Yönetim kurulu üyelerine ilişkin düzenlemeye Yeni TTK' nın 359-375 maddelerinde yer verilmiştir. 359/1 uyarınca,
Anonim şirketin, esas sözleşmeyle atanmış veya genel kurul tarafından seçilmiş, bir veya daha fazla kişiden oluşan bir yönetim kurulu bulunur. Bu düzenleme ile yönetim kurulu üyesi olabilmek için paya sahip olma ve en az üç yönetim kurulu üyesi bulunması şartı Yeni TTK ile kaldırılmıştır.
Diğer yandan 339/3 uyarınca da, ilk yönetim kurulu esas sözleşme ile atanacaktır. Sonraki yönetim kurulu üyeleri ise genel kurul tarafından seçilecektir. Bu yetki genel kurulun devredilemez yetkilerindendir. (408/2-b)
Yönetim kurulu seçiminde de 418'nci maddede belirtilen nisap aranacaktır. Yani, genel kurullar, bu Kanunda veya esas sözleşmede, aksine daha ağır nisap öngörülmüş bulunan hâller hariç, sermayenin en az dörtte birini (%25) karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığıyla toplanır. Bu nisabın toplantı süresince korunması şarttır. İlk toplantıda anılan nisaba ulaşılamadığı takdirde, ikinci toplantının yapılabilmesi için nisap aranmaz. Yani ikinci toplantıda %25 şartı aranmamaktadır. Kararlar toplantıda hazır bulunan oyların (ilk toplantıda en az %25 paya sahip olanların, ikinci toplantıda ise %25 şartı da aranmamaktadır) çoğunluğu (1/2'den fazlası) ile verilir.
Bir tüzel kişi yönetim kuruluna üye seçildiği takdirde, tüzel kişiyle birlikte, tüzel kişi adına, tüzel kişi tarafından belirlenen, sadece bir gerçek kişi de tescil ve ilan olunur; ayrıca, tescil ve ilanın yapılmış olduğu, şirketin internet sitesinde hemen açıklanır. Tüzel kişi adına sadece, bu tescil edilmiş kişi toplantılara katılıp oy kullanabilir. (359/2)
Yönetim kurulu üyelerinin ve tüzel kişi adına tescil edilecek gerçek kişinin tam ehliyetli olmaları şarttır. (359/3)
Üyeliği sona erdiren sebepler seçilmeye de engeldir. (359/4)
Diğer yandan 360'ncı maddeye göre, esas sözleşmede öngörülmek şartı ile, belirli pay gruplarına, özellik ve nitelikleriyle belirli bir grup oluşturan pay sahiplerine ve azlığa yönetim kurulunda temsil edilme hakkı tanınabilir. Bu amaçla, yönetim kurulu üyelerinin, belirli bir grup oluşturan pay sahipleri, belirli pay grupları ve azlık arasından seçileceği esas sözleşmede öngörülebileceği gibi, esas sözleşmede yönetim kurulu üyeliği için aday önerme hakkı da tanınabilir. Genel kurul tarafından yönetim kurulu üyeliğine önerilen adayın veya hakkın tanındığı gruba ve azlığa mensup adayın haklı bir sebep bulunmadığı takdirde üye seçilmesi zorunludur. Bu şekilde tanınacak temsil edilme hakkı, halka açık anonim şirketlerde yönetim kurulu üye sayısının yarısını aşamaz. Bağımsız yönetim kurulu üyelerine ilişkin düzenlemeler saklıdır. Bu maddeye göre yönetim kurulunda temsil edilme hakkı tanınan paylar imtiyazlı sayılır.
Her şeyden önce yönetim kurulunda temsil edilme hakkı esas sözleşmede öngörülmüş olmalıdır. Yani, esas sözleşme ile belirli pay gruplarının (azlık paya sahip olanların) yönetim kurulunda temsil edilmesine yönelik bir belirleme yoksa, bu pay grupları yönetim kurulunda temsil edilme hakkına sahip olamayacaktır. Dolayısıyla, bir şirketin payını edinmek isteyenler o şirketin yönetim kurulunda temsil edilmek istiyorsa esas sözleşmede böyle bir düzenleme olmalıdır. Aksi türlü böyle bir hak iddia edemeyecektir.
360'ıncı madde düzenlemesi belirli bir paya (%5-%10 gibi) sahip olmak gerekir gibi bir şart koymamıştır. Bu madde düzenlemesi ile amaçlanan belirli pay sahibi gruplarının esas sözleşmede belirlenmek şartı ile yönetim kurulunda temsil edilmesidir. Örneğin %1'e sahip bir gruba bile bu hak esas sözleşme ile tanınabilir. Konu daha önceki yazılarımızda daha detaylı olarak ele alınmıştır.
Diğer yandan, yönetim kurulu üyeleri azami üç yıl süreyle görev yapmak için seçilebilir. Esas sözleşme ile bu sürenin uzatılması da mümkün değildir, ancak azaltılması mümkündür. Esas sözleşmede üyelerin tekrar seçilmesini kısıtlayan bir hükmün bulunmaması halinde, mevcut üyeler tekrar seçilebileceklerdir. (TTK m.362/1).
Ancak, devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişilerinden birine, esas sözleşmede öngörülecek bir hükümle, pay sahibi olmasalar da, işletme konusu kamu hizmeti olan anonim şirketlerin yönetim kurullarında temsilci bulundurmak hakkı verilmiş ise bu yönetim kurulu üyeleri için üç yıllık süre sınırlaması olmayacaktır. (TTK Md. 362/2 ve 334)
Yazımızda azınlığın yönetim kurulu üyesi seçebilmesi konusu ele alınmış olmakla birlikte, yönetim kurulu üyelerinin seçilmesi ve görev süresine de değinilmiştir. Sonuç olarak, azlığın yönetim kurulu üyesi seçebilmesi için esas sözleşmede hüküm bulunması bir zorunluluktur. Ekrem Öncü
http://www.thelira.com/yazar/31/ekrem-oncu/2942/azligin-yonetim-kurulu-uyesi-secmesi-mumkun-mudur
