Etin KDV indirimi fiyatlara yansır mı? / Osman Arıoğlu
Bakanlar Kurulu Kararı ile pazar günü Resmi Gazete'de yayımlanan karar ile et ve bulgurun toptan teslimlerinde KDV oranı %8'den %1'e indirildi.
Karar yayınlanmadan önce Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker katıldığı bir toplantıda konuya ilişkin duyuruyu yapmıştı. Bakan Eker bu duyurusunda bu KDV indiriminin fiyatlara da yansıyacağını ve kayıt dışılığı azaltma konusunda katkı sağlayacağını belirtmişti. Doğal olarak kamuoyunda fiyatların düşmesi yönünde bir beklenti oluşmuş durumda.
.
KDV mal satışının her aşamasında alınan bir yayılı muamele vergisidir. Bir malın üreticisinden toptancısına, toptancısından perakendecisine, perakendeciden de tüketiciye tesliminde KDV uygulanır. Bu ara kademeleri çoğaltmak elbette mümkündür. Mükerrer vergileme olmasın diye de, her aşamadaki alıcı vergi mükellefi, alırken ödediği vergiyi satışta aldığı vergiden indirir. Aradaki farkı takip eden ayın 24'üncü günü sonuna kadar beyanname ile vergi dairesine bildirmesi ve 26'ncı günün bitimine kadar ödemesi gerekir.
Konuyu örnekle anlatalım
Bir an için aşağıdaki örnekte işlemin bu mükellefler için bir aylık sürede gerçekleşen tek işlem olduğunu düşünelim:
Üretici kesim hayvanını kesimciye 1000 TL'ye satsın. Buna %1 KDV uygulanıyordu. Üreticinin kesimciden toplam aldığı bedel 1010 TL idi. Kesimci yani toptancı bu hayvandan çıkan eti diyelim ki %10 kâr oranı ile 1100 TL'ye perakendecilere satıyor. Buna değişiklikten önce %8 KDV uyguluyordu. Yanı 88 TL KDV ayrıca alınıyordu. Toptancı, 88 TL hasılat KDV beyan edip bundan 10 TL KDV indirimi yapmak suretiyle 78 TL KDV'yi vergi idaresine ödemek durumundaydı. Değişiklikten sonra toptan et satışı yapan 88 TL değil, 11 TL KDV uygulayacak ve vergi dairesine(11-10=) 1 TL ödeyecektir.
Toptancıdan 1100 TL et ve 88 TL KDV ile alım yapan perakendeci, diyelim ki %20 kâr ile bu eti 1320 TL artı 105,6 TL KDV ile tüketicilere satıyor. Önceki duruma göre perakendeci devlete 105,6-88= 17,6 TLKDV ödüyordu. Değişiklikten sonra yine aynı fiyata satıp yine aynı KDV'yi tahsil edecek. Ama devlete ödemesi gereken KDV 105,6- 11= 94,6 TL olacaktır.
Görüldüğü üzere tüketici eti alırken yine aynı fiyattan almak durumunda. Ama toptancının ödeyeceği KDV kısmı kadar devlete daha fazla KDV ödemek durumunda kalıyor. Yani tüketiciye yansımada pek bir fiyat avantajı olmuyor. Ancak, ince finansman hesaplarını dikkate aldığımızda, şayet toptancı veya ara kademe daha fazla ise ve toptancılar perakendeciye satışta KDV ödeme süresinden daha uzun vadeli veresiye çalışıyor iseler, o zaman perakendeciye o kadar az maliyet yansıtacakları için bir fiyat indirimi olabilir. Ama eğer toptancıdan perakendeciye geçişte ödeme vadesi daha kısa ise o zaman fiyatta bir indirim olmayacaktır.
Kayıt dışılığı azaltmada katkısı olur mu?
Şayet perakende et satıcıları toptan et satıcılarına göre daha organize ve kayıtlı büyük mağazalar ise o zaman yapılan işlemin kayıt dışılığı önlemede katkısı olacaktır. Ama benim bildiğim organize büyük mağazacılık sisteminde satılan et miktarı toplam perakende satışların %50'sinden daha azını oluşturmaktadır. O zaman da perakendeciye hiç hesapta olmayan daha fazla bir KDV çıkacağı için naylon fatura veya kayıtsız alım satım gibi yollara gitme eğiliminde olabilecektir.
Vergi sistemimizde %1'lik oran daha ziyade tarımdan kayıtlı sisteme girişteki kayıt dışına yönelmeleri önlemeye dönüktür. Şayet herhangi bir üründe tüketiciye daha ucuz sunum sağlanmak isteniyorsa KDV'nin bütün aşamalarda aynı olması veya indirilmesi gerekir. En azından tüketiciye ulaşma aşamasındaki indirim direkt sonuç verecektir.
Kaynak: Bugün Gazetesi
