VERGİ SİSTEMİNDE AYNİ BAĞIŞLAR
Bağış; geri alınmamak üzere karşılıksız olarak ayni veya nakdi değerlerin bir çıkar ve menfaat gözetmeksizin insani duygular ile kişi veya kurumlara verilmesidir.
.
.
Bağış karşılıksız olmakla birlikte, insani, dini veya bir sosyal amaçlara ulaşmak için yapılır. İnsani yardım düşüncesiyle yapılan bağışların amacı dönem kazancının elde edilmesi veya idamesi ile ilgili bir durum arz etmemektedir. Ancak kanun koyucu Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarında yer verdiği düzenlemelerle belirlenen şartlar dâhilinde yapılan bağışların dönem kazancından indirilmesine izin vermiştir.
.
Bu yazımız Van ve çevresinde meydana gelen deprem’le ilgili olarak da Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları tabi işletmelerin yapacağı yardım ve bağışlara ilişkin olarak vergisel anlamda konuyu açıklamaktır
Buna göre; yapılan bağış ve yardımların;
.
a) Bakanlar Kurulunca yardım kararı alınması
b) Ayni ve nakdi bağışın makbuz karşılığı yapılması
c) Bağış tutarının gelir ve kurumlar vergisi matrahında fazlası indirim konusu yapılmaması
Yardım ve bağışın aynen veya nakden yapılması mümkündür. Ayin olarak yapılan bağış ve yardımlarda, bağış ve yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın maliyet bedeli veya mukayyet değeri; bu değer mevcut değilse; VUK hükümleri dairesinde takdir komisyonlarınca takdir edilecek değeri esas alınır
.
A-GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ YÖNÜNDEN
Genel yaşamı etkileyen tabi afetlerden zarar görenlere yardımda bulunmak üzere, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince makbuz mukabili yapılacak nakdi ve ayni bağışlar, aşağıda belirtilen açıklamalar çerçevesinde, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununun ilgili maddelerinde yer alan miktarlarla sınırlı olmaksızın yıllık beyanname ile beyan edilen gelirlerden veya kurum kazancından indirilebilecek ya da gider olarak dikkate alınabilecektir.
.
Tabi afetlerden zarar görenlere yardımda bulunmak üzere kurulan “Tabi afet masaları”na makbuz mukabilinde nakdi ve ayni bağış/yardımlar Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 14/6. maddesinde yer alan % 5’lik sınırlamaya tabi olmaksızın kurum kazancından indirime konu edilebilecektir.
.
İndirime konu edilecek ayni bağışlar için ise; mükellefler, bağışlanan malın cinsini, miktarını ve maliyet bedelini (amortismana tabi iktisadi kıymetler için net aktif değeri) gösterir bir fatura ve buna ilişkin sevk irsaliyesi düzenlemek zorundadırlar. Yardımların tesliminde ise, yardım yapılan kuruluşlardan makbuz alınması, makbuz verilememesi halinde ise ayrıntılı bir tutanak düzenlenmesi gerekmektedir.
.
15.05.1959 tarih ve 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun’un 44 ve 45. maddelerine göre, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından bu Kanun’un 33. maddesi gereği kurulan fona verilen hisseler, verildikleri yılın yıllık beyannamesi ile beyan edilen gelirlerden ve kurum kazançlarından indirilebilecek, afetlerden zarar görenlere yardımda bulunmak üzere kurulan milli yardım komitesi ve mahalli yardım komitelerine makbuz mukabilinde yapılacak bağış ve yardımlar da gider olarak dikkate alınabilecektir.
.
1)193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun 89.maddesine göre ,Bakanlar kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolaysıyla Gelir Vergisi mükellefi olanların, makbuz mukabili ile yapılan ve yukarıdaki şartlar dahilinde “ayni ve nakdi yardımların tamamı Gelir Vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılır.”
2) 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10/1-e Maddesinde; Bakanlar Kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığı ile makbuz karşılığı yapılan aynî ve nakdî bağışların tamamı Kurumlar Vergisi matrahında indirim konusu yapılır
.
