Yeni Türk Ticaret Kanununun Getirdiği Denetim Ve İşlem Denetçiliği Hakkımız Hükümsüz Mü ?
Yeni TTK yayımlanması ve yürürlüğe gereceği güne kadar yapacağımız hazırlıklar konusunda kafa karıştıran çok konular olduğunu biliyorum. Bu nedenle bazı sorulara açıklık kazandırması amacıyla aydınlanacağınızı umduğum konulara değinmek istiyorum. Özellikle Kanun Hükmünde kararname ile yayımlanan Kamu Gözetimi,Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında KanununYürürlüğe girmesi ile Meslek Mensuplarını ilgilendirecek önemli kararların alınacağı aşikar görünyor.
En önemlisi de kurumun görevleri içerisinde sayılan Meslek Mensuplarının Görevleri, Görev biçimleri, Eğitimleri,Çalışam Usul Esasları ve Ancak Sınavla Denetçi olabilecekleri, Hakında yönetmelik yayınlıyabilecekleri sayılmıştır.
Bu kurumun oluşturulması ile TTK Geçici 2 Md. Hükmününün yok sayılacağı belidir.
Anılan geçici 2 Madde :
“Geçic,Madde 2- (1) Kamu tüzel kişiliğini haiz Türkiye Denetim Standartları Kurulu kuruluncaya kadar, 397 nci maddede belirtilen Türkiye Denetim Standartları; Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) ile ilişkili bir Kurul tarafından uluslararası denetim standartlarıyla uyumlu olarak belirlenir. Kurulun, hangi kurum ve kuruluşların temsilcilerinden oluşacağı ile çalışma usul ve esasları, TÜRMOB tarafından hazırlanacak ve Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine yayımlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.” Demektedir.
Bu kurumun kuruluşuna ilişkin KHK : 02/11/2011 Tarihinde 660 Karar sayısı ile yayınlanmış bulunmaktadır.
Kamu Gözetimi, muhasebe ve Denetin Standartları Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkına kanun :
Kurulun oluşumu
MADDE 4 ‒ (1) Kurul; Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (2) ile Maliye Bakanlığı tarafından önerilecek dörder aday arasından ikişer kişi,(2) Hazine Müsteşarlığı, (1)Sermaye Piyasası Kurulu (1) ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun bağlı olduğu Bakanlıklar(1) ile Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (1) ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (1) tarafından önerilecek ikişer aday arasından birer kişi olmak üzere, Bakanlar Kurulu tarafından atanan dokuz (9) üyeden oluşur.
Kurulun görev ve yetkileri
MADDE 9 (1) Kurulun görev ve yetkileri şunlardır: ( Meslek Mensubu için önemli bulduğum maddeleri aldım )
c) Finansal tabloların; işletmelerin finansal durumunu, performansını ve nakit akışlarını Türkiye Muhasebe Standartları doğrultusunda gerçeğe uygun olarak sunumunu, kullanıcıların ihtiyaçlarına uygunluğunu, güvenilirliğini, şeffaflığını, karşılaştırılabilirliğini ve anlaşılabilirliğini sağlamak amacıyla, kamu yararını da gözetmek suretiyle, bilgi sistemleri denetimi dahil, uluslararası standartlarla uyumlu ulusal denetim standartlarını oluşturmak ve yayımlamak.
ç) Bağımsız denetçiler ve bağımsız denetim kuruluşlarının kuruluş şartlarını ve çalışma esaslarını belirlemek, bu şartları taşıyan kuruluşları ve bağımsız denetim yapacak meslek mensuplarını yetkilendirerek listeler halinde ilan etmek ve bunları oluşturacağı resmi sicile kaydederek Kurumun internet sitesinde kamuoyunun erişimine sürekli olarak açık tutmak.
d) Bağımsız denetçiler ve bağımsız denetim kuruluşlarının faaliyetleri ile denetim çalışmalarının, Kurumca yayımlanan standart ve düzenlemelere uyumunu gözetlemek ve denetlemek.
e) İnceleme ve denetimler sonucunda aykırılıkları saptanan bağımsız denetçiler ve bağımsız denetim kuruluşlarının faaliyet izinlerini askıya almak veya iptal etmek.
f) Bağımsız denetim yapacak meslek mensuplarına yönelik sınav, yetkilendirme ve tescil yapmak, disiplin ve soruşturma işlemlerini yürütmek, sürekli eğitim standartları ile mesleki etik kurallarını belirlemek, bunlara yönelik olarak kalite güvence sistemini oluşturmak ve bu alanlardaki eksikliklerin düzeltilmesi için gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak.
Halbuki TTK’ nın 400 Md.sinde kimlerin denetçi olabilecekleri veya olamayacakları sayılmıştır.
MADDE 400- a(1) Denetçi, ancak ortakları, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir unvanını taşıyan bir bağımsız denetleme kuruluşu olabilir. Orta ve küçük ölçekli anonim şirketler, bir veya birden fazla yeminli mali müşaviri veya serbest muhasebeci mali müşaviri denetçi olarak seçebilirler.
