Türk Sosyal Güvenlik uygulamasında 3201 sayılı Kanunla yurtdışında geçen çalışma sürelerinin ,ev kadınlığı süreleri ,işsizlik süreleri yurt içinde çalışma süresi gibi borçlanma hakkı tanınması ile birlikte çifte aylık uygulaması hayata geçirilmiştir.
Yurtdışında çalışan vatandaşlarımız hem o ülkeden emekli aylığı alırken ,aynı zamanda borçlanma yaparak Türkiye'den emekli olma hakkıyla birlikte iki emekli aylığına kavuşur.
Ana Kriteri
a) Türk vatandaşı olmak,
b) Belirli nitelikte yurtdışı süreleri bulunmak,
c) Hizmetleri belgelendirmek,
d) Yazılı istekte bulunmak,
şartları aranır.
Türk vatandaşı olmak
Yurtdışı hizmet borçlanmalarında Türk vatandaşı olma şartının iki halde yerine getirilmesi zorunludur. Bunlardan biri, borçlanılması istenilen sürelerde ilgilinin Türk vatandaşı olması, diğeri ise yazılı başvuru tarihi itibariyle Türk vatandaşı olmasıdır
Belirli nitelikte yurtdışı süreleri bulunmak
Yurtdışında geçen sigortalılık süreleri, bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile ev kadını olarak geçen sürelerin değerlendirileceği öngörülmüş olup, "sigortalılık süresi" ve "işsizlik süresi" tanımlanır.
Sigortalılık süreleri
Sigortalılık süresi, borçlanma kapsamındaki sürenin bulunduğu ülke mevzuatına göre ikamet süreleri hariç, çalışılmış ya da çalışılmış süre olarak kabul edilen süreler anlaşılır.
İşsizlik süreleri
İşsizlik süresi, ilgili ülke mevzuatına göre çalışma süreleri ile bu çalışma sürelerine eş değer süreler haricinde o ülkede çalışılmadan geçen süreyi ifade eder.
Ev kadını olarak geçen süreler
Yurtdışında ev kadını olarak geçen süreler, medeni durumlarına bakılmaksızın kadınların sigortalılık süreleri haricinde yurtdışında bulundukları süreleri ifade eder
Hizmetleri belgelendirmek
SGK ibraz edilmek suretiyle belgelendirme mecburiyetine ilişkin yükümlülüğün yerine getirilmesini sağlayan belgeler, sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmiş ülkelerde, sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde ve ülke ayrımı yapılmadan ev kadını olarak geçen sürelere ilişkin olmak üzere üç grupta toplanmıştır.
Yazılı istekte bulunmak
Yurtdışında geçen çalışma veya ev kadınlığı sürelerinin borçlandırılmasına ilişkin yazılı talep, "Yurtdışı Hizmet Borçlanma Talep Dilekçesi"nin usulüne göre doldurulup imzalandıktan sonra doğrudan ya da posta yolu ile SGK ilgili ünitesine ulaştırılması ile yapılacaktır.
Borç miktarının hesaplanması
Borçlanma miktarının tespitinde, borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarının 5510 sayılı Kanunun 82. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen prime esas asgari ve azami günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın % 32'si olduğu, geçici 5. maddesinde ise 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanların borçlanma tutarının öğrenim durumları itibariyle yükselebilecekleri derece ve kademeleri geçmemek üzere 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre belirlenecek olan göstergelerinin esas alınarak hesaplanacağı belirtilmiştir.
Borçlanma tutarının tespitinde, adi posta veya kargo yoluyla veya Kuruma doğrudan yapılan yazılı başvurularda Yurtdışı Hizmet Borçlanma Talep Dilekçesinin Kurumun evrak kayıtlarına intikal ettiği tarihin esas alınacağı şeklinde yer almıştır. Ayrıca, taahhütlü, iadeli - taahhütlü veya acele posta olarak gönderilen yurtdışı borçlanma taleplerinde, dilekçenin postaya verildiği tarihin Kuruma intikal tarihi olarak kabul edileceği öngörülmüştür.