Bilindiği gibi, kurumlar vergisinde bağış ve yardımlar 5520 sayılı yasanın 10. maddesinde düzenlenmiş olup, bağış ve yardımlar niteliklerine göre 4 ana bölüme ayrılabilir.a)Genel özellikli bağış ve yardımlar,
b) Eğitim, sağlık ve bakım hizmetlerini geliştirmek ve idame ettirmek maksatlı bağış ve yardımlar,
c) Kültür ve sanatsal faaliyetlere ilişkin bağış ve yardımlar
b) Eğitim, sağlık ve bakım hizmetlerini geliştirmek ve idame ettirmek maksatlı bağış ve yardımlar,
c) Kültür ve sanatsal faaliyetlere ilişkin bağış ve yardımlar
KVK’nun 10. maddesinin 1. fıkrası (c) bendinde sayılan kurum ve kuruluşlara yapılan dayanışma, sivil toplum örgütleri ile araştırma geliştirme faaliyetlerini teşvik etmek amacıyla bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının %5’ine kadar olan kısmının kurum kazancından indirilmesine imkan tanımış yardımlar olup; “Kurum kazancının %5’i ile sınırlı bağış ve yardımlar” dır
3) Ayrıca; 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10/1-f Maddesinde; “İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış veya yardımların tamamı.” hükmüne yer verilmiş olup söz konusu bağışın kurum kazancından indirilebilmesi için
a) İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine yapılması,
b) Ayni ya da nakdi bağış ve yardımın makbuz karşılığı yapılması,
Bağış ve yardıma konu malların işletmenin stoklarında bulunup bulunmadığına göre Muhasebeleştirilmesi farklılık arz etmektedir
.
a)Ticari ve sanayi işletmelerin kayıtlarında bulunan (gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin) stokların bağışlanması durumunda bu malların maliyet bedeli GVK’nun 40/10.Maddesi çerçevesinde hem gelir vergisine hem de kurumlar vergisine tabi işletmelerce gider kaydedilir.
b)Bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin İşletmeye dahil olmamamsı durumunda ise; söz konusu malların KDV dahil maliyet bedelinin GVK’nun 89/6.Maddesi çerçevesinde yalnızca gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından yıllık gelir/Kurumlar vergisi beyannamesinin bağış ve yardımlara ilişkin bölümüne yazılarak gelir/kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alınır
.
B-KATMA DEĞER VERGİSİ YÖNÜNDE:
Tabii afet nedeniyle işletmelerin yapacakları ayni yardımlar, işletmelerin işletme bünyesinde yer alan ayni kıymetlerin işletmelerin stoklarından çıkarılmasıdır. Bu nedenle katma değer vergisinin konusuna girer ve teslim bedeli üzerinden KDV. hesaplanması gerekir. Teslim konusu ayni kıymetin bedelinin belli olmaması veya bedelsiz olması bu kuralı değiştirmemekte bu durumda KDV.’nin matrahını teslim konusu ayni kıymetin; maliyet bedeli veya kayıtlı değeri, bu değer yoksa Vergi Usul Kanununun 267’nci maddesi hükmüne göre yardım ve bağışın bedeli takdir komisyonunca tespit edilecektir.
.
Katma Değer Vergisi Kanuna göre; bedelsiz olarak yapılan bir kısım ayni teslimler; Katma Değer Vergisi Kanununun “sosyal amaç taşıyan istisnalar” başlıklı 17/2-b maddesi ile katma değer vergisinden istisna tutmuştur.
Bağışlanan mala ilişkin bilgilerin eksiksiz olarak yazıldığı fatura, bağış yapılan makamın veya yerin adı veya ünvanı yazılarak düzenlenecektir. Bağışlanan malın bünyesine girmiş ve indirimi yapılmış KDV’nin beyannamede gösterilerek, yüklenilen KDV nin telafisinin yapılması gerekecektir
.
Hesaplanan Kdv’nin beyannamede gösterilmesi ise; “Fazla ve Yersiz hesaplanan Kdv “ sütununda gösterilmesi uygun olacaktır.01/11/2011
.
Bahattin ÜLGER
Malatya SMMMO Başkanı
