Bağımsız Denetimde Makul Güvence Ve Şüpheci Yaklaşım
Bağımsız denetimde makul güvence dediğimizde aklımıza ne geliyor?
Denetçi ne için güvence vermelidir?
Makul güvencenin tanımını yapmakla işe başlamalıyız. Denetim çalışmaları sırasında bağımsız denetçi yeterli sayıda ve güvenilir kanıt elde etmeye çalışır ve bunun sonucunda da denetlenen işletmenin mali tabloları ve yaptığı işlemlerin doğruluğu hakkında bilgi kullanıcılarına bir güvence sağlar. İşte bu güvenceye, makul güvence adını veriyoruz.
Peki denetçi makul güvenceye ulaşmak için ne yapmalıdır?
Nereden, kimlerden, nasıl belge temin etmelidir?
Güvenilir kanıta nasıl ulaşmalıdır?
Aklımıza bu tip birçok soru geliyor… Denetçi denetlenen işletmeden veya işletmenin ticari ilişkide bulunduğu işletmelerden bilgi isteyebilir. Doğrulama denetçinin kullandığı yegane yöntemlerden biridir. Ve güvenilir bilgi sağlamaya yöneliktir. Denetçinin güvenilir bilgiye ulaşması için elinde bulunan enstrumanları doğru kullanması iyi bir plan dahilinde çalışması uygun olacaktır. Şöyle ki denetçi birçok kanıt toplamış olabilir, mutabakatları sorunsuz halletmiş olabilir fakat çalışma yaptığı alan seçtiği örneklerin işletmeye getireceği riskin büyüklüğü önemsiz ise denetimin firmaya ve denetçiye makul güvence sağlaması imkansızdır.
Denetçi topladığı kanıtları, aldığı muhasebe belgelerini ve çalışma kağıtlarını şüpheci (sorgulayıcı) bir yaklaşımla değerlendirmelidir. Yani her kayıta doğru gözüyle bakmamalıdır. Her belge elde edilen çalışma kağıdı sorgulanmalıdır. Örneğin denetlenen işletme, diğer bir işletme ile bir ticari faaliyet dolayısıyla ilişkiye girmiş olsun. A Şirketi denetlediğimiz şirket, B Şirketi ise A Şirketin mal alımı yapmış bir şirket olsun. Denetçimiz bakiyesiz doğrulama yaparak aradaki ilişkide mutabakat sağlamış olabilir fakat sorgulamalıdır. Neyi sorgulamalıdır? Mal alım satımı makul değer esasına göre mi yapılmış? İki şirket arasında gerçeğe uygun olmayan fahiş fiyatla ticaret mi söz konusu? Denetçi olaylara çok yönlü yanaşmalı, sorgulayıcı olmalıdır. İlişkilerin gerçek yüzü ayrıntılarda gizli olabilir.
Değerli meslektaşlarım ilk yazımı sabırla ve anlayışla okuduğunuz için teşekkür ederim. Yiğitçe şehit olan kanlarını canlarını bizim için feda eden şehitlerimize armağan olsun. VATAN SAĞOLSUN…
Abdullah Bilgin Kocaoğlu
Bu makalenin yayın hakları Muhasebe Türk'e aittir.
Muhasebe Türk web adresi kaynak gösterilerek kullanılabilir. www.muhasebeturk.org