Buna göre, borçlanmanın tahakkuku ile ilgili usul ve esaslar aşağıda açıklanmıştır.
5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında sigortalı sayılanlar ile bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanların 3201 sayılı Kanun uyarınca hesaplanacak borçlanma tutarı, başvuru tarihinde geçerli olan günlük prime esas kazancın alt ve üst sınırları arasında kalmak kaydıyla başvuru sahibince seçilen kazancın yüzde 32'sinin borçlanmak istenilen gün sayısı ile çarpımı sonucunda bulunacaktır.
Formül ile ifade edersek; Borçlanma Tutarı = Seçilen Bir Günlük Prime Esas Kazanç x Borçlanma Gün Sayısı x % 32 olacaktır.
Örneğin; 05.01.2014 tarihinde yurtdışında geçen 15 yıllık sigortalılık süresini günlük 60 Türk Lirası üzerinden borçlanmak isteyen bir sigortalının toplam borçlanma miktarı, 60 x 5400 x % 32 = 103.680,00 Türk Lirası olacaktır
5510 sayılı Kanunun geçici 4. maddesi uyarınca haklarında 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanacak olan sigortalıların 3201 sayılı Kanunun geçici 5. maddesinde belirtildiği üzere borç tutarı, ilgililerin Türkiye'den ayrılmadan önce 5434 sayılı Kanuna tabi hizmetlerinden ayrıldıkları tarihte en son bıraktıkları derece ve kademelerine yurtdışında geçirdikleri ve borçlanmak istedikleri sürenin her üç yılına bir derece ve her yılına bir kademe verilmek ve öğrenim durumları itibariyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 36. maddesindeki yükselebilecekleri dereceleri geçmemek üzere tespit edilecek derece, kademe ve ek göstergeleri ile emekli keseneğine esas aylığın hesabına ait tüm unsurların toplamının müracaat tarihinde yürürlükte olan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarlar esas alınarak, yine o tarihteki kesenek ve karşılık oranlarına göre hesap edilecektir.
Bıraktıkları derece ve kademe 657 sayılı Kanunun 36. maddesindeki göreve giriş derece ve kademesinden daha aşağı olanlar ise, giriş derece ve kademeleri esas alınmak suretiyle yurtdışında geçen ve borçlanmak istedikleri süre değerlendirilmek ve aynı maddedeki tavan dereceleri aşmamak üzere borçlandırılacaktır.
Borçlanma miktarının hesabına esas gün sayısı olarak, başvuru sahibince Yurtdışı Borçlanma Talep Dilekçesinde borçlanmak istenilen süre belirtilmişse belirtilen süre; belirtilmemiş ise ispatlayıcı belgelerde kayıtlı bulunan tarihler arasındaki son tarihten geriye doğru olmak üzere borçlanmak istediği gün sayısı esas alınacaktır. Bu tespitte 1 yıl 360 gün, 1 ay 30 gün hesaplanacaktır.
Borç miktarının ödenmesi
Tahakkuk ettirilen borç tutarının tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde ödeneceği, bu süre içerisinde ödeme yapmayanlar için yeniden başvuru şartı arandığı hüküm altına alınmıştır
En ideal yurtdışı borçlanması ile emekli aylığı almak istiyorsanız konusunda uzman Türk Sosyal Güvenlik Hukukunu bilen 3201 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanunu entegre eden uygulamalara hakim SOSYAL GÜVENLİK MÜŞAVİRİ ile irtibata geçerseniz.
Size uygun emeklilik planlaması yaparak emekli olacağınız günlere kavuşursunuz.
Bunun içinde ileride alacağınız emekli maaşlarınız açısından bu alanda karar verirken bir kez daha düşünün.
Önümüzdeki günlerde torba yasanın nasıl olacağı şimdiden belli değilken ,mevcut kanunlara göre bu hakkınızı kullanın.
VEDAT İLKİ
