. Hakediş ödemesinin hem avans, hem de resmi daireler tarafından mal ve hizmet alımı (ihale) sebebiyle düzenlenmiş olması halinde, sadece binde 8,25 oranında damga vergisi kesintisi yapılır.
4. Geçici hakediş, kesin hakediş uygulamasında ise, geçici hakediş ödemeleri avans niteliğinde ödeme olduğundan dolayı damga vergisine tabidir. Geçici hakediş ödemeleri üzerinden yapılmış olan damga ver-gisi kesintilerinin kesin hakediş üze-rinden yapılacak olan damga vergisi üzerinden mahsup edileceği tabiidir.
5. Hakediş bedelleri üzerinden is-tihkaktan kesinti suretiyle damga vergisi ödemelerinde, 30 Seri Nu-maralı Damga Vergisi Tebliği gere-ğince, kesilecek olan damga vergisi matrahına KDV dahil değildir.
6. Hakediş ödemesinin kesin ödeme niteliğinde olması halinde, (örneğin; özel sektörün, müteahhit veya taşeron firmaya iş yaptırması, sözleşmede hakediş düzenleneceğine ilişkin hükümler bulunması durumu) hakediş faturada yazılı işin içeriğini açıklar nitelikte bir belge olacağından damga vergisine tabi değildir. Diğer bir ifade ile resmi daireler dışında kalan gerçek ve tüzel kişilerce yaptırılan inşaat tahhüt ve onarım işlerine ilişkin (hakediş ödemesi) ödemeler damga vergisine tabi değildir (Şenlik 2011,94).
6. HAKEDİŞLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
A. Aylara Yaygın İnşaat Taahhüt ve Onarım İşleri
Aylara yaygın inşaat taahhüt ve onarım işleri nedeniyle alınan hak-edişler nedeniyle elde edilen hasılatlar ise doğrudan 600. YURTİÇİ SATIŞLAR hesabına kaydedilir ve dönem sonunda da 690. DÖNEM KA-RI VEYA ZARARI Hesabına aktarılır. Örnek. Z. İnşaat A:Ş Aylara yaygın Belediye Binası İnşaat ve Onarım işinden 2 Nolu Hakediş olarak 30.000,00 TL alınmıştır. İş Kamu Kurumu olan Belediyeye ait olması nedeniyle 1/6 KDV tevkifatı yapılmıştır. Ayrıca Binde 8,25 Damga Vergisi Kesintisi yapılmıştır. Z İşletmesi faturayı aşağıdaki şekilde düzenlemiştir.
2.NOLU HAKEDİŞ BEDELİ 30.000,00
Binde 8.25 DV 247,50
KESİNTİLER TOPLAMI 247,50
NET TUTAR 29.752,50
% 18 KDV 5.400,00
1/6 KDV Tevkifatı. 900,00
HESAPLANAN. KDV.(5/6) 4.500,00 (Tahsil Edilecek KDV)
TOPLAM TUTAR 34.252,50
-------------------------- / --------------------------
100 KASA HESABI 34.252,50
740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HS. 247,50
20 BEl. BİNASI İNŞAAT ve ONARIMI
5 Vergi Resim ve Harçlar
501 Damga Vergisi 247,50
600 YURTİÇİ SATIŞLAR HS 30.000,00
20 Bel .Binası İnş. Onarım İşi Gelirleri
002. 2 Nolu Hakediş Geliri
391 HESAPLANAN KDV. HS. 4.500,00
01 Mal ve Hiz.Tes.KDV 04 % 18(5/6) Hes.KDV
Belediye binası inşaat ve onarımı 2 nolu hakediş alımı
-------------------------- / --------------------------
KDV tevkifatları istenir ise Nazım Hesaplarda izlenebilir.
-------------------------- / --------------------------
980 KDV TEVKİFATLARI HS. 900,00
01 Belediye Binası inşaat ve Onarımı 1/6 KDV Tevkifatı
981 KDV TEVKİFATLARI KARŞILIĞI HS. 900,00
01 Belediye Binası inşaat ve Onarımı 1/6 KDV Tevkifatı Karş
1/6 KDV tevkifatı nın izlenmesi
-------------------------- / --------------------------
B. Yıllara Yaygın İnşaat Taahhüt ve Onarım İşleri
Yıllara yaygın inşaat taahhüt faaliyetinde bulunan işletmelerin bu işlere ait almış oldukları hakediş bedelleri, bu işlerin hasılatını oluşturması nedeniyle işin bitimine kadar 350-357- Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Hakediş Bedelleri Hesabında izlenir. İşin tamamlandığı yıl 600.Yurtiçi Satışlar Hesabına devredilir.
Örnek:Yıllara yaygın inşaat taahhüt faaliyetinde bulunan Yapı A.Ş. yapımını üstlendiği Milli Eğitim Bakanlığı Okul inşaatı işinden dolayı 20.04.2010 tarihinde 20.000 TL. tutarlı 1 no’lu hakediş düzenlemiştir. Bu hakedişle ilgili olarak düzenlenen fatura ise aşağıdaki gibidir.
