İş göremezlik ödeneği İşçi, sağlık kurumundan alınan raporla 'geçici', kaza sonrası oluşan özür nedeniyle de 'sürekli' iş göremezlik raporu alabiliyor... İşte bununla ilgili kıstaslar...
Sanayi devrimi ile birlikte iş kazaları sayısında artışlar olmuş, bunun sonucunda iş kazalarını azaltabilmek için ulusal ve uluslar arası düzeyde bir çok düzenlemeler yapılmıştır. İş kazalarını bütünüyle ortadan kaldırmak mümkün değil, ancak iş kazalarının büyük çoğunlu önlenebilir niteliktedir. Mart ayında İstanbul'da bir inşaatın çadırının yanması sonucunda meydana gelen iş kazasında maalesef işçilerimiz hayatlarını kaybetmişlerdir. Bu durum, başta can kaybına uğrayanların yakınları olmak üzere hepimizi derinden üzmüştür. İşçilerin iş kazası sonucu hayatlarını kaybetmeleri toplumun dikkatini bir kez daha iş kazalarına çekmiştir.
.
Bu yazı dizimizde; iş kazası nedir? İş sağlığı ve güvenliği yönünden işyerleri nasıl kapatılır? İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği olmayan işçiler ne yapmalı? İş kazası sonucunda ölen ve yaralanan işçilerin ne tür hakları var? İş kazalarını önlemek için neler yapılabilir? Bu soruları cevaplamaya çalışacağız...
İş kazası nedir?
İş kazasının ulusal ve uluslar arası mevzuatta değişik tanımları yapılmıştır. 5510 sayılı Kanununa göre iş kazası;
- Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
- İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
- Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
- İşçi statüsünde olan emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
- Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır.
İş kazası nasıl soruşturulur?
İş kazası idari yönden Sosyal Güvenlik Kurumu müfettişleri ve denetmenleri veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişleri tarafından soruşturulur.
İş kazası nerelere bildirilir?
İş kazaları, İş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilir.
İşçi iş kazası geçirmişse işvereni tarafından, o yerin yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Sosyal Güvenlik Kurumuna da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde bildirilir. Ayrıca iki iş günü içerisinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge müdürlüğüne(çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerine) bildirilir.
5510 sayılı Kanunun 4/b(eski bağkurlu) kapsamında bulunan sigortalı bakımından bildirim kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç işgünü içinde bildirilir.
Geçici iş göremezlik ödeneği
Kurumca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması koşuluyla iş kazası nedeniyle iş göremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için geçici iş göremezlik ödeneği veriliyor. İş kazası, halinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneğinin miktarı yatarak tedavilerde günlük kazancının yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisidir.
İş kazasına uğrayanlara SGK'ca sağlanan haklar
- Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi.
- Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması.
- İş kazası sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanması.
- Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.
- İş kazası sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi.
Sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanma
Sürekli iş göremezlik geliri, iş kazası sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık
kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalıya bağlanıyor. Sürekli iş göremezlik geliri, sigortalının mesleğinde kazanma gücünün kaybı oranına göre hesaplanıyor.
Sigortalının tam iş göremezliği halinde;
Gelir = Günlük kazanç x 30 x % 70 formülüne göre hesap ediliyor.
Sürekli iş göremezlik geliri;
- Geçici iş göremezlik ödeneğinin sona erdiği tarihi,
- Geçici iş göremezlik tespit edilemeden sürekli iş göremezlik durumuna girilmişse, buna ait Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporun tarihini takip eden ay başından başlatılıyor.
Ölen sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanması
İş kazasına bağlı nedenlerden dolayı ölen sigortalının hak sahiplerine aylık kazancının % 70'i oranında gelir bağlanır.
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü % 50 oranının altında kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış iken ölenlerin, ölümün iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olmaması halinde sigortalının almakta olduğu sürekli iş göremezlik geliri, hak sahiplerine gelir olarak bağlanır.
İş güvenliği kurallarına uymayan işverenler hakkında ne yapılıyor?
İşyerini durdurma ve kapatma
İşin durdurulmasına ve işyerinin kapatılması komisyon tarafından yapılmaktadır. Komisyon, iki müfettiş ve bölge müdürü ile bir işçi ve bir işveren temsilcisinden oluşmaktadır. Bir işyerinin tesis ve tertiplerinde, makine ve cihazlarında, çalışma metot ve şekillerinde, işçilerinin yaşamı için tehlikeli olan bir husus tespit edilirse, tehlike giderilinceye kadar, komisyonca, tehlikenin niteliğine göre, işin kısmen veya tamamen durdurulmasına ya da işyerinin kapatılmasına karar verebiliyor.
İdari para cezası uygulanması
İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini yerine getirmeyen işverenler hakkında 4857 sayılı İş Kanunu'nda öngörülen cezalar uygulanmaktadır. Cezalar iş müfettişlerinin tespit ve önerileri doğrultusunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlığı
bölge müdürü(çalışma ve iş kurumu il müdürü) tarafından uygulanıyor.
Evlenme ödeneği verilmesi
Evlenmelerİ nedeniyle, gelir veya aylıklarının kesilmesi gereken kız çocuklarına evlenmeleri ve talepte bulunmaları halinde almakta oldukları aylık veya gelirlerinin iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği olarak peşin ödenir.
Cenaze ödeneği verilmesi
İş kazası sonucu veya sürekli iş göremezlik geliri, malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya kendisi için en az 360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olup da ölen sigortalının hak sahiplerine Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden cenaze ödeneği ödenir. Cenaze ödeneği, sırasıyla sigortalının eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine verilir. Cenaze ödeneğinin bu kişilere ödenememesi ve sigortalının cenazesinin gerçek veya tüzel kişiler tarafından kaldırılması durumunda, ilgili kişilere ödenecek miktarı geçmemek üzere belirtilen tutarı geçmemek üzere belgelere dayanan masraflar, masrafı yapan gerçek veya tüzel kişilere ödenir.
.
http://www.gunes.com/2012/03/28/yazar/2177/arif_temir/is_goremezlik_odenegi.html
