Sosyal Güvenlik Açısından Malullük ve Engelli OlmaMalullük, kişinin belirli sebepler nedeniyle çalışamayacak duruma gelmesi hali olarak tanımlanabilir. Engelli olmak ise sosyal güvenlik kavramı ve sistemi dışında meydana gelen özür halini ifade etmektedir.
Malullük Sigortası
Sigortalının veya işvereninin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az %60’ını kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı malül sayılmaktadır. 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce malül sayılmak için çalışma gücünün 2/3’ünü kaybetmek gerekirken 5510 sayılı Kanunla bu oran %60 ‘a indirilmiştir.
Kimler Malul Sayılır?
Kanuna göre sigortalının malul sayılabilmesi için;
Hizmet akdi ve kendi nam ve hesabına bağımsız çalışma bentleri kapsamındaki sigortalıların çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını,
Kamu görevlileri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü, kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilmesi gerekir.
Malullük Aylığına Hak Kazanma Şartları
Malullük aylığı bağlanabilmesi için öncelikle malül sayılması gerekmektedir. Sigortalıya malullük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının;
- Kanuna göre malul sayılması,
- En az on yıldır sigortalı olması ve toplam olarak 1800 gün uzun vadeli sigorta kolları primi ödemesi,
- Sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul ise on yıllık sigortalılık süresine bakmadan 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim gün sayısının bulunması,
- Maluliyeti nedeniyle 4(a) sigortalı olarak çalıştığı işten ayrılması, 4(b) sigortalı ise faaliyetine son vermesi veya devretmesi,
- Kuruma yazılı talepte bulunması
- Kendi nam ve hesabına bağımsız kapsamında sigortalı ise (4/b) kendi sigortalılığı nedeniyle Kuruma genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin borcu olmaması,
gerekmektedir.
Müracaat İçin Gerekli Belgeler
Hizmet akdiyle ve kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan sigortalılar için;
- Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi
- 1 adet fotoğraf
- Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesi (işten ayrıldıktan sonra ilk 10 gün içinde talepte bulunanlar için)
Kamu görevlisi olan (eski Emekli Sandığı) sigortalılar için;
- Malullük aylığı bağlanabilmesi için açıkta bulunanların şahsen/vekâleten veya görevde bulunanlar için Kurumları aracılığı ile yapılacak başvuru,
- Vazife malullüğü halinde ilgililerin kendileri veya kurumları veyahut yakınları tarafından yapılacak başvuruları
- Malulen veya vazife malulü olarak emekliye sevke ilişkin emekliye sevk onayı,
- Maluliyetin tespiti için sağlık kurulu raporu
- Vazife malullüğünün sağlık kurulu raporuna göre tespit edilmemesi halinde 08/11/1951 tarihli ve 7951 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Vazife Malullüklerini Belirten Usul ve Belgeler Hakkında Tüzük ile belirlenen ve vazife malullüğünü tevsik edici bilgi ve belgeler.
Malullük Aylığı Kesilme Nedenleri
Malullük aylığı,
- Sigortalıların Kanuna göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlamaları,
- Kontrol muayenesi sonucu malullük durumunun ortadan kalkması,
hallerinde kesilir.
Malullüğün Tespiti İçin Sevk İşlemi
1800 prim ödeme gün sayısı bulunduğu tespit edilen sigortalılar gerek sigortalılıkları devam ederken gerekse çalışmadıkları sürede en son sigortalı bulundukları ildeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’ne veya Sosyal Güvenlik Merkezine müracaat ederek sağlık kuruluğuna sevk yapılmasını isteyebilir. Kurumca yapılan sevk işlemine istinaden, sigortalıların malullük tespitine ilişkin tüm masraflar kurum tarafından karşılanır.
Ancak 1800 prim gün sayısı bulunmakla birlikte prim borcu bulunan 4(b) sigortalıları ile 1800 prim gün sayısını borçlanmak suretiyle dolduran ve borçlanma bedelini ödemeyen sigortalıların sevk işlemi kurumca yapılmakla birlikte sevke ilişkin masraflar sigortalılarca karşılanmaktadır.
Maluliyetin Tespiti İçin Başvuru Nereye ve nasıl başvurulur?
Sigortalı, maruz kaldığı herhangi bir sebep sonucu çalışma gücünün veya meslekte kazanma gücünün %60 ını kaybettiğini, malul olduğunu düşünüyorsa kendisi veya işvereni, maluliyetinin tespiti için sigortalının bağlı bulunduğu ya da en yakın sosyal güvenlik il veya sosyal güvenlik merkezine yazılı olarak başvurmalıdır.
Kişi yazılı olarak başvurunun ardından yetkili sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarına sevkini yaptıracaktır. Bu sağlık kurullarınca düzenlenen raporun incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulu, sigortalının maluliyet şartlarını taşıyıp taşımadığına karar vermektedir.
Çalışmaya Başladığı Tarihte Malul Olanların Emekliliği
5510 sayılı Kanun yürürlüğe girdiği 2008 Ekim ayından önce 4(a) kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayan ve başladığı tarihte malul olan 4(a) kapsamındaki sigortalılara 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün prim ödeme koşuluyla yaş şartı aranmaksızın emekli aylığı bağlanmaktadır.
Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihte malul olan 4(b) sigortalılarından 2008/Ekim ayından sonra aylık talebinde bulunanlara 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3960 prim gün sayısı koşullarının yerine gelmesi halinde aylık bağlanmaktadır.
5510 sayılı Kanun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özrü bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan 4(a) ve 4(b) kapsamında olan 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün uzun vadeli sigorta kolları primi ödemiş olmak koşuluyla özel statüde yaşlılık aylığı bağlanır.
Söz konusu 3960 gün prim ödeme şartı 4/a kapsamındaki sigortalılar açısından;
- 2008/Ekim ile 31.12.2008 tarihleri arasında sigortalı sayılanlar için 3700 gün,
- 01.01.2009 tarihinden itibaren sigortalı sayılanlar için ise her takvim yılı başında 3700 güne 100 gün eklenmek suretiyle 3960 günü geçmemek üzere, kademelendirilmiştir.
Mehmet Fatih GELERİ
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
fg@fatihgeleri.com Bu e-Posta adresi istek dışı postalardan korunmaktadır, görüntülüyebilmek için JavaScript etkinleştirilmelidir
http://www.fatihgeleri.com/index.php?option=com_content&view=article&id=105:sosyal-guevenlik-acsndan-malulluek-ve-engelli-olma&catid=34:fatihgeleri