1.NOLU HAKEDİŞ BEDELİ 20.000,00
% 3 Stopaj 600,00
Binde 8.25 DV 165,00
KESİNTİLER TOPLAMI 765,00
NET TUTAR 19.235,00
% 18 KDV 3.600,00
1/6 KDV Tevkifatı. 600,00
HESAPLANAN. KDV. (5/6) 3.000,00 (Tahsil Edilecek KDV)
TOPLAM TUTAR 22.235,00
-------------------------- 20.04.2010 ---------------------
100 KASA HESABI 22.235,00
295 PEŞİN ÖD. VERGİ VE FONLAR HS 600,00
740 HİZMET ÜRETİM MALİY. HS. 165,00
10 OKUL İNŞAATI
5 Vergi Resim ve Harçlar
501 Damga Vergisi : 150,00
351 YIL.YAY.OKUL İNŞAATI HAKEDİŞ BED. HS 20.000,00
391 HESAPLANAN KDV. HS. 3.000,00
01 Mal ve Hiz.Tes.KDV 04 % 18(5/6) Hes.KDV
Okul inşaatı 1 nolu hakediş alımı
-------------------------------- 20.04.2010 --------------------
980 KDV TEVKİFATLARI HS. 600,00
01 Okul inşaatı 1/6 KDV Tevkifatı
981 KDV TEVKİFATLARI KARŞILIĞI HS. 600,00
01 Okul inşaatı 1/6 KDV Tevkifatı Karş. 1/6 KDV tevkifanının izlenmesi
----------------------------------- / -------------------------
Eğitim Bakanlığı Okul inşaatı 2011 yılında tamamlanmış ve ilgili hakediş hesabı aşağıdaki gibidir.
351. YIL.YAY.OKUL İNŞAATI HAKEDİŞ BED. HS = 1.900.000,00
-------------------------------- 31.12.2011 ---------------------
351 YIL.YAY. OKUL İNŞAATI HAKEDİŞ BED. HS 1.900.000,00
01. 1 Nolu Hakediş . 20.000,00
02. 2 Nolu Hakediş . 880.000,00
03. 3 Nolu Hakediş .1.000.000,00
600. YURTİÇİ SATIŞLAR HS 1.900.000,00
01. Fabrika Binası Hakedişleri
İnşaatın tamamlanması nedeniyle hakedişlerin Hasılat hesabına devri
--------------------------- / ----------------------
7.SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
İnşaat taahhüt ve onarım işlerinde genellikle yapılacak işin nitelikleri işi yaptıran tarafından belirlenmesi nedeniyle yapılan iş hizmet işidir.
Bir inşaat taahhüt ve onarım işinde işin başlamasından o ana kadar yapılan (gerçekleştirilen) kısmına ait işlemlerin parasal olarak ölçülmesini ifade eden hakedişlerden % 3 Gelir/ Kurumlar vergisi kesintisi yapılması için inşaat taahhüt ve onarım işinin, yıllara yaygın inşaat taahhüt işi olması gerekir. Aylara yaygın inşaat taahhüt ve onarım işleri genel vergilendirme sistemine tabi olması nedeniyle bu işlerde % 3 Gelir / Kurumlar vergisi kesintisi yapılmamaktadır.
İnşaat taahhüt ve onarım işi hizmet işi olması nedeniyle hakedişler %18 KDV ‘ye tabi olup,inşaat taahhüt ve onarım işleri 89 ve 91 seri no.lu KDV genel tebliğlerinde belirtilen kurum ve kuruluşlara karşı üstlenilmiş ise, bu kurum ve kuruluşlar, yaptırdıkları inşaat taahhüt işleri nedeniyle ödeyecekleri hak-ediş bedeli üzerinden hesaplanan %18 KDV’nin 1/6 sını tevkif ederek, sorumlu sıfatıyla 2 No’lu KDV beyannamesi ile beyan edip ödeyeceklerdir.
Diğer taraftan hakedişler, resmi dairelerin hizmet alımı nedeniyle düzenlenmiş ise binde 8,25 oranında damga vergisine tabidir. Resmi daireler dışında kalan gerçek ve tüzel kişilerce yaptırılan inşaat taahhüt ve onarım işlerine ilişkin (hakediş ödemesi) ödemeler damga vergisine tabi değildir.
KAYNAKÇA
Alptürk,E. 1997. “Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarma İşlerinde Vergi Kesintilerinin İade/Mahsubuna İlişkin Uygulamadaki Bazı Sorunları.” Vergi Sorunları Dergisi Sayı 101.
Doğrusöz, A.B.1994. Türk Vergi Sisteminde Kaynakta Vergilendirme “Stopaj”.
İstanbul: İ.S.M.M.O. Yay. No.3
Şenlik, M. 2011. İnşaat Muhasebesi. Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları Yay.No.100
Şenlik, M. 2010. ”Taşeronlara Yaptırılan İnşaat İşlerinde Vergi ve Muhasebe” Yaklaşım Dergisi ( E - Yaklaşım ) Sayı: 216
Uğur, O.1994. “Birden Fazla Takvim Yılına Sirayet Eden İnşaat ve Onarma işlerinde Vergi Tevkifatına İlişkin Bir Sorun” Vergi Dünyası Dergisi. Sayı:159.
Mehmet ŞENLİK
Ditaloğ Dergisi Süryay Sürekli Yayınlar Ticaret ve Sanayi AŞ
kaynak: http://www.huseyinust.com/Thread-Insaat-Taahhut-Islerinde-Hakedisler
