Yeni Ticaret Kanunu'na göre denetim nasıl olacak
Ocak 1957 tarihinde yürürlüğe giren ve yaklaşık yarım asır başarı ile uygulanan 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu günün ihtiyaçları doğrultusunda yenilendi.
.
1 5 yıl süren titiz bir çalışmanın ürünü olan 6102 Sayılı Yeni Ticaret Kanunu büyük bir uzlaşı içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 13 Ocak 2011 tarihli oturumunda kabul edilerek 14 Şubat 2011 tarihli Resmi Gazete'de yayımlandı.
.
6102 Sayılı yeni Ticaret Kanunu birçok anlamda sermaye şirketlerine yeni hak ve yükümlülükler getirmekte. Şüphesiz yeni kanun ile sermaye şirketleri için değişen şeylerden biri de denetim olgusu.
.
Yeni Ticaret Kanunu'na göre yapılacak denetim şu anda uygulanmakta olan yeminli mali müşavirlik tam tasdik vergi denetimi ile Sermaye Piyasası Kanunu'na göre yapılan bağımsız dış denetimden farklı. Yeni Ticaret Kanunu'na göre yapılacak bağımsız denetimi, şirketin tam tasdik vergi denetimini yapan yeminli mali müşavir ile bağımsız denetimini yapan şirket yapamayacak. Bağımsız denetim yapan kişi veya kuruluşun tam bağımsızlığı ve başka bir hizmetten dolayı şirketle ilişkisi olmaması gerekir.
.
Eski Ticaret Kanunu'nda şirketlerin denetimi uzman bilgisine sahip olması zorunlu bulunmayan murakıplar eli ile yapılmakta idi. Yeni Ticaret Kanunu sermaye şirketlerini, bağımsız denetleme kurumu veya yeminli mali müşavir ya da serbest muhasebeci mali müşavirlerin denetimine bıraktı. Yeni Ticaret Kanunu'na göre Bağımsız Denetim 2013 yılından itibaren yürürlüğe girecek.
Kimler denetçi olamayacak
Yeni Ticaret Kanunu denetimde uzmanlık, bağımsızlık ve şeffaflığa büyük önem vermekte. Bu nedenle denetçinin ve denetimin vasıf ve niteliklerini büyük bir titizlikle ayrıntılı olarak düzenlemiş.
.
Yeni Ticaret Kanunu'na göre büyük ölçekli şirketlerin denetimi ile KOBİ'lerin denetimi noktasında ikili bir ayrıma gidildi.
Buna göre büyük ölçekli sermaye şirketleri için denetçi, ortakları ancak yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir unvanını taşıyan bağımsız bir denetleme kuruluşu olabilecek.
.
Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu esasları belirleyecek
Bağımsız denetleme kuruluşlarının kuruluş ve çalışma esasları ile denetleme elemanlarının nitelikleri yönetmelikle düzenlenecek. Bu konuda yeni kurulan Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu yetkili olacak. Maliye Bakanlığı'na ilgili kuruluş olarak bağlanan kurul tarafından bu konuda çıkarılacak ikincil düzenlemeler ile bağımsız denetçilik yeniden tanımlanacak.
.
Orta ve küçük ölçekli anonim ve limited şirketler, bir veya birden fazla yeminli mali müşaviri veya serbest muhasebeci mali müşaviri denetçi olarak seçebilecek.
.
Yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir, bağımsız denetleme kuruluşu ortaklarından biri denetim yapılacak şirketler ilişkisi ve bağlantısı bulunanların denetim yapmasını yasaklıyor.
Bağımsız denetim yapan diğer denetimleri yapamıyor
Ayrıca bir kişi ya da kurumun hem denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının düzenlenmesinde (denetleme dışında) faaliyette veya katkıda bulunması hem de söz konusu şirketin denetçisi olmasına izin verilmemekte. Tabiri caizse yeni TTK bir koltukta birden fazla karpuz taşınmasına müsaade etmemekte. Bu durumda halka açık şirketlerde bir denetim grubu hem Sermaye Piyasası Kanunu açısından bağımsız dış denetimi, hem de TTK'ya göre denetimi yapamayacak. Yapması durumunda yapılan denetim geçersiz sayılacak. Bunu bir yavru şirketi aracılığıyla da yapamayacak.
Yeni TTK'ya göre bir bağımsız denetleme kuruluşunun, bir şirketin denetlenmesi için görevlendirdiği denetçi yedi yıl arka arkaya o şirket için denetleme raporu vermişse, o denetçi en az iki yıl için değiştirilecek.
İSMAİL KÖKBULUT / BUGÜN
28.11.2011