Bağımsız denetleme kuruluşlarının kuruluş ve çalışma esasları ile denetleme elemanlarının nitelikleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan, Bakanlar Kurulunca yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle düzenlenir. Aşağıdaki hâllerden birinin varlığında, yeminli mâlî müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir, bağımsız denetleme kuruluşu ve bunun ortaklarından biri ve bunların ortaklarının yanında çalışan veya bu cümlede anılan kişilerin mesleği birlikte yaptıkları kişi veya kişiler, ilgili şirkette denetçi olamaz. Şöyle ki, önceki cümlede sayılanlardan biri;
a) Denetlenecek şirkette pay sahibiyse,
b) Denetlenecek şirketin yöneticisi veya çalışanıysa veya denetçi olarak atanmasından önceki üç yıl içinde bu sıfatı taşımışsa,
c) Denetlenecek şirketle bağlantısı bulunan bir tüzel kişinin, bir ticaret şirketinin veya bir ticari işletmenin kanuni temsilcisi veya temsilcisi, yönetim kurulu üyesi, yöneticisi veya sahibiyse ya da bunlarda yüzde yirmiden fazla paya sahipse yahut denetlenecek şirketin yönetim kurulu üyesinin veya bir yöneticisinin alt veya üst soyundan biri, eşi veya üçüncü derece dâhil, üçüncü dereceye kadar kan veya kayın hısmıysa,
d) Denetlenecek şirketle bağlantı hâlinde bulunan veya böyle bir şirkette yüzde yirmiden fazla paya sahip olan bir işletmede çalışıyorsa veya denetçisi olacağı şirkette yüzde yirmiden fazla paya sahip bir gerçek kişinin yanında herhangi bir şekilde hizmet veriyorsa,
e) Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının düzenlenmesinde denetleme dışında faaliyette veya katkıda bulunmuşsa,
f) Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının çıkarılmasında denetleme dışında faaliyette veya katkıda bulunduğu için (e) bendine göre denetçi olamayacak gerçek veya tüzel kişinin veya onun ortaklarından birinin kanuni temsilcisi, temsilcisi, çalışanı, yönetim kurulu üyesi, ortağı, sahibi ya da gerçek kişi olarak bizzat kendisi ise,
g) (a) ilâ (f) bentlerinde yer alan şartları taşıdığı için denetçi olamayan bir denetçinin nezdinde çalışıyorsa,
h) Son beş yıl içinde denetçiliğe ilişkin meslekî faaliyetinden kaynaklanan gelirinin tamamının yüzde otuzundan fazlasını denetlenecek şirkete veya ona yüzde yirmiden fazla pay ile iştirak etmiş bulunan şirketlere verilen denetleme ve danışmanlık faaliyetinden elde etmişse ve bunu cari yılda da elde etmesi bekleniyorsa,
denetçi olamaz; ancak, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği, katlanılması güç bir durum ortaya çıkacaksa (h) bendindeki yasağın kaldırılması için belli bir süreyle sınırlı olarak onay verebilir.
(2) Bir bağımsız denetleme kuruluşunun, bir şirketin denetlenmesi için görevlendirdiği denetçi yedi yıl arka arkaya o şirket için denetleme raporu vermişse, o denetçi en az iki yıl için değiştirilir.
(3) Denetçi, denetleme yaptığı şirkete, vergi danışmanlığı ve vergi denetimi dışında, danışmanlık veya hizmet veremez, bunu bir yavru şirketi aracılığıyla yapamaz.
(4)Bu madde hükümleri, 554 üncü maddede öngörülen işlem denetçilerine de uygulanır. Kanunda veya esas sözleşmede aksi öngörülmemişse, işlem denetçisi genel kurul tarafından atanır ve görevden alınır.
Tüm bunlar gösteriyorki bel bağladığımız TTK’nın Denetçilere olan hükmü böylece KHK’ ile oluşturulan kurulun yetki alanına girecektir.
a- Kanunda meslek mensupları Denetçi olarak sayılmışlarsada, bunu sınava tabi tutmak, SMMM olmayan kişilerede denetçi olma yolunu açabilecektir.
b- Denetçilerin çalışma düzeni oluşturulan bu Kurulun takip ve kontrolu altında olacaktır.
c – Disiplin Kovuşturması,Denetim Yetkisinin iptali bu kurul tarafından yapılacaktır.
d- Türmob’un Bu Kurulda Yalnızca 1 üye ile temsil edilmesi 9 kişilik Kurulda herhangi bir etkinlik yaratamaması sonucunu doğuracaktır.
SONUÇ olarak yukarıdan beri izaha çalıştığımız gibi TTK ile getirilen ve bir boşluğu dolduracağını umduğumuz Denetim Yetkisi bu KHK ile TTK ve 3568 Sayılı yasamızın kimlerin denetici olabilir hükümlerine aykırı olacak sonuçlar doğuracaktır.
Mesleğimizin yıllardır beklediğimiz etkinliği, yine siyasal ve bu işte rol kapmaya çalışan çevrelerin oluşturduğu baskılarla Hükümsüz hale getirilmek mi istenmektedir.
Sacit ÇULHA
SMMM
sacitculha@hotmail.com
KAYNAK : http://muhasebenet.net/haber.php?haber_id=912
